حجاب قرآنی و دادگاه نسرین ستوده

مهندس ژیلا شریعت پناهی-1 دی 1389

مدرسه فمینیستی: ژیلا موحد شریعت‌پناهی، فعال حقوق زنان و قرآن‌پژوه است. ایشان دانش‌آموختهٔ رشته مهندسی فیزیک دانشگاه صنعتی شریف در سال ۱۳۵۲ و از نخستین کارشناسان مواد رادیو اکتیو است که در سازمان انرژی اتمی مشغول به کار شدند. مهندس شریعت پناهی کمی قبل از انقلاب ۱۳۵۷، که برای شرکت در یک دوره آموزشی تخصصی به آلمان رفته بود برای «نشان دادن مخالفت خود با سرکوب‌های سیاسی»، روسری به سر می‌کرد. اما بعد از انقلاب با اجباری شدن مقنعه برای زنان کارمند، استعفا داده و در استعفانامهٔ خود نوشت «از آنجا که پوشیدن لباسی ناهماهنگ با عقاید برای این جانب موجب نفاق و دورویی است، بدین وسیله استعفای خود را تقدیم می‌دارم.» او این استعفای خود را اولین حرکت فمینیستی خود می‌داند. شریعت پناهی تاکنون کتابی دو جلدی تحت عنوان «تحلیلی نو بر حقوق زن از دیدگاه قرآن» نگاشته‌ و معتقد است که می توان بر مبنای شرایط روز برای برابری زن و مرد، در قرآن اجتهاد کرد. مطلب حاضر نیز دیدگاه شریعت پناهی است به موضوع حجاب. از آن جایی که قرار است روز 6 دی ماه دادگاهی به منظور رسیدگی به اتهام جدید نسرین ستوده، وکیل دادگستری و فعال جنبش زنان در خصوص عدم رعایت حجاب در فیلم سخنرانی اش، برگزار شود، خانم ژیلا شریعت پناهی مطلب حاضر را که بیانگر دیدگاه وی به موضوع حجاب است آماده کرده است که در اینجا به خوانندگان سایت مدرسه فمینیستی ارائه می شود:

حجاب قرآنی و دادگاه نسرین ستوده

مقاله ای که پیش رو دارید خلاصه ای است از نوشته ی به نسبت مفصل “حجاب قرآنی، کلید تساوی زن و مرد” که در کتاب “تحلیلی نو بر حقوق زن از دیدگاه قرآن ” از تالیفات نگارنده چاپ شده و اینک به مناسبت برگزاری دادگاه سرکار خانم «نسرین ستوده» و در دفاع از ایشان با اضافاتی، بازنویسی شده است.

بنده به عنوان یک زن مسلمان معتقد به قرآن کریم و حجاب قرآنی ـ سعی کرده ام در این مقاله فقط و فقط به نکاتی اشاره کنم که در عین مختصر (و انشاءالله مفید بودن ) ـ نفی کننده هرگونه اجبار برای “رعایت پوشش قرآنی” حتی برای زن مسلمان باشد:

الف: مهمترین آیه در این مورد آیه 31 از سوره شریفه نور می باشد که می فرماید:”و قل للمومنات یغضضن من ابصارهن و یحفضن فروجهن ولا یبد ین زینتهن الا ما ظهر منها ولیضربن بخمرهن علی جیوبهن و…..”(و به زنان مومن بگو – دیده گان خویش فرو می خوابانند ودامن خوداز فحشاء پاک نگه می دارند وزینت های خویش را جزآنچه که خود آشکار است – (که از نظر استاد مطهری در کتاب مسئله حجاب شامل انگشتر -سرمه و آرایش ملایم و…می تواند بشود)آشکار نمی کنندو بزنند برگریبان خویش دستک روسری های خود را و…”(آیه30از سوره شریفه نو(

نکات مهم در این آیه شریفه عبارتند از :

الف – 1 – مورد خطاب این آیه شخص پیامبر گرامی اسلام است که با اخلاق ملکوتی خویش به زنان جامعه خویش پیام “پاک بودن “را ابلاغ کند.

الف – 2 – خطاب این آیه شریفه به زنان و با فعل مضارع است (یغضضن) چون “زنان نیازی به امر و نهی ندارند ” و برای پاک بودن خویش ـ خود به فطرت خدایی اشان عمل می کنند ( بر خلاف آنچه که اکنون عمل می شود ). می توان گفت که ” هر نوع امر و نهی ” به آنها در اینگونه موارد “نتیجه عکس ” خواهد داد. بهترین دلیل بر این امر اینست که “هم اکنون به شهادت آمار و ارقا م دستگیری ها و جریمه های مربوط به بد حجابی ” این پدیده در جامعه رو به افزایش بوده است ـ آیا دلیل این پدیده چیزی جز تخطی از محتوای این آیه و حاکم کردن شعار” یا روسری / یا تو سری” نبوده است؟

الف – 3- اینجانب هرچه در این آیه شریفه جستجو کردم به کلمه “مو” برخورد نکردم. بلکه کلمه ای که بر روی آن تاکید شده است – “گریبان” است که می تواند شامل ” گردن و سینه ” بشود. اصولا فلسفه حجاب، پوشاندن اندام های زیبا و متفاوت در زن و مرد است و نه اندام هایی که از نظر زیبایی در زن و مرد یکسان (مثل “مو ی ساده و بی آرایش”) هستند. حال اگر در کشورهایی مثل عربستان به علت گرمای بیش از حد هوا، هم زنان و هم مردان موهای خود را می پوشانند ربطی به این آیه شریفه و به اجباری بودن پوشاندن مو ندارد. بلکه پوشاندن گریبان کافیست.

ب- آیه 59 از سوره شریفه احزاب که می فرماید: “یا ایهاالنبی قل لا زواجک و ناتک و نساءالمومنین یدنین علیهن من جلابیبهن ذلک ادنی ان یعرفن فلا یوذ ین وکان الله غفورا رحیما” آیه 59 از سوره شریفه احزاب (ای پیامبر به هسران ودختران وزنان مومن بگو ـ جامه های روی خود را به خود نزدیک کنند. چرا که آن کار (بهترین ) و نزدیک تر (راه) برای آنست که شناخته شوند و مورد آزار قرار نگیرند.

نکته مهم در این آیه اینست که وقتی مردانِ بیمار و زن آزار در جامعه ای زیاد می شوند ـ بهترین راه برای محفوظ ماندن زنان (و حتی مردان) از آزار و اذیت بیماران جنسی ـ احتراز از پوشیدن لباس های محرک است. این عبارات هم «توصیه ای» است نه از جنس اجبار. چرا که در صورت عدم رعایت، دودش به چشم خود زنان می رود؛ چندان که در کشورهایی که قوانین نسبتاَ بازدارنده و خوبی برای حفظ امنیت ناموسی زنان وجود دارد، هنوز پدیده هایی مثل تجاوز، تعرض و… وجود دارد و بیشتر قربانیان هم زنان خیابانی و… هستند (البته این توصیه ها به هیچ وجه نافی وظایف مربوط به ارگان های مسئول امنیت نمی باشد).

ج: آیه 60 از سوره شریفه نور که می فرماید: والقواعد من النساءاللاتی لا یرجون نکاحا فلیس علیهن جناح ان یضعن ثیابهن غیر متبرجات بزینته وان یستعففن خیر لهن واللهسمیع علیم. (و زنان باز نشسته ای که امید به ازدواج ندارند درصورتی که با زینت های زننده ـ خودنمایی نکنند ـ می توانند روپوش خود را کنار بگذارند و اگر عفت بورزند (و روپوش خود را همچنان در حضور نامحرم داشته باشند) برای شان بهتر است.

نکته مهم و قابل توجه در این آیه این است که با شرایطی، حتی کنار گذاشتن آن حجاب توصیه ای ( و نه اجباری) هم بلامانع دانسته شده است.

نتیجه گیری

1 . با توجه به بحث بالا مشاهده می کنیم که از حدود 6000 آیه در قران کریم فقط 2 آیه آن به حدود و ثغور پوشش برای زن مسلمان (آن هم توصیه ای) و نه اجباری، پرداخته شده است.

2 . از آن جایی که بسیاری از آقایان فقها اطاعت از شوهر را بر زن واجب می دانند. از کجا معلوم که بسیاری از زنان بدحجاب و بی حجاب به دستور شوهران خویش بد حجاب نشده باشند.!!!!

3 . و بالاخره اختصاصاَ در مورد سرکار خانم نسرین ستوده (وکیل مظلومین ـ وکیل نوجوانان در آستانه تبدیل به مجرم واقعی و….) اولا نواری که گفته می شود در آن خانم ستوده بدون روسری بوده اند ـ در خارج از کشور نشان داده شده ـ که در آن جا “بدون روسری بودن ” اساساَ جرم نیست.

ثانیاَ با استناد به آیه 26 از سوره شریفه اعراف که می فرماید : “و لباس تقوی خیر لکم” و لباس تقوا (سادگی و متانت در پوشش) برای شما بهتر است. اینجانب و بسیاری از دوستان و موکلین و همسر و اقوام درجه یک خانم ستوده شهادت می دهند که سادگی و متانت یکی از خصوصیات شخصیتی سرکار خانم ستوده بوده و نبودن روسری بر سر ایشان نمی تواند تأثیری در این مورد داشته باشد.