بررسی خشونت علیه زنان در آثار محمود دولت آبادی

صبا واصفی-19 دی 1388

مدرسه فمینیستی: صبح در مه: بررسی خشونت علیه زنان در آثار محمود دولت آبادی – پژوهشی از صبا واصفی: پژوهشگر مرکز تحقیقات زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس و فرهنگستان ادبیات فارسی، مدرس دانشگاه شهید بهشتی

مقدمه

ردّپای ستم بر زنان را در عرصه های زندگی اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و روانی و از جمله در ادبیات داستانی می توان مشاهده کرد. رمان معاصر نیز از این قاعده مستثنا نیست. نقد ادبی فمینیستی، نشان می دهد که چگونه ادبیات تقسیم بندی های جنسیتی را بازتولید می کند.

دربخشی از ادبیات داستانی معاصر، زنان گرفتار ستم جنسیتی، خشونت ، نابرابری، سرکوب و حقارت هستند و در نقش های “زن قربانی” و “زن فداکار” مطرح می شوند. زن، محنت کشی است که علی رغم ضربه های مهلکی که دنیای مردانه بر او وارد می کند، برای نیک نامی به نقش “فرشته در خانه” تن می دهد. زن، حتّی در شرایطی که به وضعیت خویش واقف می شود، قربانی بودن را شرط بقا می داند؛ به این طریق ادبیات داستانی، با ساختن این نوع شخصیت ها، به طور غیرمستقیم زنان را به هم ذات پنداری با چنین شخصیّت هایی دعوت می کند. ادبیات داستانی شرایطی مهیّا می کند تا نوع بشر به مدد آن قهرمانان داستان را الگو قرار دهند. در این مسیر زنانی را می بینیم که حتی به سعادت خانگی نیز نمی رسند، در تیره روزی های خویش غوطه می خورند و آرزوی گریز از سیطره و خشونت مردان برایشان به امری محال بدل می گردد.

در ادبیات داستانی معاصرنیز علی رغم تحولات تازه، ردپای مردسالاری به وضوح دیده می شود. در آثار داستان نویسان نوگرا و نواندیشی چون محمود دولت آبادی نیز عصاره ی خشونت، نابرابری و حقوق پایمال شده ی زنان انعکاس یافته است.
با توجه به اهمیت داستان معاصر در جامعه پذیری انسان و نمایاندن واقعیت یا شبه واقعیت در این مقاله سعی شده تا نکته های زیر بررسی شوند:

◀️  17،Megargee E. I. (1982) Psychological determinants and Correlates of criminal violence. In M.Wolfgang a N.Weiner(Ed) ,criminal violence.Beverly Hills,CA:sage.