پرستاران و وعده های عمل نشده مسئولین / فاطمه غفاری

31 فروردین 1389

زن فردا: با وجود تمام مشقت های حرفه پرستاری از انجام شیفت های متعدد پشت سر هم در روز گرفته تا نبود امکانات مناسب رفاهی، حقوق و مزایای دریافتی این قشر هم چنان تناسبی با میزان کار انجام شده آن ها ندارد.مشکلات مالی و حقوقی یکی از مواردی است که هر از گاهی مسئولان به آن اشاره می کنند اما سپس دوباره بی آن که اتفاقی در این زمینه رخ دهد و چیزی تغییر کند، به فراموشی سپرده می شود.

به گزارش خبرنگار”زن فردا”، پرستاران تنها گروهی هستند که براساس پژوهش های سازمان نظام پرستاری کشور، ۳۳ درصد از آن ها انواع خشونت را از سوی بیمار یا همراهان بیمار تجربه کرده اند. ماندن در شیفت های شبانه، شب کاری های مداوم، شیفت های کاری پی درپی و فشارهای روحی و روانی که در مواجهه با مریض تحمل می کنند.

در مسیر تاریخ، پرستاری همپای پزشکی در خدمت انسان ها بوده است و به تدریج، این دو در قالب علم پیشرفت نموده اند و در زمان های بحرانی، مانند حوادث طبیعی و جنگ ها، خدمات شایان توجهی انجام داده اند.پرستاران یکی از اعضای تیم سلامت هستند که با کار زیاد و قبول مسئولیت به اذعان دانشگاه های علوم پزشکی کشور ۷۰ درصد بار بهداشتی و درمانی را برعهده دارند. اما این اعضای پر کار آن چنان که باید در جایگاه های مدیریتی نظام سلامت جایی ندارند.

به ادعای سازمان نظام پرستاری کشور؛ پرستاران تنها گروهی هستند که براساس پژوهش های علمی انجام شده، بعد از۱۲سال خدمت سلامت خود را ازدست می دهند و به یکی از انواع بیماری های روحی، روانی، اسکلتی، عضلانی، قلبی وریدی، آرتروز، واریس، اختلالات خواب و در برخی موارد مشکلات ناشی از شیمی درمانی و بیماری های عفونی مبتلا می شوند.سختی کار بسیار و دریافت حقوق کم نیز به این موارد اضافه می شود. اما در کنار همه اینها پرستاران یکی از مشکلات بزرگ خود را دغدغه های معیشتی می دانند.

پیراهنی سفید، ابزار پزشکی، اطلاعات دارویی وحضور درشیفت های پرستاری تنها نشانه پرستاران نیست.پرستارکسیست که چشم از خود فرو بسته، از خود و تمایلات خود گذشته، خواب راحت را ترک گفته، خستگی را بر آسودگی ترجیح داده، نگاه از خویش بر گرفته و برعزیزی که دررنج بیماری گرفتارآمده است نگران گشته است.

رنج بیمار را در خود حس می کند و این درد وغم را بین بیمار و خود تقسیم می کند تا از رنج بیمار بکاهد. پرستاری آن است که از خودخواهی تهی شوی و به عشق رضایت حق، خود را سرشار از نوع دوستی و احسان سازی و این می تواند من و تو را هم به شوق اندازد.تغییر ساعت کار پرستاران، تحمیل اضافه کار اجباری، تغییر در پرداخت اضافه کاری، قطع تسهیلات رفاهی و… از جمله چالشهایی است که پرستاران در محیط کاری با آنها مواجه اند.

کارشناسان حوزه سلامت براین باورند که کمبود اعتبارات و حفره های موجود در قانون مدیریت خدمات کشوری موجب شده است تا پرستاران به لحاظ معیشتی دچار مشکل شوند. اما به گفته دکتر هاشمی قاضی زاده، نماینده مجلس شورای اسلامی، درقانون مدیریت خدمات کشوری قانونگذار به خوبی وضعیت معیشتی پرستاران را روشن کرده است و مشکل در نحوه اجرای آن است.(برنا ۳۰/۱/۸۹)

دکتر گیوری، مدیر کل دفتر پرستاری وزارت بهداشت، لیکن این موضوع را رد می کند و معتقد است این قانون در زمینه مسائل معیشتی پرستاران مشکلاتی دارد و مسوولان وزارت بهداشت موارد مشکل ساز قانون مدیریت خدمات کشوری را به مجلس کتبا اعلام کرده اند، ولی جوابی دریافت نکرده اند.(برنا ۳۰/۱/۸۹)

پزشکان ۱۵۰ برابر پرستاران حقوق می‌گیرند
حقوق پرستارانی که در تامین اجتماعی یا وزارت بهداشت کار می کنند با پرستارانی که در بخش خصوصی کار می کنند متفاوت است آن کسی که در بخش خصوصی کار می کند حداقل دستمزدش ۳۰۰ هزار تومان است همچنین به وی نیز اضافه کار و کارانه تعلق نمی گیرد، اما همین پرستارانی که در بخش دولتی وزارت بهداشت کار می کنند با کارانه هایی که دریافت می کنند حدود ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار تومان حقوق می گیرند. ( برنا۳۰/۱/۸۹)

این در حالی است که رئیس‌جمهورسال گذشته در روز پرستار گفت: “اجازه نمی‌دهم تبعیض وجود داشته باشد”، با این وجود حداکثر کارانه‌ای که به پرستاران تعلق می‌گیرد، ۲۰۰ هزار تومان است و در مقابل پزشکان از ۵ تا ۳۰ میلیون کارانه دریافت می‌کنند.

رئیس کل سازمان نظام پرستاری ایران، با انتقاد از تبعیض در میزان کارانه پزشکان و گروههای غیرپزشکی عنوان داشته که حداکثر کارانه ای که به پرستاران و گروههای غیرپزشکی تعلق می گیرد، ۲۰۰ هزار تومان است اما کارانه پزشکان از ۵ میلیون تا ۳۰ میلیون تومان است.

قدرت خرید پرستاران آلمانی ۱۲ برابر پرستاران ایرانی است، به طوریکه حقوق یک ماه پرستاران در ایران برای خرید ۲۵ کیلو گوشت کافی است اما پرستاران آلمانی با یک ماه حقوق خود می توانند ۳۰۰ کیلو گوشت بخرند.

به گفته ی غضنفر میرزابیگی حداکثر کارانه ای که به پرستاران و گروههای غیرپزشکی تعلق می گیرد، ۲۰۰ هزار تومان است اما کارانه پزشکان از ۵ میلیون تا ۳۰ میلیون تومان است این تبعیض در بین جامعه پزشکی و گروههای غیرپزشکی غوغا می کند،متاسفانه پرستاران و سایر گروههای غیرپزشکی استثمار می شوند.

همچنین وی با انتقاد از عملکرد معاونت سلامت وزارت بهداشت در دولتهای نهم و دهم، اظهارداشته است که تنها با اجرای قانون تعرفه گذاری می توان از تبعیض در بین جامعه پزشکان و گروههای غیرپزشکی جلوگیری کرد.

رئیس کل سازمان نظام پرستاری ایران ضمن انتقاد از طولانی شدن زمان اجرای قانون تعرفه گذاری خدمات پرستاری، عنوان داشته که با اجرای این قانون، هزینه های بهداشتی و درمانی مردم نیز کاهش چشمگیری خواهد داشت. (فردا ،۲۶/۸/۸۸)

آیا کاهش ساعت کاری امکان پذیر می شود؟
سخنگوی دولت اعلام کرد که ساعت کار پرستاران تقلیل می یابد و این در راستای رفاه حال پرستاران است . دکتر سیامک مرصدق عضو کمیسیون بهداشت و درمان در این رابطه می گوید این تقلیل با شرط و شروطی همراه است.

هیات وزیران با بررسی آیین‌نامه قانون ارتقای بهره‌وری کارکنان بالینی نظام سلامت (پرستاران) تصمیم گرفت در هفته هشت ساعت کاری آنها را تقلیل دهد. علاوه بر تقلیل ساعت کاری پرستاران به دلیل سختی کار آنها، تمهیدات دیگری نیز برای رفاه حال این قشر زحمتکش در نظر گرفته شده است. دکتر سیامک مرصدق عضو کمیسیون بهداشت ،درمان و آموزش پزشکی اظهار می کند که اقدام دولت براساس لایحه ای بوده که چند ماه پیش در مجلس تصویب شده بود .(خبرآنلاین۲۹/۱۰/۸۸)

قرار بود فقط تقلیل کار باشد و با این اقدام پرستاران از افزایش حقوق نیز برخوردار خواهند شد .اما آیا تقلیل کار بدون ورود نیروی جدید به این حرفه امکان پذیر است؟.به هر حال استخدام نیاز به مصوبه دولت دارد که در این لایحه حرفی از آن زده نشد.

کمبود نیروی پرستاری باعث افزایش حجم کاری و اضافه‌کاری اجباری پرستاران شده که در نتیجه شاهد خستگی مزمن پرستاران به خصوص در بخشهای ویژه بیمارستانها هستیم و باعث شده اغلب پرستاران دچار افسردگی و مشکلات روحی شوند.

در حال حاضر یک بیمار بستری در بخش سی سی یو نیازمند ۱۲ ساعت مراقبت پرستاری، بیمار بستری در آی سی یو ۱۸ ساعت، بیمار بستری در آی سی یو قلب ۲۴ ساعت و بیمار پیوند کبد نیازمند ۲۸ تا ۳۰ ساعت مراقبت پرستاری در مدت ۲۴ ساعت است.

به گفته ی کارشناسان افزایش تمام وقت یک پرستار در بخش آی سی یو باعث کاهش ۱۹ درصدی مرگ و میر می شود و همین افزایش در بخش جراحی منجر به کاهش ۱۶ درصدی و در بخش داخلی باعث می شود مرگ و میر پنهان بیماران ۶ درصد کاهش یابد.

کمبود نیروی پرستاری باعث افزایش حجم کاری و اضافه کاری اجباری پرستاران شده که در نتیجه شاهد خستگی مزمن پرستاران به خصوص در بخشهای ویژه بیمارستانها هستیم.

اما بالاخره احمدی نژاد پیرو این بحث خطاب به دستجردی گفت: شما میتوانید آگهی استخدام ۲۳ هزار پرستار را از فردا اعلام کنید.

محمود احمدی نژاد در همایش روز پرستار در سالگرد ولادت باسعادت حضرت زینب (س) که با حضور مرضیه وحید دستجردی وزیر بهداشت برگزار شد ضمن تبریک به مناسبت میلاد حضرت زینب کبری، پرستاران را رهپویان راه این حضرت خواند و گفت: قطعا خانم دستجردی مدیری لایق و با اراده هستند که در دوره مدیریت ایشان نه تنها شرایط کار پرستاری بلکه معیارهای نظام سلامت که شایسته این مردم است ارتقا خواهد یافت.

وی خطاب به دستجردی اظهار داشت: از چه زمانی میخواهید ارتقا کارایی پرستاران را اجرا کنید با توجه به اینکه طبق قانون و سخنان شما باید ۲۳ هزار پرستار استخدام شود. شما میتوانید آگهی استخدام ۲۳ هزار پرستار را از فردا اعلام کنید.

احمدی نژاد با اشاره به کارانه پایین پرستاران و بالا بودن کارانه پزشکان تأکید کرد: خانم دستجردی باید نظام کارانه و تعرفه‌ها را اصلاح کند چرا که نمیشود پزشکی ۶ میلیون تومان و پرستاری فقط ۲۰ هزار تومان دریافت کند. چرا که نظام پزشکی نیز به این فاصله راضی نیست.

احمدی نژاد به مصوبه دولت نهم مبنی بر نظام به کارگیری کارمندان توسط شرکت‌های واسط یادآور شد: مصوبه‌ای داشتیم که تمام قسمت‌ها که با دستگاه اجرایی کار میکند به صورت مستقیم با دستگاه اجرایی تمام داشته باشند.

آیا موانع عجیب برای بازنشستگی پرستاران حذف می شود؟
حرفه پرستاری جزو مشاغل سخت و زیان آور است، وزارت بهداشت از پرستاران تعهد می گیرد که در هنگام بازنشستگی هیچ گونه ادعایی برای دریافت مطالبات خود نداشته باشند، تا زمانی که وزارت بهداشت بتواند منابع مالی را تامین کند.

دبیرکل خانه پرستار با اشاره به آسیبهای شغلی پرستاران که ناشی از مواجهه مستقیم با عوامل بیماری زا و بیماران بدحال و در حال اهتزاز است، گفت: متاسفانه وزارت بهداشت به دلیل کسری بودجه ای که دارد مانع از بازنشستگی پیش از موعد پرستاران می شود.(فردا۲۳/۹/۸۸)

با توجه به اینکه حرفه پرستاری جزو مشاغل سخت و زیان آور است، بر اساس مصوبه دولت پرستاران از سال ۶۹ با ۲۵ سال خدمت بازنشسته می شدند که این قانون در حال حاضر برای تمامی کارکنان دولتی اجرا می شود و پرستاری هیچ تفاوتی با سایر مشاغل دولتی ندارد.

حرفه پرستاری به دلیل مواجهه مستقیم با عوامل بیماری زا و بیماران بدحال، از سختی و دشواری خاصی برخوردار است که می بایست امتیازات ویژه ای برای آن در نظر گرفت.متاسفانه پرستاران در حال حاضر نه تنها از امتیاز ویژه ای برخوردار نیستند که برعکس برای دریافت مطالبات و حقوق معوقه خود نیز با مشکل مواجه اند که مخالفت وزارت بهداشت برای بازنشستگی پرستاران با ۲۵ سال سابقه کار، یکی از این مشکلات است.

دبیرکل خانه پرستار در عین حال از موافقت مشروط وزارت بهداشت با بازنشستگی پرستاران خبر داد و افزود: این وزارتخانه از پرستاران تعهد می گیرد که در هنگام بازنشستگی هیچ گونه ادعایی برای دریافت مطالبات خود نداشته باشند، تا زمانی که وزارت بهداشت بتواند منابع مالی را تامین کند.(فردا۲۳/۹/۸۸)

قانون تعرفه خدمات پرستاری هنوز اجرا نشده است!
از اولین سال ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد و دیدار او با جمعی از پرستاران، تا امروز که چهار بار دیگر این دیدارها و ملاقاتها به مناسبت روز پرستار تکرار شده و جامعه پرستاری وعده هایی را شنیده که متاسفانه هیچکدام از آنها تا کنون محقق نشده است.

قانون “تعرفه گذاری خدمات پرستاری” به رغم اینکه ۳۰ ماه قبل به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و قرار بود بعد از ۶ ماه که آیین نامه اجرایی آن توسط وزارتخانه های بهداشت و رفاه تهیه می شود، اجرا شود اما به علت اینکه اعتبار لازم برای آن پیش بینی نشده است، امسال هم این قانون اجرا نمی شود و دهها هزار پرستار می بایست همچنان به وعده هایی که مسئولان می دهند، دلخوش باشند.

جامعه پرستاری که بیش از سایر کادر درمانی بر سر بالین بیماران حضور دارند، باعث شده که حرفه پرستاری از جمله مشاغل سخت و دشواری تلقی شود که قطعا نیازمند حمایتهای ویژه است. به طوری که اغلب این پرستاران به خصوص در بخشهای ویژه بیمارستانها، قبل از اینکه به مرز بازنشستگی برسند، دچار از کار افتادگی می شوند.

این مشکلات موجب شد که سرانجام موضوع تعرفه گذاری خدمات پرستاری مورد توجه مجلس شورای اسلامی قرار بگیرد و اینگونه بود که برای ۴۰۰ نوع خدمت پرستاری، تعرفه تعیین شد تا از این طریق شاید بشود شرایط سختی کار پرستاری را تا حدود زیادی آسان نمود. به این ترتیب، قانون تعرفه گذاری خدمات پرستاری بعد از کلی بحث و بررسی در نهادها و دستگاههای مربوطه، سرانجام در تیر ماه سال ۸۸ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید.

از ۲۲ اردیبهشت ۸۵ که مصادف بود با روز پرستار و اولین سال ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد و دیدار او با جمعی از پرستاران، تا امروز که پنج بار دیگر این دیدارها و ملاقاتها به مناسبت روز پرستار تکرار شده است، جامعه پرستاری وعده هایی را شنیده که متاسفانه هیچکدام از آنها تا کنون محقق نشده است.

در این بین مدیران ارشد وزارت بهداشت نیز همواره بر بهبود اوضاع معیشتی پرستاران تاکید کرده و هر بار که از آنان در مورد اجرای قوانین مصوب مجلس شورای اسلامی در مورد بهبود شرایط کاری پرستاران سئوال شده است، عنوان کرده اند که طی دو سه ماه آینده وعده های داده شده محقق می شود اما با گذشت ایام، هیچ اتفاق مثبتی نیفتاده است.

ناگفته نماند که رئیس جمهوری، قانون تعرفه گذاری خدمات پرستاری و تعدیل کارانه‌های پرستاری را دو سال قبل (۸۶/۱۰/۵) جهت اجرا ابلاغ نمود.

بر اساس این قانون، کارانه ارائه دهندگان خدمات فوق براساس تعرفه‌های تعیین شده خواهد بود.

بررسیها و گزارشها از بیمارستانها، نشان می دهد که پرستاران همواره با بیماران دردمند، کم حوصله، بدحال، سرطانی، در حال احتزار، غم آلود و اندوهگین و… مواجه اند. همچنین تماس مداوم پرستاران با عوامل بیماری زا و کار با مواد رایواکتیو، کار در شیفت غیرمتعارف و… باعث شده که پرستاری تبدیل به شغل استثنایی شود که هیچ شغلی در مقام مقایسه با آن نیست.