بار مصائب عراق بر دوش زنان

خبرگزاری فرانسه-25 اردیبهشت 1387

شهرزاد نیوز: «یک غریبه دَمِ در بود. پاکتی را به من داد با دو گلوله در داخلش و نامه‌ای که در آن نوشته بود: “اگر سالن زیبایی‌ات را نبندی، تو را خواهیم کشت. کار تو حرام است.”» این سخنان آسما کدیم 40 ساله است، یکی از هزاران زن عراقی رویاروی با مصائب خونریزی در عراق.

این اتفاق، دو سال پیش، زندگی‌اش را تغییر داد. از ترس جان خود و خانواده‌اش، سالن پر رونق‌اش را در منطقه‌ی “وزیریه” در شمال بغداد بست و محل کارش را تخلیه کرد. این زن شیعی و مادر دو دختر بزرگ، اکنون تمام وقت به عنوان زن خانه‌دار کار می‌کند و می‌گوید: «تنها جای زن عراقی، امروزه، خانه است.»

مشکل کدیم نمونه‌ی مشکلات زنان عراقی در کشوری ویران از جنگ، شوریده علیه آمریکا، و دچار درگیری‌های وحشیانه فرقه‌ای است. وی می‌گوید: «موقعیت زنان عراقی خیلی بد است. آن‌ها حق ندارند یک زندگی معمولی داشته باشند. تمام حقوق‌شان سلب شده است.»

از هنگام تهاجم آمریکا که صدام حسین را در مارس 2003 سرنگون کرد، تعداد زیادی از زنان و مردانی که در سالن‌های زیبایی کار می‌کردند یا صاحب آن‌ها بودند، توسط گروه‌های افراطی مذهبی – عمدتاً سنی، اما همچنین شیعی – که اعتقاد دارند این کار مغایر با اسلام است، یا کشته شده‌اند یا تهدید به مرگ شده‌اند.

امان احمد، 40 ساله، که در محله اعیان‌نشین غرب بغداد به نام “منصور” یک بوتیک داشت، مجبور شد پس از دریافت نامه ی تهدیدآمیز، مغازه‌اش را ببندد. «قبل از جنگ سال 2003، با آزادی کامل کار می‌کردم. مغازه و ماشینم را داشتم. یک سال پیش تهدید به مرگ شدم و از آن زمان دیگر نه کار می‌کنم و نه رانندگی.»

حقوق زنان در دوره ی حاکمیت حزب بعث سکولار صدام به رسمیت شناخته شده بود. زنان آزادانه کار می‌کردند، در حالیکه نقش‌های سنتی آنان به عنوان مادر و همسر هم چنان ریشه‌های خود را در عمق جامعه حفظ کرده بود.
از زمان حمله ی آمریکا اما، طبق گزارشی که توسط یک گروه آمریکایی به نام “زنان برای زنان” در 6 مارس منتشر شد، نقض حقوق زنان در عراق به یک “بحران ملی” تبدیل شده است.

گزارش این سازمان می‌گوید: «عراق این روزها دچار ناامنی، ویرانی زیرسازه‌های عمومی و رهبری چند دسته است و این امر موقعیت زنان را از شرایط نسبتاً آزاد و امن پیش از جنگ به یک بحران سراسری تبدیل کرده است.»

64 درصد از زنان مورد تحقیق می‌گویند که خشونت علیه آن‌ها در پنج سال گذشته افزایش یافته است. طبق این گزارش: «وقتی که پرسیده شد چرا، پاسخ‌دهندگان عموماً می‌گفتند که احترام به حقوق زنان نسبت به قبل کم‌تر شده است، زنان ملک طلق محسوب می‌شوند و وضعیت اقتصادی نیز به مراتب بدتر شده است.»

سی و شش درصد از زنان مورد مصاحبه گفته اند که خانواده‌هایشان دیگر نمی‌گذارند دختران به مدرسه بروند.
نزدیک به 70 درصد امکان اشتغال را “بد” توصیف کرده و 70 درصد گفته اند که خانواده‌هایشان پول ندارند تا ضروریات روزمره را تهیه کنند.

تعجب‌آور است که یکی از بدترین مناطق اعمال خشونت علیه زنان، منطقه‌ی آرام کردستان شمالی است.
طبق آمار حکومت منطقه‌ای کردستان، بیش از 100 زن کرد، تا دسامبر سال گذشته، در عرض چهار ماه با خودسوزی دست به خودکشی زدند.

بسیاری از این جنایات به عنوان حادثه آتش‌سوزی در خانه گزارش می‌شوند. کمیسیون یاری سازمان ملل به عراق مرتب بر “قتل‌های ناموسی” زنان کرد هم چون بدترین نوع نقض حقوق بشر تأکید می‌کند.

وزیر حقوق زنان عراق، نریمان محمود عثمان که خودش کرد است، می‌گوید گروه‌های افراطی اسلامی بزرگ‌ترین خطر برای زنان هستند. او در مصاحبه‌ای با خبرگزاری فرانسه خاظر نشان کرد، به همین دلیل “زنان در خانه می‌مانند و بی حجاب های اندکی که وجود دارند، در ترس از سوء رفتار و قتل به سر می‌برند که در گزارش‌هایی که از بصره و بغداد می رسد، می‌توان این موارد را مشاهده کرد.”

عثمان می‌گوید، وضعیت بیوه‌ها بسیار بد است. «تعداد بیوه‌ها در عراق رو به افزایش است و از آن جایی که بسیاری از آنان بی‌سواد هستند، پس از مرگ شوهر عملاً در خانه تبدیل به خدمتکار می‌شوند. از بیوه‌ها انتظار می‌رود که خود را وقف بچه‌ها کنند و به نیازهای خود توجهی نداشته باشند. با آن‌ها طوری رفتار می‌شود که گویی حقی بر تعیین سرنوشت خود ندارند.»

اما علیرغم چنین تهدیداتی، به گفته‌ی وزیر زنان، زنان عراقی نقش مهمی ایفا می‌کنند و این کشور زنان نیرومندی دارد، هر چند که تعدادشان بسیار کم‌تر از قربانیان شرایط امروزین است. «من فکر می‌کنم برای این مشکلات زنان راه حلی وجود خواهد داشت و عراق به جامعه‌ای مبتنی بر برابری و عدالت تبدیل خواهد شد.»