بررسی یافته های طرح” خشونت خانگی علیه زنان ” در تبریز

لیلا صحت-4 آذر 1389

مدرسه فمینیستی: روز 25 نوامبر ، برابر با 4 آذر «روز بین المللی مبارزه با خشونت علیه زنان» است. اختصاص این روز به عنوان مناسبتی بین المللی، طبعا به ما زنان ایرانی فرصت دوباره ای می دهد که تلاش های مان را برای مبارزه با همه اشکال خشونت، بسیج کنیم. امسال نیز ما در مدرسه فمینیستی تلاش کرده ایم که به مناسبت این روز، در حد بضاعت مان ویژه نامه کوچکی گرد آوردیم که طی 10 روز گذشته تا 25 نوامبر (4 آذر ماه) به خوانندگان سایت مدرسه فمینیستی تقدیم خواهیم کرد. اختصاص این روز بین المللی علیه خشونت در برابر زنان را به فال نیک بگیریم و : علیه خشونت، گامی دیگر به پیش بگذاریم! از همین روست که لیلا صحت در پژوهش مستند خود، نتایج طرح بررسی وضعیت خشونت خانگی علیه زنان در رابطه با آمارهای مربوط به شهر تبریز را با خلاقیت مورد بررسی قرار داده است:

عامل اصلی خشونت علیه زنان را می توان در تبعیض جنسیتی یافت. به عبارتی خشونت هم در تبعیض ریشه دارد و هم به آن دامن می زند.طبق تعریف سازمان عفو بین الملل : خشونت علیه زن “طبیعی” یا “چاره ناپذیر” نیست بلکه تظاهری است از ارزش ها و معیارهای تاریخی و فرهنگی جوامع مختلف. برخی نهادهای اجتماعی و سیاسی، خود زمینه ساز تضعیف و خشونت علیه زن می شوند. برخی رسوم فرهنگی و سنتی هم ــ به ویژه آنهایی که به طور وسواس گونه ای بر پرهیزگاری جنسی تاکید می کنند ــ می توانند بهانه ای شوند برای خشونت علیه زنان و دختران.

از سویی پنهان ماندن خشونت های خانگی و عدم گزارش آن به پلیس و دیگر نهاد های ذیربط موضوع را پیچیده تر کرده واقدام های پیش بینی شده برای کاستن وکنترل آن را غیر موثر می نماید . زنان درگیر خشونت، هماره در حلقه های بسته ی تکرار خشونت های خانگی، گیر می افتند. چه بسا پذیرش این خشونت ها در قالب فرهنگ مدارا و ارزش گذاری اجتماعی برای حفظ خانواده به عنوان ارزش شناخته شود، حتی نوع تربیت دختران از خردسالی بذیرش ذهنی این نوع خشونت را تقویت می کند. میزان گزارش این خشونت ها با سنتی بودن جامعه مورد مطالعه رابطه مستقیمی دارد درجوامع سنتی ، دست یابی به آمار دقیق از میزان خشونت های خانگی کار مشکلی است که، این امر خود ضمن کمک به پنهان کاری در شیوع معضل های اجتماعی منجر به با زتولید خشونت های بیشتر و از نوع دیگر می شود. در ایران نیزبه اذعان خیلی از کارشناسان وحتی متولیان رسمی و دولتی آمار دقیقی از میزان خشونت های خانگی وجود ندارد. وضعیت گزارش خشونت های خانگی در جامعه تقریبا سنتی تبریز نیزکم و بیش به همان اندازه از نبود آمارهای قابل اعتماد رنج می برد وگاهاَ نیزنگاه خاص حکومتی و حساسیت های سیاسی منطقه ای حکومت مرکزی، انتشار این گونه آمار را در این منطقه تحت شعاع قرار داده واز حداقل های موجود هم فاصله می گیرد با این وجود چاره ای هم جز اعتماد کردن به داشته های موجود نیست هرچند از استاندارد اعتبارهای پژوهشی، فاصله گرفته باشیم .

یکی از طرح های اجرا شده در چند سال اخیر طرح “بررسی وضعیت خشونت خانگی علیه زنان ” بود، طرحی که در 28 مرکز استان کشور از جمله تبریز در سال 80 به اجرا در آمد و فراوانی و گستره خشونت بر علیه زنان و عوامل اقتصادی اجتماعی ، حقوقی ، روانی و قوم و خانوادگی موثر بر این پدیده را مورد بررسی قرار داد. این طرح با مشارکت وزارت کشور و مرکز امور مشارکت زنان درزمان دولت آقای خاتمی و با همکاری وزارت علوم انجام شد و یکی از جامع‌ترین طرح‌هایی است که تاکنون در ایران در رابطه با خشونت های خانگی علیه زنان به اجرا درآمده است در این مبحث نتایج و یافته های مربوط به شهر تبریز را مورد مطالعه و بررسی قرار خواهیم داد.

مروری بر خلاصه یافته ها و نتایج تحقیق در شهر تبریز(*1)

1. حجم نمونه های مورد بررسی در سهمیه تبریز و شاخص های اندازه گیری در پرسشنامه ها

سهم تبریز از 12596 پاسخگوی زن در کل کشور 618 مورد تعیین شده بود از مردان نیز از تعداد 2066 مرد پاسخگودر کل کشور 91 مرد پاسخگوی تبریزی نظراتشان در پرسشنامه های طرح جمع آوری شده است.
در این تحقیق برای اندازه گیری شاخص یا مقیاس کلی خشونت های خانگی و صدمات ناشی از آن از 56 گویه یا متغیر استفاده شده است از این 56 متغیر45 متغیر میزان خشونت انگی علیه زنان و 11 متغیر شدت ناشی از آن را اندازه می گیرند. تمامی متغیر ها در سه مرحله یا سه بعد مورد اندازه گیری قرار گرفته اند در مرحله اول ، میزان وقوع خشونت خانگی از اول زندگی مشترک تاکنون به عنوان یک متغییر دو حالته مورد اندازه گیری قرار گرفته است در مرحله بعدی دفعات یا میزان وقوع خشونت خانگی در طول یک سال گذشته ، به عنوان یک متغیر چند حالته ( دفعات وقوع ) مورد سنجش قرار گرفته است و نهایتاَ در مرحله دیگر طرز تلقی پاسخگویان از وقوع خشونت مورد نظر ، به صورت یک متغیر دو گزینه ای ، مورد ارزیابی قرار گرفته است .

2. عامل های سنجش خشونت ها

◀️  وضعیت میزان پرخاشگری مرد در « سطح متوسط به بالا » می باشد. میانگین آن 38/9 امتیاز از حداقل 30 و حداکثر 5 امتیاز می‌باشد، که ن