مدرسه فمینیستی: سیمیندانشور اولین نویسنده زن ایرانی است که در سال 1948 مجموعه داستانهای کوتاه خود را در ایران منتشر کرد . پس از آن نیز داستانهای کوتاه بسیاری و همچنین یک رُمان بلند با نام «سووشون» از این نویسنده منتشر شد که پرفروشترین رُمان است. کتاب “برگزیدهای از آثار دانشور” با توجه به نام آن شامل پنج داستان کوتاه از بهترین داستانهای او است به همراه یک مقاله در باره مرگ همسرش جلال آلاحمد ، یک نامه که به زبان انگلیسی نوشته شده به مترجم انگلیسی این کتاب (خانم مریم مافی)، و در انتهای کتاب نیز مأخرهای است که توسط خود خانم «مریم مافی» به نگارش درآمده است .
مجموعه نوشتههای متنوع این کتاب به روشنی نشانگر نبوغ خانم سیمیندانشور است و او را در جایگاه یکی از بهترین نثر نویسان معاصر فارسی زبان قرار میدهد. شخصیتهای اصلی در چهار داستان از مجموع این پنچ داستان کوتاه «زنان» هستند که نویسنده در عین حال به آنها نگاهی دلسوزانه دارد. در داستان «بازار وکیل» دایهای است بی مسئولیت و دختر کوچکی که دایه، او را با خود به بازار وکیل شیراز میبرد که هر کدام به روش خودشان به دام جاذبههای بازار میافتند. دایه به دلبری و لاس زدن با فروشندها مشغول میشود. دختربچه ابتدا جذب یک پسربچه میشود که رفتاری دوستانه دارد و سپس سرگرم تماشای عروسکها و اسباببازیهای مغازه. دایه چندین بار دختربچه را گم میکند . نویسنده از این حواسپرتیهای دایه و گم شدنهای دختربچه هدفی را دنبال میکند . این داستان را میتوان استعارهای به زندگی ایرانیان در دوران پهلوی تشبیه کرد.
توجه خانم دانشور به اوضاع سیاسی و اجتماعی، در پسزمینهی تمام داستانهای او به چشم میخورد. مثلا در داستان «حادثه» عقدههای یک زن خانهدار و خواهش و کشش او برای داشتن یک اتومبیل را به تصویر میکشد و متعاقباَ وضعیتی که ویرانکننده شرایط اقتصادی خانواده و به دنبال آن ازدواج او است که با سوءاستفاده از ماشین در داستان به تصویر کشیده میشود. سیمیندانشور رواج مصرفزدگی و مادهگرایی در طبقه متوسط در دهههای قبل از انقلاب را به سخره میگیرد.
در داستان ” به کی سلام کنم؟ ” کوکبسلطان زن فقیر، تنها و پیرسال، قربانی ارزشهای مردسالاری و طبقات سنتی است که به باور نویسنده در ضمیر ناخودآگاهی رادیکال ایرانیها ریشه دوانده است. اما در داستان «کیدالخائنین» درونمایه و عبارات سیاسی، واضحتر و بسیار پُر رنگ است، زمانی که سرهنگی بازنشسته که همهی سیسال عمر مفید کاری خود را به حکومت شاه خدمت کرده، از بیان عقاید قلبی خودش، واهمه دارد اما تحت تأثیر افکار و عقاید مذهبی همسرش قرار میگیرد و میتواند اعتقادات خود را که سالها آنها را سرکوب کرده است بیان دارد و در کنار نیروهای مذهبی قرار بگیرد که سرانجام سلطنت را سرنگون میکنند.
البته نباید اینگونه استنتاج کرد که این داستانها درونمایهای تکساحتی و مضامینی صرفاَ سیاسی یا فمینیستی دارند بلکه اینها داستانهایی غنایی هستند که اتفاقاَ بسیار هنرمندانه خلق شدهاند به گونهای که بازتاب درک بالای نویسنده و همدلی عمیق او با تمام طبقات جامعه ایرانی است. مقاله و داستانهای این کتاب به روشنی نشان میدهند که سیمیندانشور نسبت به همسرش ، جلال آل احمد ، نویسنده بهتری بوده است که تا قبل از مرگ همسر در حاشیه قرار داشته است. «سووشون» رُمانی که پس از انتشار، تحسین همگان را بر انگیخت تنها چند ماه بعد از مرگ همسر سیمیندانشور به چاپ رسید.
کتاب ” برگزیدهای از آثار دانشور” ترجمه بسیار خوبی هم دارد که البته میتوانست بسیار بهتر از اینکه هست باشد زیرا چرخشهای زبانی غیر ماهرانه به تسلط و روانی ترجمه انگلیسی این کتاب، آسیب زده است که شاید به راحتی میتوانست توسط یک ویراستار انگلیسیزبان اصلاح شود. تصویر روی جلد کتاب تخیلی، متناسب، جذاب و غافلگیرکننده است.
پانوشت
ــ برگزیدهای از آثار دانشور (Daneshvar’s Playhouse )؛ ترجمه به انگلیسی توسط مریم مافی ، واشنگتن دی سی ؛ 1989
*- William L. Hanaway
+ There are no comments
Add yours