وقتی حقیقت به سرعت گم می شود

مهشید شریف-25 اسفند 1393

مدرسه فمینیستی: در دسامبر 2012 جیوتی سینک، 23 ساله، دختر دانشجوی هندی به همراه دوستش در یک اتوبوس در دهلی نو مورد تجاوز پنج مرد بزرگسال و یک نوجوان قرار گرفت. آسیب های جسمی از این تجاوز مرگ را برای او به ارمغان آورد. خبر تجاوز و آسیب رسانیِ تا آن حد بیرحمانه به او، خشم زنان و مردانی را در پایتخت بزرگترین کشور دموکراتیک دنیا برانگیخت و دنیا شاهد حرکت مردمی و خودجوش هزاران هندی شد که پیشاپیش آن زنان، به خیابانها ریختند و تقاضای برقراری عدالت و توجه به زندگی اجتماعی زنان را داشتند.

خانم لزلی اودوین(1) مستند ساز انگلیسی در طول دوسال به ساخت مستندی می پردازد تا بتواند حقایق آشکار و پنهان این رویداد وحشیانه را به تصویر بکشاند. او نام “دختر هند” (2) را با الهام از نامی که مردم معترض در خیابان به قربانی تجاوز داده بودند، برای مستند خود برمی گزیند.

مستند “دختر هند” امسال در روزهای پیرامون روز جهانی زن، در چندین کشور به نمایش گذاشته شد.

تظاهرات مردمی دسامبر 2015 ، دهلی نو، هند

به ناگهان نمایندگان قدرت در هند و پیش از همه وزیر کشور آن، از به نمایش گذاشتن این مستند به اعتراض می پردازند و نه تنها پخش آن را در کشور خود ممنوع بلکه به دنیا نیز توصیه می کنند از به نمایش گذاشتن این مستند پرهیز کنند. آنها حتی حاضرند شکایتی نیز برعلیه بی بی سی که مستند را به نمایش گذاشته، ارائه دهند.

در این میان تنها می توان پرسید، چرا؟

خشم هندیهای در قدرت پای خانم لزلی اودوین را به کانالهای تلویزیونی و روزنامه های معتبر دنیا باز کرد و در همۀ این گفتگوها او مرتباٌ تکرار می کرد نگذاریم نگاه و توجه مردم بجای تمرکز برروی مسئله ای جهانی- تجاوزگران و قربانیانشان- به درگیریهای دیپلماتیک میان کشورها خلاصه شود.

طبیعتاً موضوع فیلم مستند ” دختر هند” بحث های متنوعی را بدنبال داشته و نظرات مخالف و موافق به دیدار هم شتافته اند. آنچه که در نگاهی کلی می توان بیان کرد این است که بر خلاف قدرتمندان و سیاستمداران اکثر قریب به اتفاق زنان و مردان براین نظر پافشاری می کنند که این گونه گفتگوها راهِ یافتن راه حلهایی را هموار می کند. نمی گذارد مصیبت تجاوز به زنی در هیاهوی خبری دنیای امروز ما به سرعت محو شود و تا تجاوز دیگری که باز همه را به واکنش وا دارد.

با شتابی که آقای نارندرا مودی، نخست وزیر و حزب مردم هند به رهبری او برای مدرنیزه کردن کشور هند از خود نشان می دهند، مستند “دختر هند” خروس بی محلی می تواند تلقی شود که با مناسبات و آرزوهای سیاستمداران کاملاً همانگ نیست. سیاستمدارن هند نمی خواهند موضوع تجاوز به زنان و دختران جوان و آمار وحشت آور آن، قوانین نامشخص مجازات تجاوزکننده، بررسی بنیادهای فرهنگی و رشد یافته در میان تودۀ مردم که معتقدند دختران مسئول حفظ عفت خود هستند، قاطی مسائل مهمتری مانند رشد اقتصادی روزافزون هند شود.

آمار تکان دهندۀ یونیسف نشان می دهد که حداقل نیمی از کودکان هندی گرسنه هستند و در بسیاری موارد از آنها سوءاستفاده های غیر انسانی می شود. مستند خانم اودوین هم به خوبی بیانگر این نکته است که تجاوزگران حادثۀ دسامبر 2012 تمامی از فقیرترین اقشار جامعه برخاسته اند. آنها که تجاوز به دختر جوانی می تواند برایشان “تفریح” تلقی شود. بر ماست که بدانیم نادیده انگاشتن واقعیتهای اجتماعی حاصلی جز نتایج هولناکی که در وقوع این نوع تجاوزها دیده می شود، چیز دیگری به دنبال نخواهد داشت.

دادگاه هند تجاوزگران بزرگسال را به مجازات مرگ که به طور”استثنایی” برای آنها در نظر گرفته محکوم می کند و نوجوان تجاوزکاری که همراه آنها در عملیات تجاوز، خارج کردن اندام درونی قربانی از بدن و شرکت در مرگ قربانی نقش قابل توجهی دارد را به سه سال حبس در کانون اصلاح و تربیت مخصوص کودکان و نوجوانان محکوم می کند.

وکیل مدافع متجاوزین از حکم ناراضی است و در مصاحبه با خانم اودوین می گوید حاضر است دختر یا خواهرش را اگر قبل از ازدواج کارهای نامشروع انجام داده اند، به حیاط ببرد و در مقابل چشم خانواده روی آنها بنزین بریزد و آتششان بزند. پیشاپیش مشخص است که وکیلی متعلق به قشر تحصیل کرده و با نفوذ شغلی همچون وکالت با چنین دیدگاهی تا چه اندازه تقصیر تجاوز را به گردن قربانی نهاده است.

ابتکار خانم لزلی اودوین در این مستند این است که به سراغ متهمین زندانی در انتظار مرگ می رود و انگیزۀ آنها را جویا می شود. موضوعی که دولت هند می کوشد از آن مستمسکی بسازد و این گفتگوها را خارج از عرف ژورنالیستی ارزیابی کند که باعث تنشهای نامتعارف در جامعه می شود.

موکش سینک، یکی از تجاوزگران این حادثه در مستند “دختر هند” می گوید در شب حادثه او با دوستان و برادرش فقط می خواستند “تفریح” کنند، خیلی هم خیال تجاوز به کسی نداشتند. موکش سینک اضافه می کند دختری که تا آن موقع شب – 20.30 دقیقه – بیرون از خانه است، می تواند برایش اتفاقهایی بیافتد و دختران بیش از پسران در عملی که به نام تجاوز صورت می گیرد، مقصرند. او و یاران تجاوزگرش ابتدا قربانی را شماتت می کنند و به قول او مردم حق دارند این دختران را “تربیت” کنند. و پس از آن به اعمال تجاوز دست می زنند.

واقعیت این است که اینگونه نصایح ظاهراً تدبیرگونه از حلقوم کسانی به گوش می رسد که باور کرده اند که دارای قدرتی بیش از یک شهروند در برابر شهروند دیگری هستند و مراکز پنهان این گونه قدرتهای به خود تفیض شده را می توانیم در بنیادهای فرهنگی هر جامعه ای جستجو کنیم. یادمان نرفته که برخی از موتورسوارها و عشاق امربه معرف و نهی از منکر در کشور خودمان تا همین چندی پیش، دغدغه ای نداشتند و احتمالا ندارند جز آنکه رفتار زنان برتری جنسی و قدرت طلبی آنها را به زیر سؤال برده و آنها را نگران سلامت جامعه کرده است.

موکش سینکِ تجاوزگر در جهانی سیر می کند که قطعاً دلایل او حداقل برای خودش قانع کننده است اما در عین حال شاید بی آنکه بخواهد یا بداند از حقایقی پرده برمی دارد که بی تردید نمی بایست بدون مکث از آنها گذشت. او می گوید دختران و زنانی که مورد تجاوز قرار می گیرند نباید مقاومت کنند، چون تجاوز انجام می شود و بعد هم می روند و کسی هم باخبر نمی شود! زنان و دختران هم معمولاً جرئت نمی کنند آنچه بر آنها گذشته را بازگو کنند. اما با کشتن او و هم دستانش به عنوان مجازات، آنهایی که از این به بعد تجاوز می کنند، حتماً قربانی خود را خواهند کشت تا هیچ اثری باقی نماند. او یادآوری می کند قبل از آنها هم متجاوز دیگری حتی به چشم قربانی خود اسید پاشید تا نتواند او را شناسایی کند. اما موکش سینک و یارانش قربانی را زنده از اتوبوس به بیرون پرت کرده اند.

موکش سینک

او راست می گوید. جیوتی سینک زنده از اتوبوس به بیرون پرت شد و بر اثر جراحات غیرقابل تصور چند روز بعد از حادثه مرگ را پذیرا شد. لزلی اودوین در مصاحبه ای می گوید(3) حقیقت برای من بیش از این نمی تواند بارز شود که عمیقاً در متن مشکلی بنیادی قرار داریم. حتی می توانم بگویم حلق آویز کردن آنها ماسکی است که بر سر مشکلات واقعی می کشیم بدون آنکه باور کرده باشیم این مردان بیمار نیستند بلکه سمبل و علائم تفکر و فرهنگی هستند که به آنها آموخته شده.

او همچنین بر این عقیده است که عدالت خواهی قبل از همه می بایست بتواند بر اجرای قوانین پافشاری کند. همچنان که در قانون اساسی هند به درستی برابری حقوق زن و مرد تاکید شده و امنیت محیط زیست هر شهروندی مبنای قانونی پیدا کرده است. اما در هند نیز درست مانند اسیدپاشان حرفه ای مملکت خود ما، دستگیری مردانی که تجاوز کرده اند بسیار سخت است و در خیلی مواقع پرونده های هنوز باز نشده، به سرعت بسته می شود. این همه در حالی اتفاق می افتد که در اکثر کشورهای دنیا، زنها کمتر جرئت می کنند از متجاوزی شکایت رسمی به عمل آورند.

مستند “دختر هند” در واقع ضرورت پیگیری مبارزه برابری جنسی را به وضوح بیان می کند. لزلی اودوین می گوید جنجالی که بر سر نشان دادن مستند او درگرفت، بیش از پیش بیانگر نگاه و عملکرد متفاوت با چگونگی مقابله با خشونت علیه زنان است. گویا چندان مهم نیست که:

◀️  4. UN, India’s Daughter