نگاهی به نشریۀ ندای زنان

{{مدرسه فمینیستی:}} شماری از بانوان ایرانی در جنبش مشروطه به این حقیقت بزرگ پی‌بردند که زنان نیمی از ملت هستند و می‌توانند نیروی بزرگی در راه ترقی و نجات کشور باشند. اما، قانون انتخابات به این مهم توجهی نکرد و زنان را هم‌ردیف دیوانگان و مجرمان شمرد و به آنان حق رأی ‌نداد. بااین‌حال، تأثیر انقلاب مشروطه بر جامعۀ زنان ایران کمتر از چهار سال بعد آشکار شد؛ هنگامی‌ که نشریات زنان کار خود را آغاز کردند. تا پیش از مشروطه، اخبار و گزارش‌های فعالیت‌های زنان در نشریات حبل‌المتین، ایران‌نو، ندای وطن و مساوات انتشار می‌یافت؛ ولی حدود چهار سال پس از فرمان مشروطه، زنان خود با انتشار نخستین نشریۀ تخصصی، آگاه‌سازی زنان و مردان را ازطریق رسانه‌های مکتوب آغاز کردند.

مشروطه برای زنانِ فعال در مطبوعات دورۀ کنش‌گرایانه‌تری بود. آن‌ها فرصت یافتند ازطریق رسانه‌های مکتوب، خواسته‌های خود را فریاد بزنند. واژه‌های حق، آزادی و عبارت آن‌چه زنان می‌خواهند و به‌طور کلی آزادی‌خواهی آنان در ادبیات نشریات زنان جاری و ساری شد؛ درحالی‌که تا پیش از مشروطه تنها در نشریات فارسی‌زبان خارج از ایران به چشم می‌خورد.

در دورۀ پهلوی، زندگی زن ایرانی سرشار از تضادها بود. تضادهایی که بین فرهنگ سنتی جامعه و نوگرایی جدید به‌ وجود آمده بود. با آغاز حکومت پهلوی اول، نشریات زنان همچون بیشتر نشریات با سیاست‌های فرهنگی حکومت همسو شدند. با آغاز دورۀ پهلوی دوم، نشریات زنان نیز، همپای دیگر نشریات، از موقعیت جدید سیاسی پیروی و فعالیت خود را با مضامین نو و گرایش‌های سیاسی شروع کردند.

از ویژگی‌های نشریات زنان در فاصلۀ سال‌های 1320 تا 1328ش، تأکید بر تخصصی و غیرسیاسی بودن این نشریات بود. نمایندگی‌های خارجی در ایران نیز گاهی نشریاتی مخصوص زنان چاپ می‌کردند که ازآن جمله عالم زنان بود که در 1321ش، ادارۀ انتشارات و تبلیغات سفارت انگلیس به مدت یک‌سال، ماهانه منتشر می‌کرد و در آن به معرفی زندگی خانواده‌های انگلیسی و وضع زنان کارگر در انگلیس، نهضت زنان و مسائل متنوعی چون امور خانه‌داری و مد‌لباس می‌پرداخت. در این دوره، احزاب هم برای انتقال افکار خود برخی از نشریات زنان را به‌ خدمت گرفتند.

در سال‌های نهضت ملی شدن نفت و دورۀ نخست‌وزیری مصدق که مطبوعات آزادی فراوانی داشتند، سیزده عنوانِ جدید بر نشریات زنان افزوده شد، از آن‌جمله مجلۀ جهان زنان که نشریه‌ای حزبی و ترجمان سازمان زنان حزب توده بود و در 1330ش منتشر می‌شد و مجلۀ زنان ایران در 1331ش، که نشریه‌ای حزبی و ترجمان رسمی حزب فدائیان شاه بود.

{{برخی از نشریات زنان در دورۀ پهلوی دوم}}

در دهۀ 1330ش تنها نشریات زنانه‌ای اجازۀ چاپ داشتند که سخت طرفدار دستگاه حاکم بودند و اغلب شاه و فرح را ستایش می‌کردند. ندای زنان نمونه‌ای از این نشریات بود.[1]

در دهۀ 1340ش، زنان فعالیت‌های مطبوعاتی خود را پی‌گرفتند. آنان چندین نشریه، ویژۀ بانوان منتشر کردند. علاوه‌براین، در سایر روزنامه‌ها و مجله‌ها نیز قلم می‌زدند. ازجمله نشریات زنان در این دوره اطلاعات بانوان، بهداشت و زندگی، ندای‌زنان، پست ایران و زن روز بود که مدیریت آن‌ها را به‌ ترتیب قدسی مسعودی، هورآسا شکوه، مریم میرهادی، اعظم سپهرخادم و فروغ مصباح‌زاده به ‌ع