«سیمین بهبهانی» نماینده کمپین یک میلیون امضاء، برای دریافت جایزه «سیمون دوبووار»

گفتگوی منصوره شجاعی با سیمین بهبهانی-1 بهمن 1387

مدرسه فمینیستی: پس از شنیدن خبر مسرت بخش تعلق گرفتن جایزه «سیمون دوبووار» به کمپین یک میلیون امضاء، مسایل تازه ای پیش روی اعضا و فعالان کمپین قرار گرفت: یکی از مسایل آن بود که اعضای کمپین ناگزیر شدند که برای نخستین بار، برای انتخاب نماینده ای جهت عزیمت به فرانسه (برای دریافت لوح تقدیر سیمون دوبووار) تصمیم بگیرند. زیرا در طول دو سال و نیم که از عمر کمپین می گذرد، اولین مرتبه است که جایزه ای معتبر، نه به یک عضو، بلکه به کل کمپین تعلق گرفته است. این امر، همه ما اعضای کمپین را بر آن داشت که برای نخستین بار، سیستمی دموکراتیک و حداقلی، به منظور انتخاب یک «نماینده» از طرف کل کمپین، به وجود آوریم.

پس از بحث و گفتگو و مشورت های طولانی، پیشنهاد این که خانم سیمین بهبهانی به عنوان «نماینده کمپین یک میلیون امضاء» برای دریافت لوح تقدیر سیمون دوبووار به فرانسه عزیمت کنند به رای گذاشته شد و با توافق همگانی پذیرفته شد. مصاحبه ای که در پی خواهد آمد نیز پس از برگزیده شدن خانم بهبهانی و پیش از عزیمت شان به فرانسه، با ایشان صورت گرفته است.

سیمین بهبهانی امروز سه شنبه اول بهمن ماه 1387 ساعت 7 ونیم صبح تهران را به مقصد پاریس (به منظور دریافت جایزه سیمون دوبووار) ترک کرد.

منصوره شجاعی: خانم بهبهانی، پس از تبریک مجدد به خاطر تعلق گرفتن جایزه معتبر سیمون دوبووار به کمپین یک میلیون امضاء و شادمانی از این که زحمات تک به تک فعالان کمپین در سطح بین المللی چنان تحسین و شناخته شده که امروز برنده جایزه ای چنین معتبر شده است، همچنین با سپاس و قدردانی از این که شما با این همه مشغله و کارهای نیمه تمام، سرانجام پذیرفتید که به عنوان نماینده منتخب کمپین یک میلیون امضاء در مراسم اهدای این جایزه (که در روز چهارشنبه دوم بهمن ماه در پاریس برگزار می شود)، حضور یابید. امروز ما آمدیم تا اعلام کنیم که برای ما کمپینی ها افتخار بزرگی است که شما به عنوان عضو و نماینده کمپین این مسئولیت را پذیرفته اید حالا می خواستم نظر خودتان را در این مورد جویا شوم؟

سیمین بهبهانی: اولا من به شما زنان تلاشگر کمپین تبریک می گویم که زنان واقعا هوشمند، مقاوم و صاحب عزمی هستید که توانستید چندین و چند سال این نهضت زنان را در ایران زنده نگه دارید. می دانید که در اوایل انقلاب یک مقداری زنان خاموش شدند ولی قدم های شما، قدم های مبارکی بود که دوباره به زنان جانی تازه داد و شروع کردند به فعالیت و اظهار وجود کردند. بعد از جنگ بود و بعد از خرابی ها که همه ناامید بودند ولی شما زنان جسور، در همان سال ها با گام های استوارتان و با نفس گرم و گیرای تان آمدید و دوباره به زنان قدرت دادید و خواستید که همراهی کنند و نهضت خودتان را شروع کردید و آن تجمع ها را در آن سال ها انجام دادید. یکی از کارهای بسیار خوب و دنباله داری هم که در این نهضت انجام گرفت و همین شماها بنیانگذارش بودید کمپین یک میلیون امضا است که از ابتدا قدم مبارکی داشت. امضاهای این کمپین یک میلیون امضاء به هر عدد و رقمی برسد مهم نیست، مهم این است که تاکنون در دنیا و در ایران جای خودش را باز کرده و شخصیت خودش را نشان داده به دنیا، و حالا می بینید که امروز جایزه گرفته و این جایزه برای شما واقعا فرخنده است و موجب ادامه کار و کوشش تان. برای همین من هم به شما منصوره خانم، و هم به نوشین احمدی و نیز به پروین اردلان و به سایر دوستان و همگامان شما در ایران و سراسر دنیا تبریک می گویم و امیدوارم که همیشه با هم پیوند داشته باشید که اتفاق و همکاری شما باعث بقای شماست.

منصوره شجاعی: خانم بهبهانی شما همیشه فروتنانه برخورد می کنید ، چون قبل از این که کمپین راه بیافتد من یادم است که ما آمدیم همین جا و همه اسناد اولیه کمپین را که آماده کرده بودیم آوردیم پیش شما و با شما مشورت کردیم و اگر تایید و پشتیبانی کسانی چون شما و خانم عبادی و دیگر زنان پیشکسوت نبود ما جسارت آغاز به این کار بزرگ را آن هم در این سطح گسترده نداشتیم و اگر حمایت های کسانی چون شما نبود چنین حرکت هایی در این جامعه اگر نگوییم غیرممکن، حداقل بسیار دشوار بود. می خواهم بگویم که شما و بزرگانی چون شما برای شناخته شدن و گسترش این کمپین نقش بسیار تعیین کننده ای داشته اید.

سیمین بهبهانی: من از همه شما سپاسگذارم ولی می دانم که اگر ما هم نبودیم شما کارتان را می کردید چون شما اعتقاد دارید به کارتان. البته این جوایزی هم که به زنان ایرانی می دهند مایه افتخار ماست و اگر امروز نور چشمان من کم شده ولی به نور موفقیت شما هنوز روشن است.

منصوره شجاعی: خانم بهبهانی عزیز، جایزه معتبر سیمون دوبووار خوشبختانه اکنون به کمپین تعلق گرفته، سیمون دوبووار یکی از فمینیست های برجسته و بزرگ و چهره ای جهانی است، از چه سال هایی افکار سیمون دوبووار در ایران مطرح شد.

سیمین بهبهانی: دقیقا به یاد ندارم ولی خود من بعد از انقلاب یعنی سی سال پیش با افکار او آشنا شدم و آن هم از روی کتاب همه می میرند و به خصوص کتاب جنس دوم اش، که هر دو کتاب بسیار جالب توجه بود، سیمون دوبووار یکی از زنان بسیار برجسته فرانسه است و همراه و همگام ژان پل سارتر است. سیمون دوبووار علاوه بر فمینیست بودن و فعالیت اجتماعی، نویسنده بسیار برجسته ای بود یعنی یکی از موفق ترین زنان نویسنده در دنیا محسوب می شد. کارهای نوشتاری او و افکارش بسیار مهم و تاثیرگذار بود، هنوز هم تاثیرگذار است.

منصوره شجاعی: یکی از آثار دیگری که از سیمون دوبووار در همان سال های دهه 1360 منتشر شد، خون دیگران بود که در این کتاب ما می توانیم افکار و فعالیت های اجتماعی دوبووار را دنبال کنیم در ارتباط با مسایل و مبارزات نهضت مقاومت فرانسه. با این حال دوبووار بیشتر به عنوان یک فیلسوف و نظریه پرداز فمینیست مطرح است و نه فعال اجتماعی و یا داستان نویس.

سیمین بهبهانی: این دو وجه شخصیت او را نمی توان از هم تفکیک کرد. ببینید زنانی هستند که تمام زندگی شان را در جهت فعالیت اجتماعی می گذارند ولی زنانی هم هستند که در عین حال که فعالیت اجتماعی می کنند هنرمند یا ادیب هم هستند. یعنی در عین این که دارای شخصیت ادبی و هنری هستند ولی هنرشان را هم در خدمت به فمینیسم و برابری، یا خدمت به عالم بشریت می گذارند. این دیگر قابل تفکیک نیست. انسان ها متفاوت هستند مهم این است که هر کدام از این افراد نتیجه کارشان چیست. مسئله دیگر هم آن است که ابزار و حربه این دو گروه از زنان با هم فرق می کند زنی که هنرمند است و هنرش را در جهت رسیدن به برابری و فمینیسم می گذارد، ارجحیتی بر کسی که صرفا فعالیت اجتماعی می کند ندارد فقط تفاوت شان در ابزاری است که برای اهداف شان استفاده می کنند و این که چقدر در استفاده از ابزارهایی که استفاده می کنند موفق باشند. یکی قلم اش را می گذارد در راه فمینیسم، یکی قدم اش را می گذارد در این راه، یکی درم اش را می گذارد. در واقع این ها ابزارهای مختلف برای رسیدن به اهداف انسانی و فمینیستی است.

منصوره شجاعی: و حالا چه اتفاق زیبایی که شما «سیمین بهبهانی» به عنوان «نماینده منتخب کمپین یک میلیون امضاء» این جایزه را می گیرید همین این که شما شاعر برجسته مملکت مان هستید و قلم پر احساس تان را در جهت اهداف کمپین به کار برده اید و حضور شما پیوند فعالیت اجتماعی با آفرینش های هنری را در کمپین یک میلیون امضاء به نمایش می گذارد، و شما نیز به عنوان پیوند دهنده و نقطه وصل این رابطه، می توانید نماد شایسته و قابل اتکا، باشید. چون تعداد اندکی از هنرمندان تصور می کنند نباید خود را به فعالیت های اجتماعی «آلوده» سازند، اما همین که شما در مقام یکی از پرآوازه ترین شاعران معاصر ایران، به عنوان نماینده و سمبل این جایزه ای که دقیقا مربوط به فعالیت های اجتماعی است شناخته و برگزیده شده اید، به نظرم می تواند تاثیر قابل توجه ای بر فضای هنری کشور و در میان زنان هنرمندمان، بگذارد.

سیمین بهبهانی: هیچ جریان و حرکت اجتماعی بی نیاز از هنرمندان، ادبا، نویسندگان، شاعران، و استادان دانشگاه و برجستگان نیست و نمی تواند رشد و گسترش پیدا کند. شما در طول فعالیت تان می بینید که یک نفر به خوبی جلسه آرایی می کند، آن دیگری قدم در فعالیت های اجتماعی می گذارد و امضاء جمع می کند، بعضی از زنان هم که حرکت ها را سازمان می دهند، در عین حال مشخص است که این حرکت احتیاج دارد به مغزی که باصطلاح تئوری یا نظریه بدهد، و این حرکت از سوی دیگر احتیاج دارد به هنرمندی که پیام آن را به قالب هنری تبدیل کند و غیره. پس هر حرکتی احتیاج به افراد گوناگون دارد و همه این افراد، لازم و ملزوم یکدیگرند. هیچ کدام را هم نمی توانیم از هم سوا کنیم. مثلا یک متفکر یک نظریه می دهد خوب آن نظریه باید اجرا شود و بنابراین باید مجری آن حرکت وجود داشته باشد و خودش نمی تواند این کار را بکند و نیاز به کسی دارد که بتواند از او پویاتر باشد. کمپین هم به این خاطر رشد کرد که توانست همه این افراد گوناگون را به هم پیوند بزند. مثلا من جزو اولین کسانی بودم که از همان روز اول اسناد این کمپین را امضاء کردم ولی من قدرت این را ندارم که برگه های کمپین را ببرم و در خیابان از کسانی امضاء بگیرم. ولی می توانستم در شعرهایم، در صحبت ها و مصاحبه هایم به مردم بگویم که این حرکت و کمپینی حق طلب است، راه و مسیرش درست است و از مردم بخواهم که بروید و پای ورقه های این کمپین را امضاء کنید، ولی قدرت این را که خودم بروم در خیابان امضاء بگیرم که نداشتم. البته ممکن است کسی که می رود در خیابان امضاء می گیرد، تریبون مرا نداشته باشد که بتواند برای این کمپین تبلیغ کند. یعنی همه این ها لازم و ملزوم یکدیگرند و هیچ کدام بر دیگری برتری ندارد.

منصوره شجاعی: خانم بهبهانی عزیز و دوست داشتنی آیا پیش از عزیمت تان به فرانسه، نکته دیگری هست که بخواهید اضافه بفرمایید؟

سیمین بهبهانی: بله، من فقط یک چیز را می خواستم اضافه کنم و بگویم خدا را شکر می کنم که تاکنون افراد این کمپین خانم های بسیار سربلند و فهمیده و عاقل بوده اند و با دانش بسیار از جهت امور فرهنگی و اجتماعی و طرز رفتار و روش مبارزه، توانسته اند با هم اتفاق و وفاقی داشته باشند. باور کنید این وفاق، خیلی نادر و قشنگ است، خیلی مهم است، بر شما مبارک باشد این وفاق و همدلی، و آرزو دارم همیشه با هم متحد و متفق بمانید.

منصوره شجاعی: خانم بهبهانی حضور پر مهر و برکت شما برای جنبش زنان و کمپین یک میلیون امضاء مغتنم و باعث مباهات و دلگرمی ما است. ممنونم که در این مصاحبه شرکت نمودید و سفر بی بلا!!