برقع سبز: هدیه زنان بنادر جنوب به جنبش سبز

منصوره شجاعی -23 شهریور 1388

مدرسه فمینیستی- آن روز که زنان بنادرجنوب،‌ برقع به صورت زده و رو به دریای دیار آفتاب اندود خویش به امواجی چشم دوختند که لنج مرد دریاشان رابه سوی آنان می سرانید ، برقع ها شان سرخ سرخ بود وگاه نارنجی و سیاه ؛‌ ونه همیشه سیاه که به دل بد راه می داد و آن کس که سفری داشت سیاه از تن به در می کرد…..هرچند که در تاریخی دور ، سیاهی و مستوری با بیرق حفاظت از زنان،‌ بددلی و سیاه روزی را بر آنان استیلا داده بود.

آن روز کس نمی دانست که روزگاری خواهد رسید که این نظر به آب دوختگان ِ سواحل ِ انتظار، برقع سبز به چشم به استقبال برابری ، آزادی و عدالت خواهند شتافت.

و امروز ، شاهد بدعتی جدید در سنت های دیرین این زنان هستیم. برقع های سبز، چالشی با جهان ِ اجبار … بدعتی که بی تردید برآیند دیگر سنت شکنی های زنان از سراسر ایران ودیگر جوامع ستمدیده و دردکشیده است.

********

صدای گرم و هیجان زده ی دوست جنوبی ام از سبزی برقع هایی می گفت که این روزها به بازار آمده …هنوز آنها را ندیده بود اما تنها گزارش شاهدی عینی کافی بود تااین چنین به هیجانش بیاورد و او نیز طبق عادت دیرینه ، با دقت و ظرافت قصد انتقال این هیجان را داشت …. موفق شد، چونان همیشه.

گفت :‌ رنگ سبز درمیان رنگ های برقع زنان جنوب از قدیم الایام تا کنون جایی نداشته و هرگز و هیچ گاه شاهد و سندی بر سبزیِ برقع ها یافت نشده است.

گفتم : شاید با خیزش جنبش عمومی و مدنی “رای من کجاست” و انتخاب نماد سبز برای رویش دوباره آزادی و برابری خواهی ، زنان جنوب نیز دراعتراض به آنچه از آنان دریغ شده بود در پی خلق نماد پیوند خویش با این سبزینگی بر آمده اند.

گفت :‌نمیدانم لابد این هم روشی است مبتکرانه به جای دستمال گردن یا سریند یا مچ بند یا بازوبندی که دراین روزها درتهران رایج شده .

گفتم : حضور رنگارنک و گوناگون طیف های مختلف در این جنبش موجب شد که نماد آن نیز نشانی از سبزینگی و رویش متنوع سبزه ها و نهال های نورس باشد. دختران و پسران جوان حتی به بندی سبز بر انگشت پیروزی ویا سربندی بر پیشانی ِ روبه آینده خویش و زنان و مردان نیز هریک به نمادی سبز بر لباس و پوشش ظاهری در این روزها پیوند با این جنبش را فریادکردند. سهم زنان جنوب نیز لابد این شده که آب دریاهای گرم بوم خویش را باخلق برقع سبز به پای این سبزینگی ریزند ودر رویش نهال های مدنیت سهمی داشته باشند تا که سبزبرگی به یادگار در میان اوراق تاریخ زنان شود.

گفت : می دانی برقع جنوبی فقط به منظور حفظ حجاب نیست ؟ این تکه ای از لباس سنتی آنهاست یعنی اصولا برقع زنان جنوب متفاوت از برقع هایی است که اجباری والزامی به تن زنان کرده اند ،‌ با برقع زنان افغان و برقع های طالبانی فرق دارد. شاید یادگاری است از صورتک های نمایشی در مراسم و آیین ساحل نشینان دور…

گفتم : هرچه که هست و هرچه بوده حتی اگر در گذشته نشانی از بردگی و سرسپردگی ؛ اینک در هیبتی دیگر به ضد خویش بدل شده و به بازارسبز و پررونق اعتراض های مردمی پیوسته است یعنی آن چه میبایست موجب خاموشی آنها شود اینک به هزار زبان در سخن است…

گفت : خودشان می گویند :‌برقع ” موسوی چی “‌ و در نمایشگاه صنایع دستی زنان دانه ای 6000 تومان فروش رفته اما دربازار بندر و میناب باید دانه ای 3000 تومان باشد لابد به تهران که آمده ” تهرانی شده و گران ” !!

********

….برقع سبز با پولک های طلایی در میان دستان کشیده و آفتاب سوخته اش می درخشید. دستان توانایی که انگار ازمیان دریاهای جنوب مرواریدی سبز صید کرده و حالیا به سخاوت به بازار آزادی خواهی عطا می کرد .

هردو به آن خیره میشویم و دست به دست می گردانیم انگار که از ورای پوست سرانگشتانمان تپیدن و تولد نبضی پرخروش را به یکدیگر صلا می دهیم . نوعی آیین و مناسک برای تکریم نشانه هایی کوچک ، حرکت هایی خرد و آثاری به جای ماندنی و به خاطر سپردنی . حرکت هایی بی ادعا و به دور از سهم خواهی با سهیم شدن در خیزشی مدنی به هرنام و به هر شیوه ای که خودِ زنان می خواهند …. بودن ! بی صدا و کم هزینه دراین دوران خشونت زا . ماندن ! واندادن ! علامتْ به جایْ نهادن تا که رهروانی دیگر به دنبال این نشانه ها راه به حرکت های خلاق و مدنی زنانه یابند .

و علامتْ این بار ،‌برقع سبز زنان سرخ پوش بنادر هرمزگان است که در طریقی بدیع، هرم آفتاب خفته در جان ِ جنوبی خویش را به گرما بخشی و سبزینگی جنبش مدنی ومردمی آورده اند .

برقع سبز را چونان یادگاری عزیز بر دل و دیده نشاندم و چونان ارمغانی از جنبش های “خرداد”‌ی در موزه واره تاریخ زنان جای دادم . ظهوراولین و نمادین برقع سبز چالشی با جهان اجبار است . استفاده ای جسورانه از آن چه قراربوده زنان را به مستوری و پرده نشینی از تاریخ مخفی بدارد لیک ، حالیا به هزار زبان در سخن است…