سرگردانی خانواده‌های بازداشت شدگان

1 آبان 1388

رادیو زمانه در طول ماه‏های گذشته وضعیت روزنامه‏نگاران و فعالان سیاسی اجتماعی بازداشت شده به واسطه‏ی انتخابات ریاست جمهوری را پی‏گیری کرده است. در مواردی خاص، روزنامه‏نگار یا وبلاگ‌نویس مدت‏ها پیش از انتخابات ریاست جمهوری بازداشت شده است؛ از جمله حسین درخشان که از اول نوامبر سال گذشته در بازداشت به سر می‏برد.

روز چهارشنبه، ۲۹ مهرماه، پدر حسین درخشان پس از تقریبا یک سال سکوت نامه‏ای سرگشاده به رییس قوه‏ی قضاییه‏ی ایران فرستاده و خواستار تعیین تکلیف فرزندش شده است.

حسن درخشان در این نامه می‏نویسد:
«این نامه اولین عکس‏العمل رسانه‏ای ما بعد از ۱۲ ماه است و این یعنی نهایت امیدواری عملی به رعایت چارچوب قانون در حدود مرز کشور عزیزمان. نیاز به گفتن نیست، اما بارها درخواست رسانه‏های برون مرزی را برای شرح وضعیت حسین رد کرده‏ایم، حتی وقتی که بدترین شایعه‏ها درباره‏ی مواجهه با او در رسانه‏های نیمه‌رسمی انتشار می‏یافت و البته هیچ دستگاهی این اخبار به شدت نگران کننده را تکذیب نمی‏کرد؛ نه برای ایجاد آرامش در دل پرآشوب ما که برای پاسداری از رعایت استقلال قضاوت درباره‏ی این پرونده.

در طول این مدت فرزند ما تنها دو ملاقات کوتاه چند دقیقه‏ای با ما داشته. تصور بفرمایید: برای هر شش ماه فقط چند دقیقه. اعلام می‏کنم ما هیچ اطلاع مشخصی از وضعیت حقوقی او نداریم. نه دادگاهی برای او تشکیل شده و نه مشخص است حسین در اختیار کدام نهاد یا سازمان امنیتی است.»

دو روز پیش «سازمان روزنامه‏نگاران کانادایی مدافع آزادی بیان»، ضمن استقبال از آزادی مازیار بهاری، موضوع حسین درخشان را مجددا مطرح کرد. هم‏چنین «سازمان گزارش‏گران بدون مرز» خواستار پی‏گیری وضعیت حسین درخشان شده است.

اما برخی دیگر از روزنامه‏نگارانی که پس از ۲۲ خرداد دستگیر شده‏اند، حداقل توانسته‏اند با نزدیکان خود دیدار کنند. اما نمی‏توان گفت که شرایط‏‌‌شان ایده‏آل است.

برای نمونه با آن که پرونده‏ی بهمن احمدی آمویی، روزنامه‏نگاری که هنوز در بازداشت است پیدا شده، اما تعیین تکلیف در باره‏ی او به زمان دیگری موکول شده است. در همین زمینه‏‏‏‏‏‏‏‏ با ژیلا بنی‏یعقوب، همسر بهمن آمویی گفت و گو کرده‏ام:
امروز بهمن از بند ۲۰۹ اوین، تماس تلفنی گرفت. حالش خوب بود، روحیه‏اش خوب بود و احساس می‏کردم صدایش خوب است. مهم‏ترین مساله‏‏ای که آزارش می‏دهد، بلاتکلیفی‏ او است.

یعنی پرونده ایشان هنوز پیدا نشده است؟

پرونده‏اش پیدا شده، اما حالا می‏گویند: «پرونده‏اش کامل نیست. تمام پرونده‏اش برای ما نیامده است». پیش از این می‏گفتند پرونده‏ای ندارد اما حالا مدتی است که می‏گویند: «مقداری از پرونده‏اش آمده است». بازپرسی شعبه‏ی دو امنیت، به وکیل بهمن، خانم فریده‏ غیرت اعلام کرده است که مقداری از پرونده‏ی بهمن برایشان ارسال شده و بخشی از آن هنوز نیامده است. به همین دلیل و چون پرونده ناقص است، امکان انجام هیچ‏کاری روی آن وجود ندارد.

بدادگاه نمی‏تواند ایشان را به قید کفالت یا وثیقه موقتا آزاد کند و طی این مدت پرونده‏ی ایشان را تکمیل کند؟

بله، این هم یک سوال دیگر است. حتی وکیل ما، آقای سبحانی هم از بازپرس خواسته بود که او را تا تکمیل شدن پرونده‏اش آزاد کنند. گویا پاسخ بازپرس این بوده که سوابق پرونده هنوز نیامده است و در جواب آقای سبحانی که «اگر سوابق پرونده تا دو سال دیگر نیاید، ایشان باید همین‏طور بلاتکلیف این‏جا بماند؟ چه کسی باید جواب‏گو باشد»، ایشان گفته است: «نمی‏دانم».
روزنامه‏نگار زندانی دیگری که هنوز بلاتکلیف است عیسی سحرخیز، مدیر کل اسبق مطبوعات داخلی است. سحرخیز حدود پنج سال پیش که عضو هیأت نظارت بر مطبوعات بود، در یکی از جلسات هیأت نظارت مورد حمله‏ی عضو دیگر این هیأت یعنی محسنی‏ اژه‏ای قرار گرفت.

محسنی اژه‏ای ابتدا با قندان به سحرخیز حمله کرد و سپس او را گاز گرفت. حال محسنی اژه‏ای دادستان کل کشور است و سحرخیز نیز در اختیار قوه‏ی قضاییه قرار دارد.
در باره‏ی وضعیت عیسی سحرخیز با فرزندش مهدی که ساکن امریکا است، گفت و گو کرده‏ام.

آقای سحرخیز، از وضعیت پدرتان چه اطلاعی دارید؟

پدرم هم‏چنان در اوین و با دو نفر دیگر هم‏سلول است. هم‏چنان هم در بلاتکلیفی به سر می‏برد و هیچ کس نمی‏داند وضعیت‏اش چیست.

آیا به راحتی امکان تماس برای ایشان وجود دارد و می‏توانند با خانواده صحبت کند؟

با این که به بند عمومی منتقل شده‏ است اجازه تماس گرفتن ندارد. حتی گفتند اگر کارت تلفنی برایش ببریم، می‏تواند تماس تلفنی بگیرد. این کار را هم کرده‏ایم، اما هنوز اجازه‏ی تماس ندارد.
ولی هفته‏ای یا دو هفته‏ای یک بار با خانواده دیدار دارد. وضع عمومی‏اش خوب است و روحیه‏اش هم که عالی است. به هرحال منتظر است و می‏گوید فعلا این قضیه سر دراز دارد.

آیا تا این لحظه هیچ اتهام خاصی به ایشان تفهیم شده که بداند به چه دلیل در بازداشت به سر می‏برد؟

خیر، ایشان هنوز در بازداشت موقت است. روز اول یک سری مسائل از قبیل شرکت در تظاهرات را به ایشان گفته‏ بودند که پدر من اصلا تهران نبوده و نمی‏توانسته در تظاهرات شرکت کند. بعد از سه چهار هفته هم یک سری اتهامات اضافه کردند. همان اتهاماتی که برای همه تکرار کرده‏اند، برای پدر من هم برشمرده‏اند.

مساله‏ی مهم در حال حاضر، نحوه‏ی اطلاع‏رسانی در باره‏ی زندانیان است. اما متاسفانه در شرایط خاص، بعضی از خانواده‏ها تمایل چندانی به اطلاع‏رسانی ندارند که می‏تواند ناشی از تهدیدهایی از سوی قوه‏ی قضاییه یا نهاد دستگیر کننده‏ی متهم باشد.
به عنوان مثال، خانواده‏ی درخشان تمایل چندانی به صحبت با هیچ‏کس، تا این لحظه، نداشته‏اند. شاید با این امید که دستگاه قضایی به این سکوت، با نگاهی مثبت بنگرد.