«پروينِ شاکر» قرينه يِ‌ «فروغ فرخزاد» در ادبياتِ اردو…

محمد فلاح نیا و عالمگیر هاشمی-4 بهمن 1388

مدرسه فمینیستی: زندگی و آثارِ پروین شاکر ، شاعرِ پاکستانی ، قرینه ای از زندگیِ فروغ فرخزاد در ادبِ اردو است. پروین گام برداشتن در فضایِ ادبیات را در سنینِ‌ نوجوانی با سرودنِ اشعارِ کلاسیک عاشقانه آغاز کرد و در آخرِ عمر از شاعرانِ پیش رو در ادبیاتِ مدرن ِ زبان اردو محسوب می شد. پروین شاکر در 24 نوامبر سال1952 در شهر کراچی پاکستان متولد شد و در رشته های ادبیات انگلیسی و زبان شناسی تحصیل کرد. شاکر در سال 1990 مدرس دانشگاه “ترینیتی” در هارفوردآمریکا و در سال 1991 مدرس دانشگاه هاروارد بود.

زندگیِ خصوصی او مشابهت هایی با زندگی خصوصی فروغ فرخزاد دارد . همسرِ او ناصر علی ، پزشک متخصصی بود که بعد ها از او جدا شد و حاصلِ ازدواجِ آن ها پسری به نام “سید مراد علی” بود.

پروین شاکر در زمان حیاتش با ادبیاتِ ایران و شاعرانِ زن ایرانی آشنا بوده است و به ویژه آثار طاهره قرهالعین و فروغ فرخزاد را مطالعه کرده است . اشعار او هوایِ تازه ای در ادبیات اردو محسوب می شوند. همانند فروغ او از تاثیر گذارترین افرادی بود که صدا و موضوعاتِ زنانه را در اشعار خود بازتاب داد که تا آن زمان در ادبیات اردو بی سابقه بود. موضوعاتی مانندِ عشق و مشکلاتِ اجتماعیِ زنان که خود با آن ها درگیر بود.

فضایِ حاکم بر بیش ترِ اشعار پروین شاکر فضایی بی پیرایه و ساده است .کتاب اول او “خوشبو” جایزه ی “آدامجی” که از معتبرترین جوایز فرهنگی پاکستان است را به دست آورد. همچنین او در طول حیاتش به دریافتِ جایزه یِ “افتخارات فرهنگی” نایل شد که سالانه از طرفِ رییس جمهور پاکستان به هنرمندانی اهدا می شود که کارهایِ قابل قدردانی برای فرهنگِ کشورِ پاکستان انجام داده باشند. (به عنوانِ نمونه این جایزه به “نصرت فاتح علی خان ” ‌قوالِ معروفِ پاکستانی هم اهدا شده است.)(1)

زندگیِ کوتاه ومرگ زود هنگام و حتی شیوه یِ مرگِ پروین شاکر نیز از دیگر شباهت های زندگی او با فروغ فرخزاد است ، او به سال 1994 در سن 42 سالگی در سانحه یِ رانندگی در گذشت و پس از مرگش شایعاتی پیرامونِ عمدی بودنِ تصادف و مرگِ او بر سر زبان ها افتاد . دوست دارانش با توجه به سوابق و فعالییت هایِ سیاسی اش احتمالِ به قتل رسیدنِ او را ضعیف نمی دانستند.

میراثِ ادبیِ این شاعر پاکستانی مانندِ فروغ 5 دفترِ شعر به نام هایِ خوشبو (1976) ، صد برگ (1980) ، کلامِ من (گفتگو با خود ) (1990) ، انکار (1990) ، ماهِ تمام (1994) است.

بعد از مرگِ ‌پروین مجموعه شعری از آثارِ او گرد آوری و با نامِ “کفِ آیینه ” و مجموعه ای از مطالبی که در زمانِ حیاتش در روزنامه ها یِ مختلف نوشته بود با نامِ ” گوشه یِ‌ چشم” منتشر شد .

این آثار بار ها به زبان های زنده یِ دنیا از جمله فرانسه و انگلیسی ترجمه شده اند. همچنین سازمانی توسطِ دوستانش پایه گذاری شده که هر ساله جایزه ای را با نامِ ” تصویرِ خوشبو ” با یادِ پروین به شاعران اهدا می کند.