جرس: در حالی که معاون حمل ونقل و ترافیک شهرداری تهران از راه‌اندازی مسیرهای دوچرخه سواری در 50 درصد مناطق پایتخت خبر می دهد همچنان حضور زنان در این فضاهای تعبیه شده در هاله ای از ابهام است. احداث مسیرهای دوچرخه سواری در تمام مناطق پایتخت در دستور کار است و تا پایان سال در 50 درصد مناطق این خطوط راه اندازی خواهد شد. سید جعفر تشکری هاشمی همچنین به سیاست های پیش روی شهرداری در این زمینه اشاره دارد و می افزاید:« امسال سال گسترش دوچرخه‌سواری در تمام مناطق تهران است و در تلاشیم با ایجاد مسیرهای ویژه دوچرخه سواری در مناطق 22 گانه به مرور فرهنگ استفاده از این وسیله نقلیه پاک در تهران را نهادینه کنیم.”
بروشور با زبان فارسی سلیس نوشته شده و هیچ نقطه ابهامی ندارد. به دفعات از واژه همگانی و شهروند و عموم استفاده کرده‌اند و در کلیات طرح هم به مسائل زیست محیطی توجه شده و هم مواردی از جمله توسعه پایدار ، کمک به کاهش آلودگی صوتی، پاکیزگی هوا و کاهش ترافیک. اما نکته اینجاست که در میان واژه های همگانی، شهروند عزیز و عموم مردم نامی و اشارتی به زنان نشده و گویی مخاطب این نام ها در بروشورهای سه تایی خانه های دوچرخه مردان هستند. تاریخی بر دوچرخه سواری زنان در ایران می‌گذرد و هنوز با وجود نبود هیچ منع قانونی مستند، زنان به حکم سنت‌ها و آداب و رسوم از برنامه های همگانی دور می شوند.
30 خانه دوچرخه منطقه هشت تهران پذیرای هیچ زنی نمی‌شوند و اگر دوچرخه را حتی با ارایه مستندات و مدارک لازم برای استفاده از مسئول خانه دوچرخه مطالبه کنی جز لبخند و کنایه چیزی به تو پیشکش نخواهند کرد. هیچ بند قانونی مستندی برای زنان منعی در استفاده از دوچرخه ایجاد نکرده اما همین سال گذشته نیروی انتظامی اصفهان با صدور اطلاعیه‌ای دوچرخه سواری و اسکیت سواری برای زنان را در معابر عمومی ممنوع کرد.
نیروی انتظامی اصفهان در آن بیانیه تاکید کرده بود با بانوانی که اقدام به دوچرخه سواری و اسکیت سواری در معابر عمومی کنند برخورد خواهد شد و توجیه نگارش بیانیه اینطور شرح داده شده بود: «اخیرا مشاهده می‌شود که برخی از بانوان به بهانه ورزش یا تفریح با وضع بسیار زننده اقدام به دوچرخه سواری یا اسکیت سواری در معابر عمومی می‌کنند.»
زهرا صدر اعظم نوری نخستین شهرداری تهران درباره دوچرخه سواری بانوان می‌گوید:« به لحاظ شرعی دوچرخه سواری بانوان منعی ندارد اما نکته اصلی مهیا کردن بستری برای تسهیل حضور زنان دوچرخه سوار در سطح شهر است که با توجه به برخی سنت ها و آداب و رسوم گاهی می بینیم که از این منظر برای حضور زنان در سطح شهر مشکلاتی پیش می آید.”
او البته از سوی دیگر به نامساعد بودن وضعیت مسیرهای دسترسی به دوچرخه در کلان شهری مثل تهران اشاره دارد و می گوید:« وضعیت رفت و آمد با ماشین در تهران چندان همراه با امنیت نیست چه برسد به دوچرخه ها. در اغلب کشورها مسیرهای ویژه عبور دوچرخه سواری تعبیه شده که ما چنین وضعیتی را نداشتیم و اگرچه چند بار تلاش شد تا مسیرهای سبزی برای عبور دوچرخه سواران در بخش های مرکزی و از جمله بلوار کشاورز طراحی شود اما در نهایت طرح به مرحله عمل و اجرا نرسید.”
او عمومی شدن دورچرخه سواری در تهران را امری ناگزیر می داند و می گوید: “ترافیک تهران هر دم متراکمتر می شود و مشکلات ناشی از حمل و نقل بیشتر. اگرچه شاید هزینه های ابتدایی راه اندازی خطوط ویژه دوچرخه و هزینه های مربوط به خرید و در اخیتار عموم قرار دادن این وسیله نقلیه گران تمام شود اما می شود در بلند مدت همچون سرمایه ای مادی و معنوی به تبعات مثبت ناشی از استفاده از دوچرخه توجه داشت. چنانچه امروز در جهان شاهد هستیم که بسیاری کشورها از دوچرخه برای عبور و مرور افراد در سطح شهر استفاده می کنند و این امر خود یکی از راه های دسترسی به توسعه پایدار به شمار می آید.”
در شرایطی که مینا جعفری، وکیل پایه یک دادگستری بر این باور است که منع حقوقی و قانونی طبق قانون مدنی برای زنان دوچرخه سوار وجود ندارد نیروی انتظامی اصفهان در همان بیانیه اقدام زنان دوچرخه سوار یا اسکیت سوار اصفهانی را خلاف مقررات و آئین نامه راهنمائی رانندگی قلمداد کرده و توضیح داده بود که این نوع ورزش بانوان در معابر عمومی باعث جریحه دار شدن عفت عمومی و در برخی از مواقع باعث تصادفات و بروز خسارات جانی و مالی می شود.
اما معصومه ابتکار، رییس کمیته زیست محیطی شورای شهر تهران و رییس اسبق سازمان محیط زیست کشور دوچرخه سواری زنان در ایران را امری عملی و عینی می‌داند و معتقد است که این امر می‌‌تواند با سیاست گذاری‌ها و حمایت مسئولان شهری محقق شود.
او تاکید می‌کند که منع شرعی برای دوچرخه سواری زنان وجود ندارد و چنانچه زمانی زنان سوار بر ترک اسب درجامعه حضور داشتند امروز هم به لحاظ شرعی منعی برای استفاده زنان از دوچرخه وجود ندارد و مثلا پلیس و مسئولان انتظامی نمی‌توانند زنی را به دلیل دوچرخه سواری دستگیر کنند اما در وهله نخست سازمان های مربوط و از جمله شهرداری تهران باید در زمینه توسعه فرهنگ استفاده از دوچرخه تلاش های منسجمی را آغاز کنند. او می‌گوید:«از جنبه زیست محیطی هم اگر بخواهیم به ماجرا نگاه کنیم دوچرخه آلودگی برای محیط زیست به بار نمی آورد و از آنجا که زنان همیشه پیرو حس مادری شان به حفاظت از محیط زیست باور داشته اند در امر استفاده از دوچرخه نیز می توانند پیشقدم شوند اما پیش از این باید ناامنی مسیرهایی که افراد می خواهند در آن به دوچرخه سواری بپردازند، سر و سامان گیرد.”
طرحی که زنان را نادیده گرفته است
با دوچرخه می‌شود ترافیک گره خورده میدان رسالت را به راحتی دور زد. همه چیز برای به موقع سر کار رسیدن مهیا است اما آقایی که در خانه شیشه‌ای دوچرخه‌های شهر تهران پشت میز کارش نشسته معتقد است که شما شامل حال عموم شهروندان نمی‌شوید.
با حوصله بروشور را از پیشخوان اتاقک شیشه ای که ردیف دوچرخه ها در آن خودنمایی می‌کنند به سویم تعارف می کند. کاغذ سه تا شده گلاسه همه اطلاعات را درباره چگونگی استفاده از طرح نوشته و شما می‌توانید تنها با پرداختن دو هزار تومان و دریافت کارت در ساعات کار “خانه دوچرخه” محل تان از امکان استفاده از این وسیله نقلیه بهره‌مند شوید.
دانشجویان و دانش آموزان می‌توانند از تسهیلات رایگان استفاده کنند. در این طرح که به شکل پایلوت برای منطقه هشت شهرداری تهران اجرا می شود زنان غائبان بزرگی هستند.
مرد جوان از پشت پیشخوان اتاقک شیشه‌ای همچنان پاسخگوی سوالات است و درباره اینکه یک خانم چطور می‌شود از امکان دوچرخه سواری بر اساس این طرح بهره مند شود لبخند پهنی روی صورتش می‌نشاند و بعد با چند جمله ساده بیان می‌کند که این طرح مخصوص مردان است.
می پرسم پس چرا در بروشور به واژه همگانی اشاره شده و نه صرفا مردان . می گوید:« حالا شاید در مراحل بعدی برنامه هایی هم برای زنان داشته باشیم.”
شهلا اعزازی، جامعه شناس و مدیر گروه مطالعات زنان انجمن جامعه شناسی دانشگاه تهران می‌گوید:«رسانه ها غالبا برای معرفی دوی عمومی و سایر ورزشها از عنوان همگانی و عمومی استفاده می کنند در حلی که به طور واضح در غالب موارد زنان حاضر نیستند مانند وقتی که روی پارچه ای عموم جوانان شهری به شرکت در مسابقه دو، دوچرخه سواری و نظایر این دعوت می شوند اما مشکل از اینجا ناشی می شود که ما بر اساس پیشینه مردسالارانه که در بخش هایی در زبان و ادبیات ما رخنه کرده ،عموم را تنها شامل مردان می دانیم. این طور تعابیری در ناخودآگاه اندیشه و فکر دختران و زنان جامعه تاثیرگذار است و در بحث توسعه باید تصحیحی جامع در حوزه اصطلاحات و ادبیات به کار گرفته شده در اینچنین مواردی استفاده شود.”
او تاکید دارد که در طرحی مانند آنچه در حال حاضر در منطقه هشت شهرداری تهران می گذرد باید معاونت و یا دفتر امور زنان شهرداری حضور فعالی داشته و علاوه بر تصحیح کاتالوگ منتشر شده خانه های دوچرخه محل اقدامات عملی و راهکارهای عملی پیش روی مسئولان این طرح قرار دهد. نهادهای مشاوره امور زنان که غالبا در نهادها و دستگاه های دولتی مشغول به فعالیت هستند می توانند در چنین طرح ها و برنامه هایی دقت نظر لازم و نگاه توام با توسعه جنیستی را لحاظ کنند و به مسئولان اجرایی شدن طرح پیشنهادات مورد نیاز را ارایه دهند”.
طرح دورچرخه سواری همگانی از پروژه های شهرداری تهران در جهت ترویج فرهنگ استفاده از دوچرخه به عنوان یک وسیله حمل و نقل درون شهری است که با کمک سازمان حمل و نقل ترافیک و مدیریت شهرداری منطقه 8، خانه های دوچرخه نصب و در فاز دوم تعداد خانه های دوچرخه به 33 دستگاه افزایش یافته و در حال حاضر بیش از هزار دوچرخه در خانه های دوچرخه در اختیار شهروندان است.
زنان مشتاق دوچرخه سواری اند
چند سال پیش بود که “انجمن دوچرخه سواری پروانه سبز”، طرح پایلوت خود را در شهرک صدرا و اکباتان آغاز کرد. این طرح در قالب همکاری با برنامه توسعه و عمران سازمان ملل (UNDP) انجام می شود. طی برنامه های از پیش تعیین شده این انجمن گروهی از مردان وزنان دوچرخه سوار به شکل نمادین در بخش هایی از شهر دور می زنند تا پیام حمایت از محیط زیست با تاکید بر اسنفاده از دوچرخه را تبلیغ کنند.
علیرضا عباسی صادق دبیر اجرایی انجمن دوچرخه سورای پروانه سبز از استقبال زنان نسبت به حضور در برنامه های این انجمن خبر می دهد :« بیش از 70 درصد افرادی که برای عضویت در کانون ما مراجعه می‌کنند، خانم ها هستند. شاید به این خاطر که غالباً دوچرخه سواری به دلایل عرفی برای بانوان محدود بوده و آنها می‌دانند که در قالب کارگروهی می توان برداشت و نگاه های اشتباه را در این زمینه حل کرد.¦یعنی دوچرخه سواری گروهی بانوان را سر فصلی برای آغاز منسجم دوچرخه سواری آنان می دانید؟ قطعاً همینطور است. وقتی خانم های آموزش دیده و آگاه همراه گروه در اقدامات نمادین مانند دیروز شرکت می کنند، این موضوع خودش بار مثبت دارد هم برای شهروندانی که زنان فعال و دوچرخه سوار را می‌بینند و هم برای مسوولان. دوچرخه سواران حرفه ای هم بی نصیب نمی مانند.”
اما در میان خبرها علاوه بر مشکلاتی که نیروی انتظامی اصفهان برای زنان دوچرخه سوار به وجود آورده بود،گویا در یزد نیز مشکلاتی از همین جنس برای زنان دوچرخه سوار به وجود آمده بود.در دانشگاه فردوسی مشهد نیز دختران دانشجو در فضای داخلی پردیس دانشگاه فردوسی نیز نمی توانند از دوچرخه استفاده کنند. خط سبز دوچرخه سواری در دانشگاه فردوسی گرداگرد دانشگاه کشیده شده و هیچکدام از دختران متقاضی دریافت دوچرخه نمی توانند به پاسخ مثبتی دست یابند. فریده نیسیان، کارشناس ورزش بانوان با سابقه 27 سال حضور در عرصه ورزش زنان ایران که غالبا در حیطه دوچرخه سواری زنان مدیریت می کند درباره مشکلات پیش روی زنان دوچرخه سواری که در سطح حرفه ای فعالیت می کنند می گوید:« مشکلات فراوانی پیش روی این زنان دوچرخه سوار قرار دارد به طوری که گزارش های رسیده نشان می دهد در برخی از استانها، مانع از تمرین دوچرخه سواران زن می‌شوند. در کنار مشکلاتی که برای زنان ورزشکار در این رشته پیش می آید فکر می کنم باید تلاش نهادمندی صورت گیرد تا دوچرخه سواری زنان جاب یافتد، باید همه آن را به درستی بشناسند و عمومی شود. برخی هنوز نپذیرفته اند که دوچرخه وسیله جابه‌جایی است.”
+ There are no comments
Add yours