مدرسه فمینیستی: کتاب « جنسیت در زندگی روزمره» نوشته ماری هولمز استاد جامعه شناسی دانشگاه فلیندرز استرالیا است که توسط محمد مهدی لبیبی ترجمه شده و نشر افکار آن را منتشر کرده است .
این کتاب که در بردارنده مقدمه دکتر ناصر فکوهی در ترجمه فارسی نیز هست ؛ شامل شش فصل « مردبودن و زن بودن تنها تفاوت جسمی » ، « یادگیری جنسیت و رفتار مطابق با آن در زندگی روزمره » ، « روابط جنسیتی در زندگی روزمره » ، « مقاومت در برابر جنسیت در زندگی روزمره » ، « آینده جنسیت » و « جمع بندی » است .
تمامی شش فصل کتاب با داشتن یک مقدمه به گونه ای مبسوط به موضوع اصلی فصل پرداخته و با ارائه خلاصه در انتهای بخش ، مباحث جزئی فصل را مورد اشاره مجدد قرار داده است . هولمز با نگاه یک منتقد به مباحث مشروحه در کتاب به واقعیات بس جالبی در سراسر نوشته خود اشاره کرده و با ارائه مصداقهای مختلف در سراسر کتاب به تشریح این واقعیات جامعه شناختی در زندگی روزمره می پردازد.
از جمله مفاهیم قابل تامل و جالبی که در کتاب مورد اشاره قرار گرفته طرح « دنیای آبی و صورتی » است. او بدون اینکه قصد ارزش گذاری این شرایط را داشته باشد به تشریح ریشه های جامعه شناختی این طرح می پردازدو نشان می دهد که همه ما با یادگیریهای اجتماعی در زندگی روزمره مان از شروع کودکی تا زمان بزرگسالی ؛ در حال آموختن این مسئله هستیم که دنیای دخترانه را صورتی رنگ ببینیم و دنیای پسرانه را آبی .
نگاه منتقد اما تقریبا” خوش بینانه مولف به گونه ای در سراسر اثر او جاری است که حتی به نام ایران نیز اشاره می کند و از ورود پرتعداد و موفق دختران ایرانی به عرصه آموزش عالی و دانشگاهی به عنوان یک تحول مثبت یاد می کند و امیدوارانه این تحول را شاهدی برای گسترش بیشتر برابری بین دختران و پسران می داند.
استفاده از تعابیر قابل بحثی چون « پدرسالاری خصوصی » و تغییر آن به « پدرسالاری عمومی » توسط هولمز جای تامل و اندیشه دارد. او معتقد است تغییر دنیای فعالیت زنان از چارچوب خانه به محیطهای کاری و تجاری هر چند دربردارنده امتیازاتی برای قشر زنان بوده است اما نباید از نظر دور داشت که روابط قدرت در جامعه و سلسله مراتب آن همچنان مردانه است و زنان با تغییر در محیطهای زندگی روزمره خود از خانه به بازار کار ؛ در واقع از یک نظام « پدرسالاری خصوصی » به وادی یک نظام « پدرسالاری عمومی » گام نهاده اند. به زعم او مردان قدرتمند در این شرایط از پدران ، همسران و بعضا” برادران به قالب روسا، بالادستها و بعضا” سایر همکاران مرد درآمده اند و این امر می تواند نوعی تغییر شکل توزیع قدرت در جامعه و زندگی زنان باشد و نه تغییر ماهوی آن.
ماری هولمز از تغییرات رفتاری سخن می گوید که به سرعت در بسیاری از جوامع و کشورهای مختلف رخ داده است. از جامعه زمان ویکتوریا و سنتهای آن مثالهای متعدد فردی و اجتماعی می آورد و نشان می دهد که رفتارهای بسیاری چه از جانب مردان و چه از جانب نظام ارزشی جامعه دچار تغییرات بسیار مثبت به نفع زنان و موقعیت فردی و اجتماعی آنان شده است.
او به مبهم شدن مرزهای جنسیتی در اثر رشد و گسترش استفاده از تکنولوژی و همچنین قدرت زنان در به کارگیری این فناوری در کنترل سرنوشت زندگی خانوادگی اشاره می کند اما در نهایت خوانندگان را به سمت این اندیشه سوق می دهد که تکنولوژی تنها قادر است مرزهای جنسیتی و تفاوتهای زن و مرد را کمرنگ و مبهم کند اما در نهایت قادر به از بین بردن و محو کردن کامل مرزهای جنسیتی و به تبع آن ریشه کنی کلی تبعیض های جنسیتی نخواهد بود.
نویسنده در فصل « آینده جنسیت » به تفصیل ، به بحث آینده مرزهای جنسیتی می پردازد و از دو دیدگاه مهم در این زمینه یعنی 1- درهم ریختگی مرزهای جنسیتی 2- تقویت مرزهای جنسیتی یاد می کند و با توضیح نظریات جامعه شناسان برجسته ای چون کنت، مارتینیو، دورکیم و مارکس به دنبال نشان دادن تاثیرپذیری تفاوتهای طبیعی زنان و مردان از پیشرفتهای زندگی بشر است. او خود استدلال می کند که دنیای آینده ؛ دنیای تفکر و قدرت رهبری است و رشد عقلانیت و آگاهی عاملی است که می تواند تقسیم بندی های جنسی را پشت سر بگذارد. هرچند این دیدگاه به نظرات هاراوی بسیار نزدیک است اما در واقع نشانگر همان نگاه خوش بینانه هولمز در خصوص کاهش تبعیض های ناروای جنسیتی و آینده ای برابرتر و روشن تر برای زنان جهان در اثر استفاده از تکنولوژی و فناوری است.
ترجمه محکم و در عین حال روان فارسی کتاب؛ عامل مهمی در فهم آسانتر دیدگاههای ماری هولمز است. امتیازاتی همچون وجود نمایه و لیست کامل منابع کتاب در انتهای ترجمه فارسی نیز شرایط خوبی را برای تسلط هر چه بیشتر خواننده بر مباحث مطروحه در کتاب فراهم آورده است. همه این امتیازات چه در تالیف و چه در ترجمه، کتاب « جنسیت در زندگی روزمره » را به اثری ارزشمند در زمینه جامعه شناسی جنسیت تبدیل کرده به گونه ای که به نظر می رسد مطالعه این کتاب می تواند به بسیاری از سوالات تخصصی در زمینه جنسیت و مباحث مربوط به آن پاسخهای علمی و قانع کننده ای ارائه نماید.
توضیح:
◀️ گزارش سارا آرین مهر از جلسه نقد کتاب «جنسیت در زندگی روزمره» با حضور مترجم کتاب و دکتر شهلا اعزازی را نیز می توانید در لینک زیر بخوانید:
«نظم جنسیتی» ساخته اجتماع است پس می تواند صورت های دیگری هم پیدا کند
+ There are no comments
Add yours