گزارش سالانه نقض حقوق زنان در آذربایجان / سارا آذری

14 دی 1391

مدرسه فمینیستی: آنچه که می خوانید گزارشی است از نقض حقوق زنان در آذربایجان. این گزارش در حالی تهیه شده است که بنا به دلایل مختلف از جمله: رواج فرهنگ سنتی و مردسالارانه که معمولن زنان را از عرصه های مختلف اجتماعی، فرهنگی و سیاسی حذف می کند و نیز حاکمیت فضای بسته و توأم با سوءظن نسبت به هر فعالیت مدنی زنان در آذربایجان، و همچنین عدم وجود گروه های مستقل گزارش دهنده ی وضعیت حقوق بشری در این خطه، تعداد زیادی از زنانی که بنا به دلایل مختلف در آذربایجان دستگیر می شوند متأسفانه از پوشش خبری و رسانه ای محروم مانده و به همین دلیل بیشتر از سایر فعالین دستگیر شده، تحت فشارهای مختلف و تبعیض و ناروایی قرار می گیرند در حالی که از کمترین امکانات حمایتی گروه های فعال آذربایجانی برخوردار نیستند. لذا گزارشی که در پی خواهد آمد فقط شامل زنانی است که نام آنها به انحاء مختلف در برخی از خبرگزاریها و سایت های اینترنتی ذکر شده است. همچنین لازم است یادآوری کنیم بنا به دلایلی که ذکر شد اسامی تعدادی از زنان کرد آذربایجانی محکوم به اعدام محبوس در زندان اورمیه نیز در دسترس مان نبود تا حداقل در این گزارش نامی از آنان برده شود. متأسفانه علیرغم تلاش مان برای بسط گزارش فوق به تمامی زنان آذربایجانی (اعم از فعالین فرهنگی ، سیاسی، مدنی و یا زنانی که به اتهام های غیرسیاسی در زندان محبوسند) و حقوق شهروندی شان پایمال شده است، بنا به دلایلی که در سطور بالا گفته شد هیچ گونه منبع موثقی در دسترس نبود تا از زنان عادی آذربایجانی که به جرم های مختلف از جمله حمل و توزیع مواد مخدر ، قتل همسر و نظایر این اتهامات دستگیر، محاکمه و در بعضی مواقع حتا به اعدام یا زندان های طویل المدت محکوم می شوند نیز نامی در این گزارش برده شود .

سال 1390 از آغازین روزهایش توأم با نقض گسترده ی حقوق بشر در آذربایجان بود که زنان نیز از این حادثه بی نصیب نمانده و دستگیری ، زندان ، محاکمه و انواع فشارها را تحمل کردند:

13 فروردین همچون سال گذشته بهانه ای بود برای ملت آذربایجان تا به سیاست های دولت و مسئولین در عدم رسیدگی به وضعیت دریاچه ی رو به خشکی اورمیه اعتراضاتی نمادین انجام گیرد. این اعتراضات مدنی و خودجوش که همراه با برنامه های فرهنگی نیز بود با دخالت نیروهای امنیتی به خشونت گرایید و تعداد زیادی از زنان و مردان در شهرهای مختلف آذربایجان از جمله تبریز و اورمیه دستگیر شدند. عده ای پس از ساعاتی با دادن تعهد آزاد شدند و عده ای دیگر روانه اداره اطلاعات و زندان شدند . آنان به دلیل حمایت از محیط زیست شان محاکمه گشته و علاوه بر حبس و جریمه ی نقدی ، ضربات تازیانه و شلاق را نیز بر تن و جان خویش متحمل شدند.

فرانک فرید فعال سرشناس جنبش زنان آذربایجان 12 شهریور ماه در جریان اعتراضات خیابانی نسبت به عدم تصویب طرح آبرسانی به دریاچه ی اورمیه در مجلس شورای اسلامی، در تبریز دستگیر شد. این شاعر و نویسنده پس از دستگیری مورد ضرب و شتم قرار گرفت و صدمات جدی بر او وارد شد به طوری که ماهها پس از آن حادثه، هنوز در پی معالجات خویش است. وی 42 روز در زندان مرکزی تبریز محبوس می ماند تا اینکه به قید وثیقه ی 100 میلیون تومانی آزاد می شود. فرانک فرید با اتهامات سنگینی همچون توهین به رهبری ، اخلال در نظم عمومی و تبلیغ علیه نظام در دادگاه انقلاب و دادگاه عمومی محاکمه شده است اما هنوز احکام دادگاهها ی فوق صادر نگردیده است. وی صاحب 3 کتاب منتشر شده و چند کتاب در انتظار انتشار است و در گردهمایی های داخلی و خارجی به نمایندگی از فعالین جنبش زنان آذربایجان شرکت کرده است . همچنین در پی دستگیری او، بیانیه های مختلفی از سوی فعالین فرهنگی ایران ، آذربایجان و گروه های فعال در جنبش بین المللی زنان صادر شد. انجمن جهانی قلم نیز طی بیانیه ای خواستار آزادی این نویسنده شد.

سیما دیدار شاعر آذربایجانی فروردین ماه برای گذراندن مدت محکومیتش به زندان مرکزی تبریز منتقل شد . این وبلاگ نویس و خبرنگار که در سال 88 دستگیر شده بود و از سوی دادگاه انقلاب به اتهام تبلیغ علیه نظام به 6 ماه حبس تعزیری محکوم شده بود که 1 ماه آن را در بازداشت موقت سپری کرده بود و مدت باقیمانده از آن را نیز امسال در زندان مرکزی تبریز گذراند.

هانیه فرشی شتربان شهروند تبریزی محبوس در زندان اوین، به 7 سال حبس تعزیری محکوم شد . اتهام وی توهین به مقدسات و رهبری عنوان شده است. این شهروند فعال در عرصه مجازی بهار 89 در تبریز بازداشت و به اداره اطلاعات سپاه در تهران منتقل شد و ماهها در زندان انفرادی تحت بازجویی های شدید قرا گرفت به طوریکه پس از انتقال به زندان اوین وصعیت جسمانی و روانی وی غیر عادی گزارش شده است. این شهروند عادی پس از نزدیک به دو سال که از بازداشتش می گذرد هیچ گونه مرخصی نداشته است حتی با حضور وی در مراسم خاکسپاری پدرش نیز موافقت نشد.

پینار فرج زاده فعال مدنی و مدافع حقوق زنان که سال گذشته در جریان دستگیری گسترده اعضای حزب ” گاموح نوین” در اورمیه بازداشت شده بود ، امسال برای سپری کردن دوران محکومیتش به زندان مرکزی تبریز رفت و پس از اتمام آن آزاد شد. وی محکوم به 6 ماه حبس تعزیری شده بود که 5 ماه آن را در دوران بازداشت موقتش در سال 89 سپری کرده بود. وی سال 89 پس از دستگیری در اورمیه به اطلاعات تبریز منتقل شده و 3 ماه در سلول انفرادی اداره ی اطلاعات بود. این فعال سیاسی پس از بازجویی های مکرر و فشارهای روانی به زندان مرکزی تبریز منتقل شد و پس از 5 ماه بازداشت موقت به قید وثیقه ی 220 میلیونی آزاد شد. این مدافع حقوق زنان فارغ التحصیل دانشگاه علوم پزشکی ایران است .

زلیخا غنی زاده و فاطمه جنگی از فعالین مدنی آذربایجان که در حین مراسم خاکسپاری ابراهیم جعفر زاده و مینا کهربایی در شهرستان خوی دستگیر شدند . این دو پس از چند ساعت بازجویی آزاد شدند.

مهسا مهدی زاده از فعالین مدنی و سیاسی آذربایجان که در ترکیه مشغول تحصیل بود پس از بازگشت به ایران در اورمیه دستگیر و پس از تحمل 16 روز زندان انفرادی به قید وثیقه ی 50 میلیون تومانی آزاد شد. مهسا مهدی زاده بهمن ماه در دادگاه انقلاب اورمیه به جرم تبلیغ علیه نظام محاکمه شد .هنوز رأی دادگاه در مورد وی صادر نشده است. وی از فعالین سابق دانشجویی در دانشگاه اورمیه بود که به دلیل فعالیت های مدنی و هویت طلبانه اش بارها حکم تعلیق از تحصیل گرفته بود . وی که از مدافعین حقوق زنان است سردبیر نشریه اویانیش نیز بود. از وی نوشته ها و مصاحبه های مختلفی در مورد مسائل زنان آذربایجان و نیز وضعیت دریاچه ی اورمیه در دسترس است.

منیره اکبرپوران شاعر و مترجم روز 12 شهریور در جریان اعتراضات به روند خشک شدن دریاچه ی اورمیه در تبریز دستگیر شد. این وبلاگ نویس نیز بااتهام اخلال در نظم عمومی مواجه است. وی کارشناس ارشد زبان فرانسه است.

زهرا فرج زاده فعال سیاسی از سوی دادگاه انقلاب از اتهامت وارده تبرئه می شود. وی که سال گذشته دستگیر شده و بیش 100 روز در بازداشت موقت به سر برده بود به اتهام تبلیغ علیه نظام محاکمه شد. این فعال سیاسی نزدیک به 40 روز در زندان انفرادی به سر برده و تحت بازجویی ها ی شدید و فشارها ی فراوان روانی قرار گرفته بود به طوری که مادر بودن او و فرزند 3 ساله اش نیز به عنوان حربه ای برای تحت فشاردادن او، بکار گرفته شده بود.

شبنم مددزاده، امسال در نامه ای از زندان نوشت: در حالی که هم سن و سالان من در سایر کشور‌ها برای طی کردن مسیر پیشرفت و ترقی در همهٔ عرصه‌های اجتماعی و علمی توسط دولت‌هایشان حمایت و هدایت می‌شوند من در پشت میله‌های زندان برای حداقل حقوق انسانی دست و پا می‌زنم. برای حق اندیشیدن، حق بیان افکارم، حتی حق نفس کشیدن. در کشوری که سهم من از حقوق شهروندی و از سرزمین پهناور و آسمان بزرگش، گوشهٔ قفسی است که با تکنولوژی‌های پیشرفته و دوربین‌های مداربسته حتی نفس‌هایم را می‌شمارند..!
شبنم مددزاده نایب دبیر شورای تهران دفتر تحکیم وحدت و عضو انجمن اسلامی دانشگاه تربیت معلم کرج که هم اکنون به همراه تعدادی دیگر از زنان زندانی سیاسی در بند نسوان اوین نگهداری می‌شود، در تاریخ ۱ اسفند ۱۳۸۷ توسط ماموران امنیتی بازداشت و در دادگاهی که در تاریخ۲۰ بهمن ۸۸ در شعبه ۲۸ دادگاه انقلاب تهران برگزار شد، به تحمل ۵ سال حبس تعزیری همراه با تبعید به زندان رجایی شهر کرج محکوم شد. حکم زندان وی در تاریخ ۱۲ خرداد ۸۹ از سوی دادگاه تجدید نظر تأیید شد.

منیره مهریار از زنان فعال در عرصه فرهنگ و هنر آذربایجان آبان ماه پس از بازدید از زندانیان تازه آزاد شده، دستگیر و پس از چند ساعت بازجویی آزاد شد.

رقیه حسن زاده از زنان حامی محیط زیست که 12 شهریور ماه در اعتراضات خیابانی به خشک شدن دریاچه اورمیه در تبریز دستگیر شد . دادگاه او را به جرم اخلال در نظم عمومی به 91 روز حبس و 20 ضربه شلاق محکوم کرده است.

بهجت فرامرزی شهروند تبریزی 12 شهریور در تبریز دستگیر شد. دلیل دستگیری او شرکت در تظاهرات علیه سیاست های دولت در عدم رسیدگی به وضعیت دریاچه اورمیه است. او به اتهام اخلال در نظم عمومی به 6 ماه حبس و 20 ضربه شلاق محکوم شده است.

رقیه نائبی ، مریم رحمتی ، زهرا نوری و اعظم نائبی نیز شهروندان تبریزی هستند که 12 شهریور دستگیر شدند و پس از گذراندن چند روز در زندان مرکزی تبریز و بازجویی به قید وثیقه آزاد شدند. این زنان در دادگاه عمومی تبریز محاکمه شده و از اتهامات انتسابی (اخلال در نظم عمومی از طریق شرکت در تظاهرات) تبرئه شدند.

لیلا بهروز فعال مدنی آبان ماه دستگیرشد . وی مدتها در سلول انفرادی ادراه ی اطلاعات بود و بعدها به زندان مرکزی تبریز منتقل شد . وی دی ماه امسال پس از نزدیک به 3 ماه بازداشت موقت به قید وثیقه ی 40 میلیونی آزاد شد. از جمله اتهامات وارده به این فعال آذربایجانی تبلیغ علیه نظام است.

زهرا جدی و مرضیه جدی برای چهارمین بار محاکمه شدند. این دو که در جریان مراسم روز جهانی زبان مادری دستگیر و مورد ضرب و شتم مأموران قرار گرفته بودند به 91 روز حبس ، 50 ضربه شلاق و 5/2 درصد دیه، محکوم شده اند که مربوط به شکایت سرهنگ منوچهرفرشی از این افراد است. وی مدعی شده است آنان در حین دستگیری سرهنگ مذکور را مجروح کرده اند!

سکینه محمدی آشتیانی که به سنگسار محکوم شده بود و چند سالی است که در زندان تبریز بلاتکلیف به سر می برد، دست به خودکشی زد اما نجات یافت. پرونده این شهروند عادی آذربایجانی در سطح بین المللی مطرح شده به طوری که گسترده گی پخش خبر مجازات وی، موجب دستگیری وکیلش هوتن کیان نیز شد و دادگاه او را نیز به 11 سال حبس محکوم کرد.