مدرسه فمینیستی: بستر گل های باغچه به کمک نردۀ چوبی کهنه ای که موریانه ها و زمان آن را خورده اند از گوشه های دیگر حیاط که دخترها در آن مشغول بازی هستند جدا شده. نرده های چوبی نامساوی و ناهنجار که زیر باد و باران و آفتابِ سالیان، آسیب دیده و رنگ و روی شان پریده است، هنوز همچنان پابرجا مانده اند. کسی آجرهای سرخ رنگ کف حیاط را آب پاشی کرده تا هوا خنک شود. بوی خام اخرا و خاک همراه با بوی یاس های امین الدوله هوا را پُر کرده اند.
پیرزن صاحبخانه مثل همیشه پشت پنجره رو به حیاط نشسته است. پوست چهره پیرش به بیابانی شیار کشیده می ماند که رنگ باران به خود ندیده باشد. روسری ململ سفیدش که زیر چانه گره می خورد، موهای نازک سفیدش را می پوشاند. صاحبخانه با هر تکان دست و بادبزن حصیری اش هوای گرم را به گوشه تاریک اطاق می راند. تصویر پیر زن در خاطرۀ جمعی همسایه ها همیشگی است، که در سرما و گرما، زیر برف و باد و باران رفت و آمد آنها را زیر نظر دارد. همه همسایه ها خوب می دانند که کارش پاییدن آنهاست. شاید هم جلوی شان را بگیرد و از حرام کردن آب و خالی شدن آب انبار، دیر پرداخت کرایه، یاغی گریهای بچه ها، کندن گل و میوۀ باغچه، و خنده های هوس آلود نیمه شب های تابستان شکایت کند.
معمولا زنها نصف صورت شان را زیر چادرهایشان پنهان می کنند و سپس با عرض ادب و آرزوی عمر دراز برای او به سرعت از برابر پنجره اش می گریزند. مردها مدتی طولانی تر و با اعتمادی بیشتر پای پنجره این پا و آن پا می شوند و با درد دل و شوخی سرگرم اش می کنند. اما تا کنون کمتر کسی لبخندش را دیده است.
پیر زن مدت زیادی است پشت پنجره نشسته است و در سکوتی تردیدآمیز به دو دختر بچه که پشت به او دارند خیره مانده است تا بفهمد چه خیالی در سر دارند.
از خیابان و از پشت دیوار صدای همهمه می آید و تصویر خسته مادر پشت پنجرۀ طبقۀ بالا پدیدار می شود که لای پنجره را باز می کند و به فریادها و شعارهایی که از بیرون می رسند گوش میدهد. دختر ها گوش تیز کرده اند اما از جای نمی جنبند تا کم کم صداها دور می شوند و دیگر بگوش نمی آیند.
دختر ها جعبۀ مقوایی وارونه ای را که در برابرشان روی زمین قرار دارد به کندی و با احتیاط زیاد در سطح آجرهای سرخ رنگ حرکت می دهند بی آن که مورچه هایی را که در امتداد خط فاصل آجرها در حرکت هستند لمس کنند. پونه، هفت ساله، از خواهر بزرگترش گُلی دورتر نشسته و در حالی که به او در بلند کردن جعبه می کند موهایی که چشم هایش را پوشانده اند با فوت عقب می زند. ولی ناگهان دست خواهرش را در هوا می قاپد. ” مواظب باش گلی، له اشان کردی!”
خواهر بزرگتر با اخم دستش را پس می کشد. “تو ساکت باش، خودم می دونم چکار می کنم.”
◀️ نمیدونم فقط عاقل باشین، مثل آدم سلامشون کنین.
پونه زیر لب زمزمه می کند. “اصلا به من چه؟ من می دونم که آب نبات هم نمیآرن.”
گلی که روی زمین دولا شده میگوید: “باشه، باشه… اونا فقط برای پسرای خل و چل نقل و نبات میآرن.” دوباره که نگاه کردند، مورچه ها خود را به مگس رسانده بودند، سه خواهر سکوت کردند. سرگرم مورچه ها شدند و در جستجوی سرچشمه خیزش مورچه ها برآمدند.
این کار مشغولیت تابستانی شان بود. مورچه ها را دنبال می کردند تا قبیله شان را پیدا کنند. مورچه ها را تغذیه می کردند که در صفی بلند و همیشگی در رفت و آمد بودند، با شاخکها یشان در گوش هم پچ پچ می کردند و بدنبال گرد آوری آذوقه زمستانی خود می رفتند. دخترها مگسهای نیمه زنده را طعمه راهشان قرارمی دادند. آگاه بودند کدام مورچه پیغام بر است. نظم و آیین خدشه ناپزیرشان را می شناختند. می دانستند که طی چند دقیقه لشگر مورچه ها از سر پیچ آجرها ظاهر می شوند و بسوی طعمه خود حمله می برند و وقتی به صف مقابل می رسند، لحظه ای توقف و تردید است و پچ پچ.
سپس خبر پخش میشد، دهان به دهان و نفس به نفس می گشت. بعد مورچه ها در صفی ناگسستنی و طی آیینی ازلی و میراثی به قدمت زمان جلو می رفتند. دور مگس می گشتند. در ابتدا فاصله شان را حقظ می کردند و شاخک هایشان را می تکاندند. بعد در دایره ای بزرگ دور مگس می چرخیدند، کمی جلوتر می رفتند تا موقعیت را بررسی کنند. دوباره خود را عقب می کشیدند، اندکی تأمل می کردند و باز پیش روی آغاز می شد و هر بار حلقۀ محاصره تنگ تر می گشت.
مگس که دست و پا میزد، وقتی بود که مورچه ها در وجودش رخنه کرده و شیره حیاتش را می کشیدند. مگس زنده بودنش را حس میکرد. “حالا چه کنم؟”
آنوقت وزوزی می کرد، نومیدانه بخود تکانی می داد تا پاهایش را از چنگ آنها برهاند. پرهایش را بهم می زد، بدنش را چرخشی می داد و چند تایی مورچه را از خود دور می ساخت، اما آنها رهایش نمی کردند، اندکی بعد جمع پراکنده بر می گشتند و با سماجتی گزنده تر او را به چنگ و دندان می گرفتند.
تلاش برای رهایی و تهاجم برای تصاحب طعمه بارها تکرار می شد. مگس در دام گرفتار تر می گشت، وزوزش دلهره آور و رنج آورتر بود، و با وز وز فاتحانه اش وقتی روی صورت آدمها می نشست فرق داشت.
سرانجام مگس وا می داد و با آنکه هنوز زنده بود تسلیم می شد. دیگر نمی جنبید. آزادی رویایی بی رنگ می نمود. طاقت زیستن را از دست می داد و با هزار چشمش به طاق آسمان خیره می شد و به مورچه ها چشم می دوخت که با سماجت جوهر جانش را می مکیدند.
مادر بچه ها را صدا کرد. “حاضر بشین. غصۀ مورچه ها را نخورین، اونا منم را درسته میخورن.” و پنجره را بست. صدای زنگ در درون راهرو شنیده شد. دخترها دست از مورچه ها برداشتند و بلند شدند. گلی بسوی راهرو دوید و از پله ها بالا رفت. ستاره هنوز به لکۀ سرخ کف دستش خیره بود. بچۀ نوزاد در بالاخانه شروع به گریه کرد. هیچکس برای باز کردن در حرکتی به خود نداد. این بار صدای نواختن کوبۀ در توی حیاط طنین انداخت.
پونه زیر لب زمزمه کرد. “حالا دیگه کیه؟ چی میخواد؟” او هنوز توی حیاط و نزدیک در خانه بود. تودۀ سیاهی از مورچه ها روی مگس را پوشانده بودند. پونه به پنجره بالا نگاه کرد. صورت مادرش پشت شیشۀ کدر پنجره ظاهر شد که به پایین نگاه می کرد. کوبه با صدای بلند تری طنین انداخت. پونه با پاهای برهنه و گل آلود بسوی در رفت و کنار آن ایستاد و باز به بالا نگاه کرد. صورت مادر در تاریکی ناپدید شد. پونه باز تامل کرد. حالا تودۀ سیاه مورچه ها مگس نیمه مرده را در طول آجرها بدنبال خود می کشیدند.
گلی از داخل دالان فریاد زد. “بجنب دیگه، چرا درو باز نمی کنی؟”
پونه روی انگشتان پا خود را بالا کشید تا بتواند چفت در را باز کند. عمه و مادر بزرگ در روسری های سفید خود چون موجی کف آلود و سهمگین از سیلاب، سینه کوبان و مویه کنان از درگاه فرو ریختند. پونه به پنجرۀ باز پشت سرش نگاه کرد و چشمانش برای لحظه ای به گردش یکنواخت باد بزن پیره زن خیره ماند.
مادر گفته بود: “مثل آدم سلام کنین.” سلام کرد اما کسی صدایش را نشنید. به دنبال مهمان ها وارد دالان شد. پشت سرش صف مورچه ها مگس را بسوی روزنی در ترک دیوار حمل می کردند. پیرزن صاحب خانه هنوز خود را با باد بزن حصیری اش باد میزد. پونه آنجا در پای پله ها ایستاد و بالا رفتن مادر بزرگ و عمه را تماشا کرد. اما بالا نرفت. در آنجا صدای بغض آلوده شان را می شنید که در اطاق بالا برای نوزاد دل می سوزاندند.
گلی در پاپیچ پلکان دالان روی نرده خم شده بود. از نخ سفید و قرمز بلندی که در دست داشت سیبی آویخته بود که آزادانه در هوا می چرخید. سیب با رنگهای زرد و گلرنگ مثل گردبادی به دور خود می چرخید. ابتدا بتدریج سرعت می گرفت و رنگهایش در هم می آمیختند. آنگاه اندک اندک از سرعت چرخشش کاسته میشد و لحظه ای را به سکون می گذرانید تا باز در جهتی دیگر چرخش آغاز کند. در این بازی، تکرار گردش هماهنگ و موزون امواج مداوم رنگها، جشنی آرامش بخش در چشم دختران بود و آنها را افسون می ساخت. اما این بار یک لکۀ سیاه روی سیب این آرامش را بر هم میزد و افسون را باطل میکرد. لکه در گردش دوار سیب چون خط سیاهی از گناه پدیدار می شد و آن لحظات بی خیالی ناب را به بیداری تلخی مبدل می ساخت.
اطاق مادر حالا در سکوت فرو رفته بود.
پونه به بالا نگاه کرد. “چرا گریه می کردن؟”
گلی سیبش را بالا کشید، شانه بالا انداخت و جوابی نداد. پونه به سیب و دست خواهرش که ریسمان سرخ و سفید را دور انگشتانش می پیچید خیره مانده بود. “منم یکی درست می کنم، با یک سیب تازه… بی لک…”
+ There are no comments
Add yours