منصوره شجاعی: قوانین فعلی برای جوامع بدوی است/ امید معماریان

10 شهریور 1387

‎منصوره‎ ‎شجاعی،‎ ‎از‎ ‎فعالان‎ ‎حوزه‎ ‎زنان‎ ‎و‎ ‎از‎ ‎بنیان‎ ‎گذاران‎ ‎کمپین‎ ‎یک‎ ‎میلیون‎ ‎امضا‎ ‎برای‎ ‎تغییرقوانین‎ ‎زنان،‎ ‎درگفت‎ ‎وگو‎ ‎با‎ ‎روز‎ ‎می‎ ‎گوید‎ ‎امیدوار‎ ‎است‎ ‎که‎ ‎در سومین سال فعالیت کمپین “تغییر برای برابری”‏‎ ‎فضایی‎ ‎مدنی‎ ‎وجود‎ ‎داشته‎ ‎باشد‎ ‎که در ‏آن،‎ ‎با‎ ‎اتکا به‏‎ ‎حضور‎ ‎وحمایت‎ ‎مردم،‎ ‎فعالیت‎ ‎بیشتر‎ ‎فعالان‎ ‎جنبش‎ ‎زنان‎ ‎و‎ ‎حمایت‎ ‎های‎ ‎حقوقی،‎ ‎امکان‎ ‎ادامه‎ ‎حرکت‎ ‎های‎ ‎آموزشی‎ ‎و‎ ‎آگاهی‎ ‎بخشی ‏‎ ‎در بستری‎ ‎به‎ ‎دور‎ ‎ازسرکوب‎ ‎و تشنج‎ ‎وتهدید‎ ‎فراهم‎ ‎بشود. ‏‎ ‎این‎ ‎گفت‎ ‎وگو‎ ‎را،‎ ‎که‎ ‎به‎ ‎مناسبت‎ ‎پایان ‏دومین‎ ‎سال‎ ‎کمپین‎ ‎تغییر‎ ‎برای‎ ‎برابری‎ ‎انجام‎ ‎شده‎ ‎است،‎ ‎می‎ ‎خوانید.‏‎ ‎

‎‎چه‎ ‎برنامه‎ ‎ای‎ ‎برای‎ ‎آغاز‎ ‎سومین‎ ‎سال‎ ‎کمپین‎ ‎دارید؟‎‎

کمپین‎ ‎تبدیل‎ ‎به‎ ‎یک‎ ‎جنبش‎ ‎شده‎ ‎است. ‏‎ ‎تقریبا‎ ‎می‎ ‎توانم‎ ‎بگویم‎ ‎که‎ ‎بخش‎ ‎مهمی‎ ‎از‎ ‎جنبش‎ ‎زنان‎ ‎است. ‏‎ ‎امسال‎ ‎یک‎ ‎اتفاق‎ ‎واحد‎ ‎برای‎ ‎برگزاری‎ ‎سالگرد‎ ‎نیفتاده‎ ‎است. ‏‎ ‎درست‎ ‎مثل‎ ‎روزجهانی‎ ‎زن. ‏‎ ‎شما‎ ‎شاهدید‎ ‎که‎ ‎گروه‎ ‎ها‎ ‎وطیف‎ ‎های‎ ‎مختلف‎ ‎زنان‎ ‎با‎ ‎سلیقه‎ ‎ها‎ ‎ورویکردهای‎ ‎مختلفشان‎ ‎در هشتم‎ ‎مارس‎ ‎مراسم‎ ‎مختلف‎ ‎برگزارمی‎ ‎کنند. ‏‎ ‎کمپین‎ ‎هم‎ ‎امسال‎ ‎این‎ ‎شکل‎ ‎را‎ ‎به‎ ‎خودش‎ ‎گرفته‎ ‎است. ‏‎ ‎یعنی‎ ‎آنچه‎ ‎راکه ‏‎ ‎دوستان‎ ‎ما‎ ‎در “مدرسه‎ ‎فمینیستی”‏‎ ‎آرزویش‎ ‎را‎ ‎داشتند‎ -‎که‎ ‎کمپین‎ ‎یک‎ ‎حرکت‎ ‎وشکل‎ ‎هرمی‎ ‎نداشته‎ ‎باشد‎ – ‎در‎ ‎عمل‎ ‎می‎ ‎بینیم در حال پیاده شدن است.‏‎ ‎هرکسی‎ ‎و‎ ‎هر گروهی‎ ‎از‎ ‎جمله‎ ‎سایت‎ ‎‏”تغییر‎ ‎برای‎ ‎برابری”‏‎ ‎که‎ ‎سایت‎ ‎اصلی‎ ‎کمپین‎ ‎است،‎ ‎یک‎ ‎برنامه‎ ‎خواهد‎ ‎داشت،‎ ‎و ما‎ ‎هم‎ ‎پوشش‎ ‎مطبوعاتی‎ ‎را‎ ‎عهده‎ ‎دار‎ ‎خواهیم‎ ‎بود. ‏‎ ‎چه‎ ‎در‎ ‎بخش‎ ‎انگلیسی‎ ‎وچه‎ ‎بخش‎ ‎فارسی. ‏‎ ‎گروه‎ ‎های‎ ‎دیگر‎ ‎هم‎ ‎بنابر توانایی‎ ‎شان‎ ‎کارهای‎ ‎مختلفی‎ ‎کرده‎ ‎‏ و می کنند. ‏

‎ ‎‎‎با‎ ‎وارد‎ ‎شدن‎ ‎به‎ ‎سال‎ ‎سوم‎ ‎آغاز‎ ‎فعالیت‎ ‎کمپین،‎ ‎تمرکز‎ ‎عمده‎ ‎شما‎ ‎روی‎ ‎چه‎ ‎محورهایی‎ ‎خواهد‎ ‎بود؟‎ ‎

هر حرکت‎ ‎اجتماعی‎ ‎بنا به‎ ‎تحلیل‎ ‎شرایط‎ ‎موجود‎ ‎ممکن‎ ‎است‎ ‎تاکتیک‎ ‎ها‎ ‎وفعالیت‎ ‎های‎ ‎خود‎ ‎را‎ ‎تغییر‎ ‎دهد. ‏‎ ‎در‎ ‎کمپین‎ ‎سه‎ ‎حرکت‎ ‎به‎ ‎صورت‎ ‎موازی‎ ‎پیش‎ ‎رفته‎ ‎است. ‏‎ ‎در نتیجه،‎ ‎جمع‎ ‎آوری‎ ‎امضا،‎ ‎ارتباط‎ ‎چهره‎ ‎به‎ ‎چهره‎ ‎و‎ ‎برگزاری‎ ‎کارگاه‎ ‎ها‎ ‎وتقویت‎ ‎نهادهای‎ ‎کوچک،‎ ‎همزمان‎ ‎اتفاق‎ ‎می‎ ‎افتد. ‏‎ ‎بنا‎ ‎بر تجربه‎ ‎مان‎ ‎این‎ ‎روند‎ ‎نشان‎ ‎می‎ ‎دهد‎ ‎که‎ ‎نهادهای‎ ‎کوچک‎ ‎در حال‎ ‎شکل‎ ‎گیری‎ ‎هستند. موضوعی‎ ‎که‎ ‎برای‎ ‎این‎ ‎حرکت‎ ‎خیلی‎ ‎مهم‎ ‎است. ‏‎ ‎در‎ ‎آغاز‎ ‎سومین‎ ‎سال‎ ‎ما‎ ‎به‎ ‎این‎ ‎نتیجه‎ ‎رسیده‎ ‎ایم‎ ‎که‎ ‎نهادهای‎ ‎کوچک‎ ‎و کمیته‎ ‎های‎ ‎برنامه‎ ‎ریزی‎ ‎در‎ ‎کمپین‎ ‎خودشان‎ ‎به‎ ‎مستقل‎ ‎فعالیت‎ ‎هایی‎ ‎را‎ ‎انجام‎ ‎می‎ ‎دهند. ‏‎ ‎موضوعی‎ ‎که‎ ‎نشان‎ ‎می‎ ‎دهد‎ ‎تجربه‎ ‎دو‎ ‎سال‎ ‎کار‎ ‎آنها‎ ‎را‎ ‎آنقدر‎ ‎مستقل‎ ‎کرده‎ ‎تا‎ ‎به‎ ‎نهادهایی‎ ‎تبدیل‎ ‎شوند‎ ‎که‎ ‎اهداف‎ ‎کمپین‎ ‎را‎ ‎دنبال‎ ‎می‎ ‎کنند‎. ‎

‎ ‎‎‎درحال‎ ‎حاضر‎ ‎آیا‎ ‎تمرکز ویژه‎ ‎ای‎ ‎روی‎ ‎موضوع‎ ‎لایحه‎ ‎حمایت‎ ‎از‎ ‎خانواده‎ ‎در‎ ‎مجلس‎ ‎دارید؟‎ ‎و از‎ ‎جمله‎ ‎مباحثی‎ ‎که‎ ‎درخصوص‎ ‎چند‎ ‎همسری‎ ‎مطرح‎ ‎می‎ ‎شود؟‎ ‎

مقبله با این لایحه‎ ‎تنها‎ ‎یکی‎ ‎از‎ ‎خواست‎ ‎های‎ ‎کمپین‎ ‎است. ‏‎ ‎یک‎ ‎یا‎ ‎دو‎ ‎قانون‎ ‎نیست‎ ‎که‎ ‎موجب‎ ‎نابرابری‎ ‎می‎ ‎شود. ‏‎ ‎کلیه‎ ‎قوانین‎ ‎تبعیض‎ ‎آمیز‎ ‎باید‎ ‎تغییرکند. ‏‎ ‎متنها‎ ‎اگر‎ ‎موارد‎ ‎فوری‎ ‎بوده ‏‎ -‎‏ مانند‎ ‎دیه‎- ‎‏ تلاش‎ ‎کرده‎ ‎ایم‎ ‎آنها‎ ‎را‎ ‎هم‎ ‎مطرح‎ ‎کنیم. ‏‎ ‎چون‎ ‎کار‎ ‎مدنی‎ ‎می‎ ‎کنیم‎ ‎و‎ ‎آنچه‎ ‎می‎ ‎خواهیم‎ ‎از‎ ‎مجلس‎ ‎است.‏‎ ‎اگر‎ ‎روی‎ ‎لغو‎ ‎حکم‎ ‎اعدام‎ ‎کمپین‎ ‎دیگری‎ ‎کار‎ ‎می‎ ‎کند‎ ‎این‎ ‎هم‎ ‎باعث‎ ‎سعادت‎ ‎است.‏‎ ‎‎ ‎اما‎ ‎کل‎ ‎خواست‎ ‎ما‎ ‎نیست. ‏‎ ‎یعنی‎ ‎ما‎ ‎نمی‎ ‎توانیم‎ ‎تنها‎ ‎روی‎ ‎لایحه‎ ‎خانواده‎ ‎تمرکز‎ ‎کنیم‎ ‎و‎ ‎به‎ ‎تغییر‎ ‎چند‎ ‎بند‎ ‎آن‎ ‎بسنده‎ ‎کنیم‎ ‎و‎ ‎خواست‎ ‎های‎ ‎فراگیر‎ ‎کمپین‎ ‎را‎ ‎فراموش‎ ‎کنیم. اینها‎ ‎باید‎ ‎همه‎ ‎پا‎ ‎به‎ ‎پای‎ ‎هم‎ ‎پیش‎ ‎برود. ‏‎ ‎الان‎ ‎چون‎ ‎این‎ ‎لایحه‎ ‎به‎ ‎مجلس‎ ‎رفته‎ ‎و‎ ‎اولویت‎ ‎دارد‎ ‎طبیعتا‎ ‎وقت‎ ‎بیشتری‎ ‎روی‎ ‎آن‎ ‎می‎ ‎گذاریم. ‏‎ ‎اما‎ ‎این،‎ ‎به‎ ‎هیچ‎ ‎وجه‎ ‎نباید‎ ‎کمپین‎ ‎را‎ ‎تحت‎ ‎الشعاع‎ ‎قرار‎ ‎دهد. ‏‎ ‎ما‎ ‎دراین‎ ‎مسیر‎ ‎حتی‎ ‎کنار‎ ‎گروه‎ ‎هایی‎ ‎نشستیم‎ ‎که‎ ‎با‎ ‎کمپین‎ ‎همکاری‎ ‎نمی‎ ‎کنند.‏‎ ‎این‎ ‎ائتلافی‎ ‎که‎ ‎برای‎ ‎لایحه‎ ‎انجام‎ ‎می‎ ‎شود‎ ‎اشکال‎ ‎ندارد. ‏‎ ‎اما‎ ‎فعالان‎ ‎کمپین‎ ‎همواره‎ ‎باید‎ ‎هوشیار باشند‎ ‎که‎ ‎سطح‎ ‎مطالبات‎ ‎مطرح‎ ‎شده‎ ‎در‎ ‎کمپین‎ ‎یک‎ ‎میلیون‎ ‎امضا‎ ‎تحت‎ ‎الشعاع‎ ‎خواست‎ ‎های‎ ‎مقطعی‎ ‎قرار‎ ‎نگیرد.‏‎ ‎لایحه‎ ‎یکی‎ ‎از‎ ‎خواست‎ ‎های‎ ‎کمپین‎ ‎است،‎ ‎نه‎ ‎همه‎ ‎آن‎. ‎

‎ ‎‎‎آیا‎ ‎در‎ ‎استراتژی‎ ‎های‎ ‎کمپین‎ ‎پیش بینی‎ ‎شده‎ ‎است‎ ‎که‎ ‎در‎ ‎حوزه‎ ‎مسوولین‎ ‎به‎ ‎آگاه‎ ‎سازی‎ ‎پرداخته‎ ‎شود؟‎ ‎مثلا‎ ‎برای‎ ‎کسانی‎ ‎که‎ ‎در‎ ‎دایره‎ ‎تصمیم‎ ‎سازی‎ ‎وتصمیم‎ ‎گیری‎ ‎هستند؟‎ ‎از‎ ‎نمایندگان‎ ‎مجلسگرفته ‏‎ ‎تا‎ ‎کارشناسان‎ ‎حوزه‎ ‎های‎ ‎مرتبط‎ ‎دولتی‎ ‎و‎ ‎حتی‎ ‎مراجع‎ ‎مذهبی؟‎ ‎

شما‎ ‎وقتی‎ ‎وارد‎ ‎یک‎ ‎جنبش‎ ‎حقوقی‎ ‎می‎ ‎شوید،‎ ‎مخاطبان،‎ ‎همکاران‎ ‎وکسانی‎ ‎که‎ ‎با‎ ‎آنها‎ ‎وارد‎ ‎دیالوگ‎ ‎می‎ ‎شوید‎ ‎متفاوت‎ ‎هستند. در‎ ‎یک‎ ‎جنبش‎ ‎حقوقی‎ ‎شما‎ ‎قطعا‎ ‎با‎ ‎دستگاه‎ ‎قانون‎ ‎گذاری‎ ‎سروکار‎ ‎دارید. ‏‎ ‎چون‎ ‎نقدتان‎ ‎نسبت‎ ‎به‎ ‎قانون‎ ‎است. ‏‎ ‎چون‎ ‎توجه‎ ‎شما‎ ‎به‎ ‎تغییر‎ ‎قانون‎ ‎است. ‏‎ ‎بنابراین‎ ‎نمایندگان‎ ‎مجلس‎ ‎بخشی‎ ‎از‎ ‎مخاطبان‎ ‎ما‎ ‎را‎ ‎برای‎ ‎تغییر‎ ‎شامل‎ ‎می‎ ‎شوند. ‏‎ ‎شما‎ ‎می‎ ‎بینید‎ ‎که‎ ‎زنان‎ ‎فعال، ‏‎ ‎نمایندگان‎ ‎فعال را‏‎ ‎ازطریق‎ ‎نامه‎ ‎هایی‎ ‎که‎ ‎در‎ ‎وب‎ ‎سایت‎ ‎های‎ ‎مختلف‎ ‎هم‎ ‎منتشر‎ ‎می‎ ‎شود‎ ‎مورد‎ ‎خطاب‎ ‎قرار‎ ‎می‎ ‎دهند‎. ‎نکته‎ ‎دیگر‎ ‎اینکه‎ ‎مثلا‎ ‎لایحه‎ ‎چند‎ ‎همسری‎ ‎آنقدر‎ ‎که امثال زنان ‏‎ ‎نماینده‎ ‎مجلس‎ ‎را‎ ‎مورد‎ ‎تهدید‎ ‎قرار‎ ‎می‎ ‎دهد‎ ‎زنان‎ ‎فعال‎ ‎اجتماعی‎ ‎را‎ ‎تهدید‎ ‎نمی کند! ‏‎ ‎برای‎ ‎اینکه‎ ‎ماده‎ ‎بیست‎ ‎وسه‎ ‎آن‎ ‎قانون،‎ ‎که‎ ‎شرط ازدواج مجدد‏‎ ‎را‎ ‎بر‎ ‎تمکن‎ ‎مالی‎ ‎مرد‎ ‎گذاشته‎ ‎است،‎ ‎بر می‎ ‎گردد‎ ‎به‎ ‎خانواده های امثال نمایندگان‎ ‎مجلس‎ ‎که‎ ‎امکانات‎ ‎مالی‎ ‎بیشتری دارند. ‏‎ ‎همسرهای‎ ‎ما‎ ‎که تمکن‎ ‎مالی‎ ‎اداره‎ ‎یک‎ ‎همسر‎ ‎را‎ ‎هم‎ ‎ندارند! ‏‎ ‎

‎ ‎‎‎به‎ ‎صورت‎ ‎عملی‎ ‎لابی‎ ‎می‎ ‎کنید‎ ‎با‎ ‎مجلس؟‎ ‎

اگر منظور آن چیزی است‎ ‎که‎ ‎به‎ ‎عنوان‎ ‎تکنیک‎ ‎لابی‎ ‎نامیده‎ ‎می‎ ‎شود،‎ ‎نه،‎ ‎چنین‎ ‎اتفاقی‎ ‎نیافتاده‎ ‎است. ‏‎ ‎اما‎ ‎به‎ ‎صورت‎ ‎سرگشاده‎ ‎نامه‎ ‎هایی‎ ‎به‎ ‎نمایندگان‎ ‎مجلس‎ ‎نوشته‎ ‎شده‎ ‎است. البته‎ ‎بحث‎ ‎کمپین‎ ‎بحث یک‏‎ ‎سازمان مشخص‎ ‎نیست. ‏‎ ‎همه‎ ‎زنان‎ ‎ایرانی‎ ‎که‎ ‎معترض‎ ‎به‎ ‎قوانین‎ ‎هستند‎ ‎عضو‎ ‎این‎ ‎کمپین‎ ‎هستند. ‏‎ ‎بنابراین‎ ‎هر‎ ‎کسی‎ ‎ممکن‎ ‎است‎ ‎یک‎ ‎فعالیت‎ ‎مستقل‎ ‎انجام‎ ‎بدهد و اشکالی هم ‏‎ ‎ندارد.‏‎ ‎هرکسی‎ ‎به‎ ‎دنبال‎ ‎راه‎ ‎حل‎ ‎است‎ ‎تا‎ ‎اهداف‎ ‎کمپین‎ ‎را‎ ‎به‎ ‎پیش‎ ‎برود. ‏‎ ‎می‎ ‎دانید‎ ‎که‎ ‎با‎ ‎مراجعی‎ ‎مانند‎ ‎آیت‎ ‎الله‎ ‎صانعی‎ ‎هم‎ ‎گفت‎ ‎وگو‎ ‎شده‎ ‎است‎. ‎‎ ‎

‎‎دوست‎ ‎دارید‎ ‎یک‎ ‎سال‎ ‎بعد‎ ‎کجا‎ ‎قرار‎ ‎گرفته‎ ‎باشید؟ با توجه به اینکه‎ ‎به‎ ‎نظر‎ ‎می‎ ‎رسد‎ ‎امسال‎ ‎سال‎ ‎سخت‎ ‎تری‎ ‎برای‎ ‎جنبش‎ ‎زنان‎ ‎باشد،‎ ‎با‎ ‎توجه‎ ‎به‎ ‎طرح‎ ‎لایحه‎ ‎خانواده‎ ‎در‎ ‎مجلس…‏‎ ‎

یک جنبش‎ ‎اجتماعی‎ ‎نمی‎ ‎تواند‎ ‎به‎ ‎حوادث‎ ‎دل‎ ‎خوش‎ ‎کند. ‏‎ ‎جنبش‎ ‎اجتماعی‎ ‎اتکایش‎ ‎به‎ ‎حضور‎ ‎مردمی‎ ‎است‎ ‎و‎ ‎یک‎ ‎فضای‎ ‎مدنی‎. ‎بنابر این‎ ‎آرزویی‎ ‎که‎ ‎می‎ ‎توانیم‎ ‎برای‎ ‎سال‎ ‎دیگر‎ ‎داشته‎ ‎باشیم‎ ‎این‎ ‎است‎ ‎که‎ ‎فضایی‎ ‎مدنی‎ ‎داشته‎ ‎باشیم‎ ‎و بتوانیم به‎ ‎اتکای‎ ‎حضور‎ ‎و حمایت‎ ‎های‎ ‎مردم‎ ‎و فعالیت‎ ‎های‎ ‎بیشتر‎ ‎فعالان‎ ‎جنبش‎ ‎وحمایت‎ ‎های‎ ‎حقوقی،‎ ‎در‎ ‎بستری‎ ‎آرام‎ ‎وبه‎ ‎دور‎ ‎ازسرکوب‎ ‎وتشنج‎ ‎وتهدید‎ ‎حرکت‎ ‎های‎ ‎آموزشی‎ ‎و‎ ‎آگاهی‎ ‎بخش‎ ‎را‎ ‎به‎ ‎پیش‎ ‎ببریم‎ ‎و قانون‎ ‎گذاران‎ ‎را‎ ‎متقاعد‎ ‎کنیم‎ ‎که‎ ‎قوانین فعلی،‏‎ ‎برای‎ ‎جوامع‎ ‎بدوی‎ ‎است‎ ‎ودر‎ ‎شان‎ ‎زنان‎ ‎ایران‎ ‎نیست. ‏‎ ‎بعد‎ ‎از‎ ‎‏۱۰۰‏‎ ‎سال‎ ‎که‎ ‎مدرنیته‎ ‎در‎ ‎کشور‎ ‎ما‎ ‎شروع‎ ‎شده،‎ ‎زمان‎ ‎آن‎ ‎نیست‎ ‎که‎ ‎درمورد‎ ‎چند‎ ‎همسری‎ ‎صحبت‎ ‎کنیم‎ ‎و‎ ‎یا‎ ‎نابرابری در حضانت‎ ‎و‎ ‎دیه.‏‎ ‎آرامش‎ ‎وامنیت‎ ‎و‎ ‎دموکراسی،‎ ‎آرزوی‎ ‎من‎ ‎برای سال آینده فعالیت ‏مان است. ‏‎ ‎در چنین‎ ‎فضایی‎ ‎است‎ ‎که‎ ‎جنبش‎ ‎زنان‎ ‎به‎ ‎اهداف‎ ‎خود‎ ‎خواهد‎ ‎رسید‎. ‎

منبع: روز آنلاین