کاندیداهایی که یکی به نعل می کوبند یکی به میخ

فرشته قاضی-12 خرداد 1388

مدرسه فمینیستی: همگرایی جنبش زنان ایران 5 اردیبهشت در حالی با صدور بیانیه ای آغاز به کار کرد که برای اولین بار طیف های مختلفی از زنان در کنار هم قرار گرفتند تا مطالبات خود را با کاندیداهای انتخابات دهمین دوره ریاست جمهوری در میان بگذارند مطالباتی که حول محور پیوستن بدون قید و شرط به کنوانسیون رفع همه اشکال تبعیض از زنان و تغییر 4 اصل قانون اساسی جمع شده است اما اکنون و با گذشت دقیقا 35 روز از اعلام مطالبات و تلاش های همگرایان زنان برای دیدار با کاندیداها و نزدیکان آنها به نظر می رسد هر 4 کاندیدا یا دقیقا متوجه خواسته های زنان نیستند و یا سعی دارند با کلی گویی و طرح و بیان رویکردهایشان که هیچ گونه الزامی در عملی کردن این رویکردها وجود ندارد انتظارات و مطالبات زنان را دور بزنند.محمود احمدی نژاد به عنوان یکی از کاندیداها در مورد زنان و مطالبات آنان چنان سکوتی اختیار کرده که گویا زنان این مملکت نه مشکلی دارند و نه محلی از اعراب می توانند باشند. هرچند که همگان به خوبی با تفکر وی و نماد زنانه دولتش که فاطمه رجبی است آشنایی دارند. محمود احمدی نژاد حق دارد در قبال مطالبات همگرایی زنان ساکت باشد چرا که پیوستن به کنوانسیون که یکی از مهم ترین مطالبات زنان است با همت و تلاش نماد زنانه او و سخنگوی دولتش، در شورای نگهبان رد شده است. اما 3 کاندیدای دیگر هر کدام با انتشار بیانیه ای در مورد زنان، رویکرد و برنامه های خود را اعلام کرده اند و انتشار بیانیه از سوی این کاندیداها و ملزم شدن آنان به اعلام برنامه هایشان در مورد زنان، تا اینجا ، بزرگترین دستاورد همگرایی زنان بوده است چرا که برای اولین بار در تاریخ جمهوری اسلامی، کاندیداها در مورد زنان بیانیه جداگانه منتشر کرده و برنامه ارائه داده اند هر چند که محتوای بیانیه ها و برنامه های اعلام شده جای بحث زیاد دارد.

محسن رضایی، مهدی کروبی و میرحسین موسوی ، 3 کاندیدای دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری اعلام کرده اند که وزیر زن تعیین خواهند کرد وعده ای که سید محمد خاتمی نیز در دوره هفتم و هشتم انتخابات ریاست جمهوری داده بود اما هرگز عملی نشد.

محسن رضایی گفته است که پست کلیدی را به زنان خواهد داد هر چند که غیر از پست وزارت خارجه به هیچ پست کلیدی دیگری اشاره نکرده است.تعیین وزیر زن از سوی او در وزارت خارجه نیز بیشتر از اینکه از باور او به توانمندی های زنان ایران نشات گرفته باشد یک رویکرد سیاسی است از سوی او و دارای پیامی سیاسی برای جهانیان. چرا که رضایی به صراحت گفته است وزیر خارجه را از میان زنان انتخاب خواهد کرد در مقابل هیلاری کلینتون!.رضایی نه از کنوانسیون حرفی به میان آورده و نه از تغییر قوانین تبعیض آمیز علیه زنان بلکه در شعارهایش که نقطه اشتراک او با میرحسین موسوی و کروبی است از بیمه و حقوق زنان خانه دار گرفته تا توزیع عادلانه و بدون تبعیض امکانات و فرصت هادر همه امور ورزشی و تحصیلی و شغلی و بهداشتی و سلامتی و تولیدی و… سخن گفته است .تنها عبارت تبعیض به کار رفته از سوی رضایی در تمام این مدت نیز در همین عبارت بوده است. گویی که زنان این مملکت تنها در بهره گیری از امکانات و فرصت هایی که در بالا سخن از آن رفت مورد تبعیض قرار می گیرند و هیچ گونه تبعیضی در قانون اساسی و سایر قوانین این مملکت در مورد زنان وجود ندارد.

مهدی کروبی نیز چه در بیانیه و چه در سخنرانی هایش بیشتر به بیان رویکردهای خود پرداخته تا اینکه بگوید چه خواهد کرد و چه راهکارهایی دارد.بیان رویکرد یک کاندیدا ، برای او هیچ گونه الزامی ایجاد نمی کند که آنها را عملی کند بلکه صرفا بیان یک رویکرد است.رویکردی که با توجه به فضای انتخاباتی و نیاز غیرقابل انکار کاندیداها به آرای زنان که نیمی از جامعه ایرانی را تشکیل می دهند متغیر و عامه پسند می باشد.به طور مثال کروبی در بیانیه اش اعلام کرده که باید بررسی و بازخوانی بندهایی از قانون اساسی که به ظاهر با برخی حقوق زنان مغایرت دارد مورد اهتمام نظام قرار بگیرد. این بیان یک رویکرد است و هیچ وعده یا راهکاری در این زمینه نمی دهد بلکه کاملا کلی گویی کرده و توپ تغییر قوانین را به زمین کلیت نظام انداخته است. مهدی کروبی بیشتر بر اجرای اصول معطل مانده قانون اساسی تاکید کرده نه بر تغییر قانون اساسی. در حالیکه خواست محوری همگرایان زنان تغییر 4 اصل قانون اساسی است.کروبی در عین حال اعلام کرده است که: باید بیشترین توجه ما ارائه لوایح روزآمدی باشد که حقوق زنان را در سطوح مختلف تامین کند لوایح و مقرراتی که در جهت ایجاد عدالت، به رفع کلیه اشکال تبعیض جنسیتی اهتمام دارد و…. آقای کروبی یا نمیداند و مشاورانش او را خوب توجیه نکرده اند که مفهوم رفع کلیه اشکال تبعیض جنسیتی چیست؟ و یا آگاهانه یکی به نعل می زند یکی به میخ . چرا که اگر واقعا آنچه در بیانیه کروبی در این زمینه آمده ، صداقت دارد چرا این کاندیدا پیوستن به کنوانسیون منع اشکال تبعیض علیه زنان را به صورت مشروط و با تحفظ می پذیرد؟ کروبی صراحتا اعلام کرده که : بنده با تحفظ و با حذف موارد خلاف شرع به پیوستن به کنوانسیون اعتقاد دارم. کروبی همچنین در دیدار با همگرایان زن در اظهارنظری دیگر و به صورت کلی گفته است که باید در قانون اساسی تغییراتی بدهیم برای رفع تبعیضی که در مورد زنان است. اما نه توضیحی می دهد و نه راهکاری در این زمینه ارائه می دهد که چه تغییری در کدام بند و چه نوع تبعیضی مد نظر او است اصلا تبعیض در مورد زنان چه تعریفی در نزد این کاندیدای اصلاح طلب دارد؟ او هرگز کوچکترین اشاره ای به خواست زنان برای تغییر 4 اصل قانون اساسی نمی کند.

بیانیه میرحسین موسوی نیز درباره زنان در برخی ، خیلی کلی گویی شده و در برخی نیز کاملا شعاری و بدون ارائه راهکار .به طور مثال در بیانیه موسوی آمده است: رفع موانع پیش روی فعالان حقوق زنان در چارچوب حقوق، حرمت آزادیهای مطرح در قانون اساسی . اما نه راهکاری ارائه می دهد و نه توجهی دارد به اینکه اگر حدود و آزادیهای مطرح در قانون اساسی بی نقص و کامل بود که زنان خواستار تغییر 4 اصل این قانون نمی شدند. کمک به ارتقای امنیت زنان و دسترسی بیشتر آنها به دادرسی های عادلانه و بی طرف از طریق تعامل با سایر قوا، برنامه دیگر میرحسین است. بدون اینکه به این مساله اشاره شود که اگر دادرسی ها عادلانه نیست که نیست برای این است که قوانین ما عادلانه نیست و بدون تغییر قوانین نمی توان در این مسیر گامی برداشت. گرچه موسوی گفته است که بازنگری کلیه قوانین و مقررات تبعیض آمیز و ناعادلانه از طریق ارائه لوایح لازم از برنامه های دولت اوست. اما این کاندیدای ریاست جمهوری در این سخن چقدر صداقت دارد و تا چه اندازه این تغییری که در قوانین می خواهد ایجاد کند با خواست همگرایان زنان درباره تغییر قوانین همخوانی دارد؟ پاسخ روشن است زیرا موسوی پی گیری و اصلاح قوانین و مقررات مغایر با آرمان های قانون اساسی راجع به زنان را مد نظر دارد در حالیکه ریشه بسیاری از مشکلات زنان ایران نشات گرفته از همین قانون اساسی و 4 اصلی است که زنان تغییر آن را می خواهند. از سوی دیگر موسوی بارها اعلام کرده که قویا مدافع تک همسری و مخالف چند همسری است و با لایحه حمایت از خانواده هم مخالف بوده است اما چون نه راهکاری ارائه داده و نه برنامه ای در این زمینه اعلام کرده است می توان گفت او نیز فقط به بیان رویکرد خود در این زمینه پرداخته است تا اینکه وعده یا قولی در رفع این مساله داده باشد. میرحسین موسوی نیز پیوستن به کنوانسیون منع تبعیض علیه زنان را با تحفظ و شروطی چون رعایت مقتضیات فرهنگی و مذهبی می پذیرد .که این نیز با خواست زنان مبنی بر پیوستن بدون قید و شرط مغایرت دارد.

با توجه به آنچه که در بالا آمد دو نکته قابل توجه و تامل برانگیز وجود دارد اول اینکه گویا سخن گفتن از تغییر قانون اساسی در مورد زنان برای میرحسین موسوی و مهدی کروبی یک تابو است که هر آنچه میخواهند برای زنان انجام دهند و تغییری ایجاد کنند در چارچوب قانون اساسی و آرمان های این قانون می باشد و به نظر می رسد همگرایان زنان در مورد این خواسته شان از سوی کاندیداها حداقل تا کنون به نتیجه ای که میخواستند نرسیدند. از سوی دیگر پیوستن به کنوانسیون منع همه نوع اشکال تبعیض علیه زنان نیز با قید تحفظ و به صورت مشروط فایده ای نمی تواند داشته باشد. چرا که مهم تنها پیوستن به کنوانسیون نیست بلکه چگونگی پیوستن به آن نیز حائز اهمیت است . حق تحفظ و تعیین شروط به معنی نپذیرقتن مفاد کنوانسیون است و این سوال مطرح می شود که چرا اساسا این کاندیداها کاری را میخواهند انجام بدهند که با انجام ندادن آن یکی است؟ اینگونه ژست های سیاسی و انتخاباتی نه پاسخی درست و صادقانه است به مطالبات زنان و نه در عرصه عمومی وعرصه بین المللی خریداری دارد؟

در این میان نمی توان از تاثیر چشمگیر همگرایی جنبش زنان بر کاندیداها و جامعه بی تفاوت گذشت و همانطور که در بالا آمد الزام کاندیداها به ارائه برنامه مجزا درباره زنان از بزرگترین تاثیرات این همگرایی بوده است جنبش زنان ایران در این دوره از انتخابات ریاست جمهوری گامی تاریخی برداشت گامی رو به جلو در برداشتن موانع از پیش روی زنان در همه عرصه ها. هرچند که نمی توان انتظار داشت این گام رو به جلو و تاریخی با توجه به بافت قوانین و نگاه کاملا مرد سالارانه حکومت به این زودی ها به نتیجه برسد. راه طولانی و همچنان دشواری را پیش رو داریم .