چرا زنان در برابر ایدز آسیب پذیرتر هستند

رضوان مقدم-8 اردیبهشت 1387

حدود سه دهه از شروع بیماری ایدز می گذرد. مطالعات و تجربیات نشان داده اند که تأثیرات سوء این بیماری بیش از حد تصور است و می تواند بر همه جنبه های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جامعه اثرات بسیار مخربی از خود برجای گذارد. تعداد مبتلایان به ایدز به نحو سرسام آوری رو به افزایش است مطابق پیش بینی های علمی تا 5 سال آینده تعداد بیماران مبتلا به ایدز 45 میلیون نفر افزایش خواهد یافت بنا به تخمین سازمان بهداشت جهانی تا 5 سال آینده تعداد آلوده شدگان به این ویروس در آسیا به حدود 12 میلیون نفر خواهد رسید. به راستی چه تعداد از آنها را زنان تشکیل می دهند؟ متاسفانه زنان به علت وضعیت خاص فیزیولوژیکی نسبت به ابتلاء به ویروس ایدز آسیب پذیرترند. در یک تماس جنسی احتمال آلوده شدن زن سالم به وسیله مرد آلوده به ویروس 5/2 برابر بیشتر است از انتقال ویروس از طریق زن آلوده به مرد سالم. ارگان های جنسی زن سطح مخاطی وسیعتری نسبت به ارگان جنسی مرد دارد و بیشتر در معرض خراشیدگی و خون ریزی است بنابراین احتمال آلودگی به ویروس ایدز در زنان بیشتر از مردان است. برخی از عفونت های آمیزشی در بدن انسان به خصوص زنان بدون هیچ گونه علامتی مستقر شده و در تماس های جنسی حفاظت شده انتقال می یابد.

ابزار جراحی و وسایل به کار گرفته شده در طب زنان و زایمان و مامایی در صورت آلوده بودن سبب انتقال آلودگی به افراد سالم می گردد. تماس جنسی در زمان قاعدگی یکی از عوامل عفونت زا به شمار می رود. طبق آمار یازده میلیون و هشتصد هزار نفر جوان پانزده تا بیست و چهار ساله آلوده به عفونت (HIV) یا مبتلا به بیماری ایدز هستند که از این تعداد 3/7 میلیون نفر آنها را زنان جوان تشکیل می دهند.

بیش از یک پنجم زنان باردار در کشورهای جنوب آفریقا به ویروس (HIV) آلوده هستند. در ایران حدود 200000 معتاد تزریقی که اکثر آنها را مردان تشکیل می دهند وجود دارد. در یک مطالعه اولیه که در ایران انجام شده مشخص شد که نیمی از معتادان تزریقی متأهل هستند و حدود یک سوم آنها روابط خارج از چارچوب زناشویی دارند. ایدز اولین علت مرگ زنان 25 تا 34 ساله امریکایی آفریقایی تبار است. از سال 1985 تاکنون آمار زنان بزرگسال مبتلا به ایدز از 35% کل مبتلایان، به 48% افزایش یافته است.

در کشورهای توسعه یافته زنان 25 درصد، در کشورهای فقیر 60 درصد مبتلایان را تشکیل می دهند. در بررسی هایی که در گروه های پرخطر و در معرض خطر تا پایان شهریور 84 انجام گرفته است، 5/92% مبتلایان ایران را مردان و 8/4% مبتلایان را زنان تشکیل می دهند. در روزنامه شرق شماره 639 جمعه یازده آذرماه سال 84 می خوانیم: رئیس مؤسسه ایدز ایران از شیوع پنج درصدی HIV در میان زنان ایرانی خبر داد و گفت باید منتظر افزایش میزان بروز ایدز در زنان باشیم.

چرا در کشورهای فقیر آمار زنان مبتلا به HIV اینگونه بالاست؟ چرا با وجود اینکه شرکای جنسی خارج از ازدواج زنان در مقایسه با مردان بسیار کمتر است و تعداد زنان معتاد به مواد مخدر بسیار کمتر از مردان است، ولی این گونه تعداد زنان مبتلا به HIV رو به افزایش است؟

به نظر می رسد دلیل عمده ی آن را باید در نابرابری های جنسی و رعایت نکردن بهداشت جنسی دانست. متاسفانه در بسیاری از کشورهای توسعه نیافته یا در حال توسعه، زنان از قدرت تصمیم گیری بسیار پایینی برخوردارند. عواملی همچون ازدواج های اجباری و روابط جنسی اجباری، عدم اطلاعات و آموزش های لازم در زمینه مسائل جنسی، وجود این تفکر نادرست که اطلاعات جنسی را برای دختران جوان و زنان ناپسند می داند، بسیاری از زنان را به مردان وابسته می سازد؛ وابستگی که آنها را مطیع بی چون و چرای خواسته های مرد می سازد. اینها عواملی هستند که باعث می شود هر روز شاهد رشد رو به تزاید بیماری ایدز در میان زنان باشیم. جهت حفظ سلامت جامعه لازم است رفع نابرابری های جنسیتی، پیشگیری از ازدواج های اجباری، پیشرفت و توسعه برنامه های آموزشی، آموزش مهارت های زندگی و بهداشت زنان در اولویت قرار داده شوند.