بیمه زنان خانه دار به صف طرحهای نیمه کاره پیوست

25 تیر 1389

خبرگزاری مهر (لیدا ایاز): گروه اجتماعی: در حالی که وزارت رفاه در طرح بیمه زنان خانه دار مکلف به بیمه کردن سالانه یک میلیون زن شده این طرح به دلیل تامین نشدن بودجه نیمه کاره مانده تا آنجا که آمارها حاکی از بیمه شدن تنها 30 هزار نفر زن خانه‌دار آنهم در برخی استانها است.
صادق محصولی در آخرین اظهار نظر خود درباره بیمه زنان خانه‌دار گفته است که با توجه به تبصره 3 ماده 4 قانون ساختار نظام جامع رفاه و تامین اجتماعی زنان خانه‌دار شهری در قالب بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد می‌توانند نسبت به برقراری بیمه اجتماعی با نرخهای 14، 18و 27 درصد که به صورت اختیاری انتخاب می‌کنند اقدام کنند این در حالی است که بیمه زنان خانه دار از جمله تعهدات دولت و وزارت رفاه برای تحت پوشش قرار دادن همه مردم است که تا کنون به دلیل اجرا نشدن برنامه های بیمه ای دولت در سالهای مورد تعهد نیمه کاره رها شد.

بر اساس اهداف برنامه های توسعه ای قرار بود زنان خانه دار با حمایت دولت و بودجه ای که برای بیمه شدن این قشر اختصاص می دهد، بیمه شوند تا این افراد که حقوق و مقرری خاصی ندارند با پرداختن حداقل سهم بیمه بتوانند از مزایای بیمه ای برخوردار شوند. اجرای طرح بیمه زنان خانه دار در قالب طرح بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد از 17 آذرماه سال 87 آغاز و طی آن زنان خانه دار بیشتر از 22 سال و کمتر از 60 سال مشمول آن شدند. زنان خانه دار مشمول این طرح با پرداخت حق بیمه 63 هزار و 416 ریال در هر ماه می توانند دفترچه بیمه درمان دریافت کنند و چنانچه زن خانه‌دار بخواهد تکفل فرزندان خود را داشته باشد باید به ازای هر فرزند حق بیمه درمان یاد شده را بپردازد.

همچنین بر اساس این طرح، درخواست برای متقاضیانی که دارای حداقل 10 سال سابقه پرداخت حق بیمه هستند، بدون شرط سنی پذیرفته می‌شود و هر زن خانه‌داری که قصد دارد، تحت پوشش تامین اجتماعی قرار بگیرد، حداقل سابقه برای بازنشستگی اش، پرداخت 20 سال حق بیمه است. زنان خانه‌دار در هنگام مراجعه باید درآمد خود را که روزانه حداقل بین هفت هزار و 320 تومان تا حداکثر51 هزار و 240 تومان است به عنوان درآمد اعلام کنند، تا میزان نرخ پرداختی حق بیمه آنها محاسبه شود.

سه نرخ حق بیمه پرداختی 14، 16 و20 درصد در زمان مراجعه زنان خانه‌دار به آنها عرضه می‌شود که نرخ حق بیمه انتخابی 14 درصد شامل مزایای بازنشستگی و فوت پس از بازنشستگی، نرخ 16 درصد شامل بازنشستگی و فوت قبل و پس از بازنشستگی و نرخ 20 درصد نیز تعهدات بازنشستگی، فوت و از کارافتادگی را در بر می‌گیرد.

بیمه ای بدون احتساب بودجه

بیمه زنان خانه‌دار در نخستین سال اجرا با بودجه دو ‌میلیارد ریالی به اجرا گذاشته شد اما با گذشت یک سال از عدم اجرای آن، مسئولان وزارت رفاه به دلیل اینکه برخلاف انتظارات بودجه بیشتری از سوی دولت به این طرح تعلق نگرفت از ادامه ندادن آن به طور مجزا خبر دادند به طوری که وزیر رفاه و تامین اجتماعی نیز در چند مصاحبه اخیراش در پاسخ به خبرنگاران اعلام کرده که زنان خانه دار از بیمه حرف و مشاغل آزاد استفاده و با پرداخت حق بیمه مقتضی خود را بیمه کنند. با این حال محصولی پاسخی در مورد دلایل اجرا نشدن طرحی که قرار بود بر اساس آن سالانه یک میلیون نفر زن تحت پوشش این بیمه قرار گیرند نداد، طرحی که به استناد آمار تا کنون تنها حدود 30 هزار نفر از زنان خانه‌دار آنهم در در برخی استانها در قالب آن بیمه شده اند.

خانه داری حرفه ای به مثابه مشاغل آزاد

اگرچه از نظر بسیاری خانه داری هنوز حرفه ای رسمی نیست چراکه زنان در قبال انجام وظایفشان در خانه از کسی دستمزد دریافت نمی کنند اما از سوی دیگر فراهم شدن امکان بهره مندی زنان خانه دار از بیمه حرف و مشاغل آزاد نشانگر این است که خانه داری نیز به مثابه یک شغل آزاد می تواند دربرگیرنده زنان تحت پوشش خود باشد.

احمد پایور مدیرکل امور فنی بیمه شدگان سازمان تامین اجتماعی دراین باره معتقد است: نکته‌ای که هنوز هم متولیان این طرح آن را نادیده گرفته‌اند این است که حتی اگر آنها هم بگویند و در طرحهایشان هم بیاورند که از این به بعد زنان خانه‌دار جزو شاغلان محسوب می‌شوند در واقعیت نمی‌تواند اینطور باشد چرا که اصولاً زنان خانه‌دار درآمدی ندارد و طبق قانون مدنی کشور نفقه و یا همان «خرجی» شان را هم از رئیس خانواده یا همان شوهرانشان می‌گیرند و معلوم نیست که چگونه باید سهم 12 تا 18 درصدی حق بیمه خود را بپردازند.

منابع مالی وجود ندارد، طرح اجرایی نیست

با گذشت 6 سال همچنان زنان خانه دار در انتظار عاقبت این طرح هستند حال آنکه مسئولان وزارتخانه رفاه و تامین اجتماعی اذعان دارند که هیچ بودجه اضافی برای اجرای این طرح ندارند.

بنا به گفته سرپرست معاونت سیاستگذاری و برنامه ریزی وزارت رفاه و تامین اجتماعی تا کنون بودجه ای به طور جداگانه برای بیمه زنان خانه دار اختصاص نیافته و زنان خانه دار فقط می توانند از بیمه های اجباری یا اختیاری همچون سایر افراد استفاده کنند.

صمدالله فیروزی در گفتگو با خبرنگار مهر در این باره اظهار داشت: زنان شهری می توانند در شهرها با استفاده از بیمه حرف مشاغل آزاد و زنان روستایی با استفاده از بیمه های روستائیان و عشایر از مزایای این طرح استفاده کنند.

عضو کارگروه رفع هم پوشانی های بیمه ای کشور با تاکید بر اینکه که زنان خانه دار نمی توانند منبع درآمدی داشته باشند، تاکید کرد: با این وجود باید فکر کنیم زنان خانه دار به نوعی حقوق بگیر شوهرانشان هستند تا با احتساب میزان دستمزدشان از خدمات بیمه ای استفاده کنند ولی چنانچه بودجه جداگانه ای از سوی دولت برای تحت پوشش قرار دادن این افرد در اختیار قرار نگیرد نمی توان طرح بیمه زنان خانه دار را اجرایی کرد.

طرحی که فقط یک پیشنهاد بود

بلاتکلیفی درباره چگونگی اجرای طرح بیمه زنان خانه دار به جز زنان و کارشناسان، مسئولان سازمان تامین اجتماعی را نیز دچار سردگمی کرده تا آنجا که برخی بر این باورند مطرح شدن چنین طرحی با این انگیزه صورت گرفته است که عده ای دریابند اصولا چنین موضوعی قابلیت اجرا دارد یا خیر.

مدیرکل امور فنی بیمه شدگان سازمان تامین اجتماعی اعتقاد دارد طرح بیمه زنان خانه دار که از سوی وزارت رفاه مطرح شده همچنان در حد یک پیشنهاد است و هیچ گونه تصمیمی در این باره اتخاذ نشده است.

احمد پایور در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: در صورت تصویب این طرح، سهم دولت در پرداخت حق بیمه به 27/20 درصد افزایش و در ازای آن سهم بیمه زنان خانه‌دار به 7 درصد کاهش می‌یابد.

پایور گفت: بیمه زنان خانه دار در قالب طرح بیمه صاحبان حرف و مشاغل از 17 آذرماه 87 در حال اجرا است و زنان با معرفی خود به عنوان زن خانه دار می توانند یکی از نرخ های بیمه از جمله 14 ، 16 و 20 درصد را انتخاب کنند.

طرح مشکلات ریشه ای دارد

علاوه بر مشکلات تامین منابع بودجه ای طرحی که قرار است دربردارنده بیمه زنان خانه دار باشد مشکلات خاص خود را دارد، از آن جمله همکاری بین دولت و مجلس و وزارتخانه است. این مثلث در شرایطی که یکی از سه ضلع به تعهداتش پایبند نباشد تبدیل به مانعی جدی برای تحقق اجرایی شدن طرح بیمه زنان خانه دار می شود.

عباس اورنگ مدیرعامل انجمن رفاه و تامین اجتماعی در گفتگو با خبرنگار مهر بیان اینکه طرح بیمه زنان خانه دار نیز به دلیل مشکلات فراوان در سازمان تامین اجتماعی و وزارت رفاه مثل سایر حوزه ها دچار مشکلات ریشه ای است، گفت: در اصل 29 قانون اساسی و قانون نظام جامع رفاه و تامین اجتماعی به تحت پوشش بیمه قرار دادن همه مردم و تشکیل صندوق زنان سرپرست خانوار در برنامه های دولت اشاره شده است.

وی افزود: این طرح اینک به دلیل نبود بودجه معلق مانده و وزارت رفاه برای جبران آن اعلام کرده زنان می توانند از بیمه حرف و مشاغل آزاد استفاه کنند اما این طرح بنا به دلایلی اشکلاتی دارد چرا که طرح بیمه زنان خانه دار در شرایطی مطرح شد که هنوز هیچ تعریف دقیقی از شغل خانه داری وجود ندارد.

مدیرعامل انجمن رفاه و تامین اجتماعی تاکید کرد: عنوان شغل خانه داری زنان باید در قانون سازمان تامین اجتماعی تعریف شود و مشخص شود آیا خانه داری شغل است یا خیر چراکه زنان تنها در شرایطی می توانند تحت بیمه مشاغل آزاد قرار گیرند که مجوز کسب و یا اجازه اشتغال داشته باشند.

وی با اعلام اینکه مجلس باید برای ارکان بودجه ای در مسیر درست برنامه ریزی دقیقی داشته باشد، تصریح کرد: متاسفانه تا کنون سهم برخی برنامه ها در ردیف بودجه به دلیل اینکه مجلس به طورهمزمان برای دیگر برنامه ها نیز بودجه اختصاص می دهد اجرایی نمی شوند.

به دنبال راهی برای برون رفت

تجربیاتی که از برنامه های پیشین و پنج ساله برنامه توسعه کشور به جای مانده حاکی از آن است که که طرحهای حمایتی دولت به دلیل کسری بودجه داخلی وزارتخانه ها و سازمانها پیوسته به منابع مالی متکی است و عزم جدی دولت برای پایبندی به اجرای تعهدات از ارکان اصلی تحقق چنین طرحهایی است. در واقع پوشش کامل برنامه های بیمه ای که دربردارنده همه مردم باشد نه تنها یکی مفاد مهم قانون اساسی کشور است بلکه یکی از تعهداتی است که دولتها در قبال ملتها بر گردن دارند چنانچه در کشورهای پیشرفته دنیا یکی از اصول پیشرفت فراهم کردن زمینه های سلامت، بهداشت و بیمه است.

اکنون طرح بیمه زنان خانه دار در بن بست مشکلات مادی و مفهومی قرار گرفته و تنها راه برون رفت از آن بازخوانی و بررسی دوباره آن در برنامه پنجم توسعه و و متعد شدن دولت به اجرای برنامه های اعلام شده است.