افزایش خشونت در مدارس و کودک‌آزاری‌های جنسی /

اعتماد ملی-14 بهمن 1386

انجمن دفاع از حقوق کودک، آماری از حجم نمونه‌ کوچک مراجعه‌کنندگان خود ارائه داده است که افزایش آزارهای جنسی و آزار توسط کادر آموزشی مدارس را آشکار می‌سازد.

در حالی که بر اساس آمارهایی که منابع دولتی اعلا‌م می‌کنند، جایگاه سهم بالا‌ی کودک‌آزاری در میان خشونت‌های خانوادگی دست‌نخورده باقی مانده است، افزایش 20 درصدی تعداد کودکان پسر آزاردیده نسبت به سال گذشته، آمار 20 درصدی آزارهای صورت‌گرفته توسط کادر آموزشی و همچنین میزان 20 درصدی آزارهای جنسی کودکان در گزارش انجمن حمایت از حقوق کودک قابل توجه است. فرشید یزدانی، مدیرعامل انجمن حمایت از حقوق کودک به 50 مورد کودک‌آزاری که در سه‌ماهه اخیر به این انجمن گزارش شده اشاره می‌کند و می‌گوید: 60 درصد از این کودکان آزاردیده، پسر و مابقی دختر بودند. ‌

مدیرعامل انجمن حمایت از حقوق کودک، با تأکید بر اینکه این آمارها دارای همپوشانی است، انواع آزارها را چنین تفکیک می‌کند: 40 درصد آزارهای جسمی، 30 درصد عاطفی، 30 درصد غفلت، 20 درصد آموزشی، 10 درصد بهره‌کشی اقتصادی و 20 درصد آزارهای جنسی. ‌ همچنین به گفته‌ یزدانی، 40 درصد از خانواده کودکان آزاردیده، فقیر و بیکار، 20 درصد دارای سابقه طلا‌ق و 35 درصد از والدین کودکان، معتاد بودند.

15 درصد از این کودکان با ناپدری و یا نامادری زندگی می‌کنند و والدین 10 درصد از آنها نیز فوت کرده‌اند. مدیرعامل انجمن حمایت از حقوق کودک، دلیل افزایش 20 درصدی تعداد کودکان پسر آزاردیده در سه ماهه اخیر را نسبت به سه ماهه قبل، باز شدن مدارس عنوان می‌کند و می‌گوید: بیشتر پسرها در مراکز آموزشی مورد تنبیه قرار می‌گیرند. علا‌وه بر این، به دلیل شیطنت پسرها، آنها در گروه سنی زیر 11-10 سال بیشتر از دختران آزار می‌بینند. او توصیه می‌کند که آموزش و پرورش در حوزه‌ آموزش معلمان بیشتر کار کند و در ادامه‌ صحبت‌هایش تأکید می‌کند: نه‌تنها معلمان، بلکه کتاب‌های درسی آموزش و پرورش نیز خشونت تولید کرده و نقش‌هایی که دختران و پسران در کتاب‌های درسی دارند، نابرابری جنسیتی را ترویج می‌کند. اما متأسفانه به جای حل این مسائل، با بحث جدا شدن کتاب‌های درسی دختران و پسران این موضوع تشدید می‌شود.

بر اساس گزارش سالا‌نه‌ انجمن دفاع از حقوق کودک، در سال 1386، میزان 41 درصد آزاردهندگان کودکان پدر، 28 درصد مادر، 6 درصد همسایه، 3 درصد کادر آموزشی، 4 درصد اقوام، 4 درصد غریبه‌ها، 7 درصد نامادری، 2 درصد ناپدری، 3 درصد کادر بیمارستان و 2 درصد کادر زندان بوده‌اند.

با وجود ارائه‌ چنین آمارهایی از سوی مراجع مختلف، وزارت آموزش و پرورش حاضر به ارائه‌ آماری از میزان واقعی تنبیه‌های بدنی و روانی دانش‌آموزان – دست‌کم در حدی که بر اساس معیارهای این وزارتخانه تنبیه به شمار می‌رود و برای آنها پرونده تشکیل می‌شود – نیست. سیدابراهیم حسینی، قائم‌مقام و معاون بازرسی دفتر ارزیابی عملکرد و پاسخگویی به شکایات وزارت آموزش و پرورش، در تماس تلفنی خبرنگار ما، ضمن بیان این مطلب که شکایات مطرح در آموزش و پرورش به صورتی تفکیک نمی‌شود که کودک‌آزاری‌ها مشخص شود، گفت: حراست مسوولیت اصلی را برعهده دارد و ما فقط در مواردی که ارجاع داده می‌شود و باید پرونده تشکیل شود وارد عمل می‌شویم. ظاهرا این روزها کسی جز سرپرست آموزش و پرورش نباید در صدر اخبار رسانه‌ها قرار گیرد، چرا که این مقام مسوول در آموزش و پرورش، از ارائه‌ اطلا‌عات بیشتر خودداری کرد و گفت: در زمان وزارت آقای فرشیدی، اختیار مصاحبه به دفتر ارزیابی عملکرد و پاسخگویی به شکایات وزارت آموزش و پرورش داده شده بود. ولی هنوز آقای علی‌احمدی، این اختیار را به ما تفویض نکرده و تا آن زمان، ما تنها به روابط‌عمومی آموزش و پرورش جوابگو هستیم و شما نیز می‌توانید اطلا‌عات را از روابط عمومی دریافت کنید. حراست آموزش و پرورش نیز قرار است توضیحات خود را درباره‌ آزار و اذیت کودکان در مدارس، به صورت کتبی در اختیار روابط عمومی آموزش و پرورش قرار دهد تا امروز در اختیار روزنامه قرار گیرد.

افزایش کودک‌آزاری جنسی

بر اساس آمار انجمن دفاع از حقوق کودک، کودک‌آزاری‌های جنسی در حال افزایش است. به طوری که سال گذشته 11 درصد از کل گزارش‌های ارائه‌شده به این انجمن را آزارهای جنسی تشکیل می‌داد که اکنون این رقم با رشد چهار درصدی به 15 درصد رسیده است. ‌ طبق گزارش‌های سه ماه گذشته‌ این انجمن، هفت نفر از مجموع کودکان آزاردیده، مورد آزار جنسی قرار گرفته‌اند که پنج نفر آنها دختر و دو نفر پسر بوده‌اند. همچنین بیشتر این آزارها، از سوی نزدیکان و تنها یک تا دو مورد در خیابان و توسط اشخاص غریبه صورت گرفته‌ است. ‌ با توجه به صحبت‌های دکتر رضایی‌فر معاون دفتر آسیب‌دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی، باید این میزان کودک‌آزاری را بخش کوچکی از کل آزارهای جنسی کودکان به شمار آورد، چراکه مشکلی که به صورت کلی درباره‌ عدم گزارش موارد کودک‌آزاری وجود دارد، در حوزه‌ کودک‌آزاری جنسی تشدید می‌شود.

هر چند آمارهای بهزیستی درباره‌ کودک‌آزاری اندکی با آنچه انجمن حمایت از حقوق کودک منتشر کرده، متفاوت است، اما از توضیحاتی که همراه باآمارها ارائه می‌شود، می‌توان به شرایط واقعی پی‌برد. آمارهای رسمی که معاون دفتر آسیب‌دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی ارائه کرده، آزارهای جنسی و تجاوز به کودکان را 2 درصد اعلا‌م کرده و تصریح می‌کند:90 درصد کودکان هیچ آزار جنسیای را گزارش یا فاش نکردند و تنها حدود دو درصد کودکان بنا به گفته خودشان مورد تجاوز جنسی قرار گرفته‌اند. عشقی‌ثانی، قائم‌مقام معاون اجتماعی سازمان بهزیستی کشور نیز در کارگاه بررسی و تدوین برنامه عملیاتی کنترل و کاهش خشونت علیه کودکان که چندی پیش برگزار شد، عنوان کرد: مستندات اندکی در مورد خشونت علیه کودکان در کشور وجود دارد و متاسفانه ارگان خاصی به عنوان متولی ثبت این خشونت‌ها نداریم.

عدم گزارش کودک‌آزاری‌ها، مشکلی است که در سطح بین‌المللی گسترده شده، چرا که کریستین سالا‌زار فولکمن، نماینده یونیسف در ایران، اولین چالش بین‌المللی در راستای جلوگیری از خشونت علیه کودکان را انکار این پدیده می‌داند و می‌گوید: ‌کمبود اطلا‌عات جامع در رابطه با پیشگیری‌های اولیه و ثانویه و کمبود سیاست‌ها و ارائه خدمات از طرف دولت‌ها از دیگر چالش‌ها و مشکلا‌ت پیش رو در این زمینه است.

26 درصد کودکان تنبیه بدنی می‌شوند

مقایسه‌ آمارهای سازمان بهزیستی و انجمن دفاع از حقوق کودک، که از خط تلفن اورژانس اجتماعی که هر یک از آنها دارند استخراج شده نیز قابل تأمل است.

معاون دفتر آسیب‌دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی آمارهای تحلیل‌شده خط تلفن اورژانس اجتماعی (123) در سال 85 را نیز چنین گزارش داده ‌است: بیشترین آمارهای ثبت شده مربوط به موارد کودک آزاری است. 34درصد کودکان به همراه هر دو والد، حدود 7 درصد با پدر، 3 درصد با مادر و ناپدری و 5 درصد با پدر و نامادری زندگی می‌کردند که 23 درصد خشونت‌ها توسط پدر خانواده، 5/9درصد از سوی مادر، 6 درصد از طرف هر دو والد، 4درصد به وسیله نامادری و 2درصد توسط ناپدری اعمال ‌شده است. ‌ معاون دفتر آسیب‌دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی در ادامه با استناد به آمار جمع‌آوری و تحلیل‌شده اورژانس اجتماعی کشور، اظهار داشت: در بدن 54درصد کودکان، آثار هیچگونه ضرب و شتم جسمی دیده نشده و در عین حال آثاری از کتک خوردن روی بدن 34درصد از این کودکان مشاهده شده است. وی با بیان اینکه 2 درصد از کودکان تماس‌گیرنده دارای زخم‌هایی روی بدنشان بوده‌اند، گفت: همچنین 2 درصد کودکان روی بدنشان آثار ضربه‌‌های شدید و 2 درصد نیز اثرات داغ کردن و سوزاندن دیده شده است، بنابراین می‌توان گفت عمده آسیب‌های وارده به این قشر که کتک خوردن است، ناشی از نبود آگاهی و نگرش فرهنگی در رفتارهای والدین نسبت به تربیت کودکانشان است. ‌

در گزارش آذرماه خط تلفنی <صدای یارا>ی انجمن دفاع از حقوق کودک، آمده‌ است: از میان 325 تماس برقرار شده با این خط تلفن، 8/94 درصد تماس‌ها توسط مادران، 2/1 درصد توسط پدران و 4 درصد توسط کودکان در رده‌ سنی 18-13 سال برقرار شده است. مشکلا‌ت مطرح شده توسط نوجوانان بیشتر درباره‌ دوست‌یابی، ناسازگاری با والدین و مسائل دوران بلوغ بوده‌است. ‌

همچنین تحلیل این تماس‌های تلفنی نشان داد که 26 درصد از کودکان تنبیه بدنی می‌شوند. در این گزارش، تنبیه بدنی، طیف وسیعی از آزارها از پشت دست زدن تا تنبیه با سیم و کابل برق را شامل می‌شود و اگر تنبیه روانی را که بیش از تنبیه بدنی گزارش شده، به آن بیفزاییم، به این نتیجه می‌رسیم که بخش اندکی از این کودکان بدون تنبیه بزرگ می‌شوند. بر اساس این گزارش، پسران بیش از دختران تنبیه بدنی سخت می‌شوند و دختران بیش از پسران در معرض تنبیه روانی قرار می‌گیرند.