اهدای جایزه سیمون دوبوار برای آزادی زنان به لودمیلا اولیتسکایا

گزارش و عکس ها از : سوده راد-24 دی 1389

مدرسه فمینیستی: فیلسوف و نظریه پرداز فمینیست فرانسوی «سیمون دوبووار» کتاب برجسته خود «جنس دوم» را در ژوئن 1949 میلادی منتشر کرد. در نخستین هفته انتشار این اثر گرانبها (که الهام بخش جنبش های آزادی زنان در آمریکا و فرانسه شد) بیش از 22 هزار نسخه به فروش رسید. دوبووار خود در پیشگفتار کتاب می نویسد: « اگر کتاب من به زن ها کمک کرده علت این است که این کتاب افکار آن ها را بیان کرده است و زن ها نیز متقابلا حقیقت شان را به آن بخشیده اند.» همان طور که خالق «جنس دوم» می گوید نوشتن این کتاب با این پرسش آغاز شد که زن بودنش چه تاثیری در سرنوشتش دارد و به تدریج به این نتیجه رسید که: «برای این کار نخست باید وضع زنان را به طور کلی توصیف» کند. بدین سان بود که سیمون دوبوار که به مرز چهل سالگی پا می گذاشت به واقعیتی دست یافت که تا آن موقع آن را منکر می شد یعنی زن بودنش را. از این رو نوشت: «امروز می دانم که اگر بخواهم خود را تعریف کنم، نخستین چیزی که باید بگویم این است که من یک زن هستم».

پرسش کانونی که دوبووار در «جنس دوم» در صدد پاسخ به آن برآمد این است که: «منشاء این که زن به عنوان «دیگری» در جهان شناخته شده چیست؟» به باور او طرد جهان بینی زنانه موجود، عامل آزادی زنان است و بدین سان است که زنان می توانند به حیطه وجدان و خودآگاهی مستقل و اصیل زنانه برسند. تحلیل های سیمون دوبووار در کتاب جنس دوم دستاوردهای مهمی برای نهضت فمینیستی به همراه داشت اگر چه بعدها بخش هایی از نظرات او توسط برخی فمینیست ها به نقد کشیده شد.

این نظریه پرداز فمینیست فرانسوی دیباچه کتاب جنس دوم خود را چنین آغاز می کند: « مشاجره برابری حقوق زن و مرد به اندازه کافی مرکب قلم صرف خود کرده است و این زمان تقریبا خاتمه یافته است. با این همه باز از آن سخن به میان می آید و به نظر نمی رسد که یاوه های حجیمی که در طول قرن اخیر بیان گردیده، مسئله را خیلی روشن کرده باشد.»

در آوریل 1971 هنگامی که جنبش آزادی زنان (M L F ) بیانیه «343 زن» را صادر کرد سیمون دوبووار به این سازمان پیوست و یکی از امضا کنندگان این بیانیه شد.

در ژوئن 1972 دوبووار به همراه حقوقدانی به نام ژیزل حلیمی جمعیتی به نام «شوازیر» (به معنی: انتخاب) را بنیاد گذاشت و در 8 مارس 1974 به ریاست «مجمع حقوق زنان» انتخاب گردید. از سیمون دوبووار 22 کتاب به یادگار مانده است. زندگی این زن بزرگ منشاء دستاوردهای بسیاری در جنبش بین المللی زنان بوده است و از همین روست که بعد از مرگ وی نیز جایزه ای به نام سیمون دوبووار در زادگاهش، فرانسه، بنیاد گذاشته شده است تا به زنانی که برای برابری تلاش می کنند اهداء گردد.

جایزه سیمون دوبووار در 9 ژانویه 2008 میلادی به مناسبت یک صدمین سالروز تولد سیمون دوبووار بنیاد گذاشته شد. اولین جایزه سیمون دوبووار در 9 ژانویه سال 2008 میلادی در دانشگاه سوربن پاریس از سوی هئیت داوران بین المللی به تسلیمه نسرین، نویسنده بنگلادشی، و أیان حرسی علی، عضو سابق پارلمان هلند تعلق گرفت و در سال 2009 به کمپین یک ملیون امضا و نیز در سال 2010 به دو زن چینی، خانم «ای ژیاومینگ» وکیل و «گوو ژیان می» اهدا شد و امسال نیز به لودمیلا اولیتسکایا تعلق گرفت که به همین مناسبت گزارش «سوده راد» را از مراسم اهدای این جایزه در زیر می خوانید:

«اهدای جایزه ی 2011 سیمون دوبوار برای آزادی زنان ، به لودمیلا اولیتسکایا از روسیه »

«جایزه ی سیمون دوبوار برای آزادی زنان»، در سال 2008 و به مناسبت صدمین سالگرد تولد سیمون دوبوار ، با هدف تقدیر از تلاش استثنایی زنان و مردانی که با روحیه ای چون سیمون دوبوار برای آزادی و برابری زنان در جهان تلاش می کنند، بنیان نهاده شد. داوران این جایزه سعی دارند با اهدای این جایزه در دهم ژانویه ی هر سال، نه تنها همدلی و همبستگی جهانیان را برای مبارزات برابری خواه بسیج کنند، بلکه از انسان هایی که حاضرند حتی جان خود را در راه برابری و صلح فدا کنند، حمایت کنند.

برندگان این جایزه علاوه بر لوح جایزه، مبلغ سی هزار یورو که با حمایت موسسات: «فرهنگ های فرانسه (انستیتوی فرانسوی)» ، «مرکز ملی کتاب» ، «انتشارات گالیمار» و «دانشگاه پاریس 7 دیدرو» ، به ایشان اهدا می شود، دریافت می کنند.کمپین یک امضا برای تغییر قوانین تبعیض آمیز علیه زنان در ایران، برنده ی این جایزه در سال 2009، تا کنون تنها برنده ای بوده است که از پذیرفتن جایزه ی نقدی خودداری کرده است. جایزه ی سیمون دوبوار برای آزادی زنان، سال 2010، روز دوشنبه دهم ژانویه 2011، برابر با بیستم دیماه 1389، در کافه ی محبوب سیمون دوبوار و ژان پل سارتر، به خانم «لودمیلا اولیتسکایا» اهدا شد.

هیآت داوران تشویق خلاقیت زنان را محور اصلی گزینش امسال خود قرار داد و در این راستا آثار ادبی خانم اولیتسکایا را، که سرشار از حس اشتیاق به عدالت، آزادی و مردم سالاری ست، ارج نهاد. اهدای این جایزه به یک نویسنده ی زن روس، پیامیست برای تمامی کشورهای تازه توسعه یافته، (برزیل، روسیه، هند و چین ) که هنوز در تلاش برای رسیدن به آزادی و برابری زنان و تغییر دادن نگاه «جنس دوم» هستند.

«لودمیلا اولیتسکایا» نویسنده ی داستان بلند و کوتاهست و بیش از دوملیون نسخه از کتاب های او به فروش رفته اند. مخاطبین او هم کودکان و هم بزرگسالان هستند. او همچنین چندین فیلمنامه نوشته است و گل سرسبد نویسندگان روس نسل خود به شمار می آید. لودمیلا در سال 1943 و زمانی که خانواده اش از جنگ فرار کرده بودند، در آذربایجان به دنیا آمد. او در مسکو بزرگ شده و در رشته ی زیست شناسی و ژنتیک در دانشگاه تحصیل کرده است. اوایل برپایی تأتر موزیکال یهودی، او جزو نویسندگان نمایشنامه ی کلوستروفوبیا بوده است. او تعداد زیادی نمایشنامه و فیلمنامه نوشته است و از ابتدای دهه ی 80 میلادی، تمام وقت خود را صرف ادبیات کرده است و جوایز بسیاری نیز در روسیه، آلمان و فرانسه دریافت کرده است. تا کنون 9 اثر از او توسط انتشاران گالیمار در فرانسه منتشر شده است.

پس از پایان مراسم، در گفتگوی کوتاهی از او پرسیدم چه پیامی برای زنان و کنشگران ایرانی دارد و او با ابراز خوشحالی از دیدار یک زن ایرانی، بر ادامه ی راه در مبارزه با صبر و شجاعت تأکید کرد و یادآوری کرد که ممکن است تا رسیدن به هدف تلاش چندین نسل لازم باشد ]ولی پیروزی فرا خواهد رسید.[ از او پرسیدم آیا مایل است آثارش به فارسی ترجمه شود تا فارسی زبانان راحت تر کتاب هایش را بخوانند؟ لودمیلا با لبخند و چهره ای گشاده پاسخ داد:«بسیار بسیار خوشحال خواهم شد.» بلافاصله پرسیدم کدام کتاب را برای اولین ترجمه انتخاب می کند و او کتاب هایش برای کودکان را پیشنهاد داد تا زیبایی صلح و آزادی را به کودکان نشان دهد و به آنها بگوید: «بچه ها یکدیگر را دوست بدارید.»
برنده ی جایزه ی 2011، در مورد گذر از علم ژنتیک و ادامه ی کار در ادبیات می گوید:« من به هر دو علم علاقه ی زیادی دارم. زمانی که در حوزه ی ژنتیک کار می کردم، دریافتم که انسان جذاب ترین پدیده در جهان است. در واقع من شغلم را عوض نکرده ام، بلکه روش دیگری برای مطالعه روی انسان ها را به کار می گیرم.»

در این مراسم جوانان زیادی که اکثراً خوانندگان کتاب های خانم لودمیلا اولیتسکایا بودند در کنار افرادی چون سفیر روسیه در فرانسه، وزیر فرهنگ و ارتباطات فرانسه، رییس دانشگاه پاریس 7 دیدرو، نماینده ی انتشارات گالیمار، رییس یونسکو، مشاور شهردار پاریس در امور برابری زنان و مردان و بسیاری دیگر از فمینیست های هم نسل سیمون دوبوارحضور داشتند.

جایزه ی سیمون دوبوار در سال 2008 به «تسلیما نسرین» و «أیان حرسی» زمانی که هر دو به دلیل انتقاداتشان از سوی بنیادگرایان به مرگ تهدید شده بودند، در سال 2009 به کمپین یک ملیون امضا، در سال 2010 به دو زن چینی، خانم «ای ژیاومینگ» وکیل و «گوو ژیان می» که برای برابری زنان و حقوق بشر در چین تلاش می کنند، اهدا شده است.