روز جهانی زن، نماد پایداری و امید زنان در احقاق حق

رضوان مقدم -14 دی 1391

مدرسه فمینیستی : سال 2010 میلادی علاوه بر آن‌‌‌که 15 سال از اجلاس جهانی زنان در پکن(1) می‌‌‌گذشت مقارن شده بود با دو رویداد مهم: یکی پنجاه‌‌‌وچهارمین نشست کمیسیون مقام زن، و دیگری 8 مارس “روزجهانی‌‌‌زن”. ما هم گروه کوچکی از زنان ایرانی بودیم که برای شرکت جلسات سی اس دبلیو (2) به نیویورک رفته بودیم تا بگوییم که 15 سال پس از پکن حالا ما در کجا ایستاده‌‌‌ایم و از نابرابری و تبعیضی که به زنان ایران می‌‌‌رود بگوییم. روز 8 مارس نزدیک می‌‌‌شد و ما منتظر بودیم که ببینیم 8 مارس در سازمان ملل و در نیویورک چگونه برگزار می‌‌‌‌شود. به ویژه آن که موضوع طرح مسائل زنان بود و خواسته‌‌‌هایشان. اما هر چه جستیم کم‌‌‌تر یافتیم نه در خیابان خبری از برگزاری «روز جهانی زن» بود و نه در سازمان‌‌‌ملل برنامه خاصی برگزار شد.

برگزاری 8 مارس در نیویورک از این جهت حائز اهمیت است که در جریان مبارزه زنان نیویورک با (شعار «حق رای برای زنان») بود که انتخاب روزی از سال به‌عنوان «روزجهانی زن»، مطرح شد. در 23 فوریه 1909 نیز تظاهراتی با شرکت دو هزار زن بر پا شده بود که تظاهرکنندگان پیشنهاد کرده بودند هر سال در آخرین یک‌‌‌شنبه ماه فوریه، یک تظاهرات سراسری در آمریکا به مناسبت «روز زن» برگزار شود. پیش از آن نیز در سال 1907 و 1908، به پاسداشت اعتراضات 1857 زنان نیویورک در هشتم مارس، زنان دست به تظاهرات زده بودند.(3) با تاریخچه‌‌‌ای که زنان امریکایی در مبارزه برای برابری‌‌‌خواهی دارند و در مقایسه با وضعیت کنونی، این سئوال برای ما مطرح شد که چرا در کشوری که زن هنوز بر بدن خود حقی ندارد و سقط‌‌‌‌جنین هنوز هم تابو است از مراسم روز زن خبری نیست؟ و چرا های دیگر؟ گرچه مبارزه زنان برای دستیابی به برابری، منحصر به یک مکان خاص و زمان خاصی نبوده و نیست اما در بعضی از کشورها و در مقاطعی از تاریخ به دلیل شرایط حاکم، حضور زنان در عرصه‌‌‌ی مبارزه برای کسب برابری‌‌‌، با انسجام و قدرت بیشتری عمل کرده است.

در تاریخ جنبش زنان افرادی بوده‌‌‌‌اند که گرچه از تاثیر گذارترین‌‌‌ها محسوب شده‌‌‌‌اند اما کم‌‌‌تر نامی از آن‌‌‌ها برده شده است از آن جمله: در اروپا به «المپ دوگوش» و در ایران به «طاهره قرهالعین»(4) می‌‌‌توان اشاره کرد. این زنان شجاع در زمانی لب به اعتراض نسبت به زن‌‌‌ستیزی و نابرابری گشودند و جان در این راه دادند که کم‌‌‌تر کسی یارای ایستادن و اعتراض در مقابل دیکتاتورها و اقتدارگرایان مردسالار را داشت. در برخی منابع بهایی آمده که طاهره در اخرین سخنان خود گفته است: «می‌‌‌توانید به زودی، هرگاه که اراده کردید، مرا به قتل برسانید. اما جلوی پیشرفت و مبارزهٔ زنان برای آزادی را که روزگارش بزودی خواهد رسید، نمی‌‌‌توانید بگیرید.» (افسانه نجم آبادی)

مبارزات زنان در اروپا سابقه‌‌‌ای بسیار طولانی دارد در سال 1793 میلادی المپ دوگوژ روشنفکر و مبارز فعال در جنبش زنان فرانسه و یکی از چهره سرشناس و منتقد خشونت روبسپیرها بود وی در دوران حکومت ژاکوین‌‌‌ها مردانه بودن قوانین را زیر سئوال برد و گفت: وقتی زنان حق بالا رفتن از طناب دار اعدام را دارند می‌‌‌بایستی حق اظهار و بیان خواسته‌‌‌های خود را هم داشته باشند. وی در روز3 نوامبر 1793 به دلیل برابری‌‌‌خواهی به دار آویخته شد. دراروپای قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم و رواج اندیشه کمونیسم و سوسیالیسم زنان کمونیست و سوسیالیست در برپا داشتن روزجهانی زن و برابری‌‌‌خواهی پیشتاز بودند .

«کلارا زتکین» یکی از زنان مبارز و متفکر آلمانی در سال 1910 پیشنهاد نامگذاری 8 مارس به عنوان روز جهانی زن به کنگره بین‌‌‌المللی زنان ارائه نمود که این پیشنهاد پس از بحث و بررسی سرانجام در سال 1911 تصویب شد.

درمارس ۱۹۱۱ اروپا شاهد اعتراضات گسترده زنان علیه نابرابری بود از جمله در کشورهایٍی همچون: آلمان، اتریش، سوئیس و دانمارک. در اتریش 30 هزار زن معترض به خیابان‌‌‌ها آمدند. نیروهای پلیس به تظاهرات حمله بردند، زنان را زدند و گروهی از آن‌‌‌ها را نیز دستگیر و به زندان منتقل کردند.

8 مارس 1917 زنان کارگر در پتروگراد تظاهراتی وسیع علیه گرسنگی، نابرابری، جنگ و تزاریسم، برگزار کردند. کارگران نیز در پشتیبانی از این تظاهرات، اعلام اعتصاب عمومی کردند. به دلیل تاثیر این تظاهرات در اعتراضات عمومی 8 مارس 1917 در تاریخ انقلاب روسیه ثبت شد .

در میانه دهه 30 و ظهور اندیشه فاشیسم و ملی‌‌‌گرایی افراطی برگزاری مراسم 8 مارس روزجهانی زن در کشورهای زیر سیطره‌‌‌ی فاشیسم غیر قانونی اعلام شد. به رغم ممنوعیت و محدودیت شدید، زنان در برلین در هشتم مارس 1936، تظاهرات کردند. در همان سال در مادرید اسپانیا ۳۰ هزار زن کمونیست و جمهوریخواه، تظاهرات عظیمی به مناسبت 8 مارس برگزار کردند و شعار “آزادی و صلح” سر دادند.
دهه 1960 علاوه بر آن که جنبش‌‌‌های رهایی از آمریکای لاتین تا آسیا و آفریقا شکل گرفته بود، با آغاز موج دوم جنبش‌‌‌های فمینیستی همراه شد و جنبش‌‌‌های زنان اوج و گسترش تازه‌‌‌ای یافت . در این دوره مراسم روز زن با ابعاد وسیع‌‌‌تر و آزادانه‌‌‌تر برگزار شد. سر انجام پس از بیش از یکصد سال مبارزه زنان در سال ۱۹۷۵ سازمان ملل هشتم مارس را به‌عنوان «روز جهانی زن»اعلام کرد و در سال 1977 یونسکو نیز 8 مارس را به عنوان« روز جهانی زن» به رسمیت شناخت .

«روزجهانی زن» در ایران ، پیش از انقلاب 1357

در ایران هم‌‌‌زمان با ظهور اندیشه‌‌‌های آزادی‌‌‌خواهانه و عدالت‌‌‌جویانه، زنان ایرانی، نه تنها برای به دست آوردن برابری با مردان فعالیت‌‌‌هایی داشتند بل‌‌‌که برای پیشبرد آزادی‌‌‌خواهی تا پای جان ایستادند که نمونه آن را در جریان انقلاب مشروطیت می‌‌‌بینیم .

در کشور ما ایران نخستین‌‌‌بار در سال 1301 شمسی “جمعیت پیک سعادت نسوان” (5) مراسم روز جهانی زن را در رشت و بندر انزلی برگزار کردند.(عبدالحسین ناهیدص115) آن‌‌‌ها اولین گروه از مدافعان حقوق زن در ایران بودند که روز جهانی زن را به رسمیت شناختند.(همان)
«سازمان بیداری زنان» هم که انشعابی از جمعیت «نسوان وطن‌‌‌خواه» بود، در سال 1306 با “نمایش دختر قربانی” (نمایشنامه‌‌‌ای از میرزاده عشقی) 8 مارس را گرامی داشت. اداره نظمیه سعی کرد مراسم را بر هم بزند و اراذل و اوباش نیز به زنان شرکت‌‌‌کننده در نمایش توهین می‌‌‌کردند».( بدرالملوک بامداد)

پیش از انقلاب 57 برگزاری «روز جهانی زن»، غالباَ توسط زنانی که گرایشات سیاسی چپ داشتند سازمان‌‌‌دهی می‌‌‌شد و بعد از این که «سازمان زنان» در ایران تشکیل شد در تقویم رسمی کشور 17 دی به عنوان روز زن اعلام شد. 17 دی به عنوان روز آزادی زنان ایران به دلیل کشف حجاب، نام گذاری شده بود. این روز غالباَ در مدارس و همچنین در مراکز دولتی جشن گرفته می‌‌‌شد.

روزجهانی زن در ایران پس از انقلاب

انقلاب‌‌‌اسلامی نه تنها گره‌‌‌ای از مشکلات عمده‌‌‌ی زن ایرانی نگشود بل‌‌‌که از همان روزهای ابتدای پیروزی انقلاب با طرح حجاب اجباری برای زنان، سیاست‌‌‌ها و رفتارهای زن‌‌‌‌ستیزانه آغاز شد. دو هفته پس از انقلاب آیت‌‌‌الله روح‌‌‌الله خمینی دستور داد که زنان باید با حجاب اسلامی سرکار حاضر شوند و همین مساله سبب شد تا زنان بسیاری در اعتراض به دستور حجاب اجباری در روزهای متوالی از 7 تا 11 مارس در چند نقطه تهران و در برخی از شهرستان‌‌‌ها به خیابان بریزند و با برگزاری تظاهرات، مخالفت و نگرانی خود را با تحمیل حجاب اجباری ابراز کنند. زنان تظاهرکننده مورد ضرب و شتم نیروهای حزب‌‌‌‌الهی قرار گرفتند، و علیه زنان، شعار «یا روسری یا توسری» فریاد کردند. یکی از راهپیمایی‌‌‌های اعتراضی، مقابل ساختمان رادیوتلویزیون بود به دلیل این که از پوشش خبری اعتراضات زنان به حجاب اجباری امتناع می‌‌‌کرد. مدیر عامل وقت رادیو تلویریون ملی ایران «صادق قطب‌‌‌زاده» نه تنها اجازه پخش هیچ‌‌‌گونه خبری را در این مورد نداد بل‌‌‌که با الفاظ زننده، زنان معترض را مورد تحقیر و توهین قرار داد و از همان ابتدای انقلاب، ماهیت زن‌‌‌ستیزانه نورسیدگان، بر زنان پیشرو روشن شد. زنان قاضی از قضاوت منع شدند. قانون حمایت از خانواده لغو شد. این‌‌‌ها همه بدون طی هیچ‌‌‌گونه مسیر قانونی و یا دخالت احدی از زنان صورت گرفت. و به این ترتیب بود که حقوق زنان یکی بعد از دیگری، پس گرفته شد.

در روز زن سال 58 هم روز زن از طرف زنان در تهران و شهرهای بسیاری به طور علنی هم به صورت تظاهرات و هم در دانشگاه‌‌‌ها و مراکز عمومی برگزار شد . اما دریغ و افسوس که دیری نپایید که حکومت نوپا که همه به امید آزادی و روزهای بهتر به آن دل بسته بودند امیدها را نقش بر آب کرد. زنان بسیاری به دلیل تن ندادن به حجاب اجباری از کار برکنار شدند. حمله به سازمان، گروها و احزاب سیاسی آغاز شد. و در دهه 60 که می‌‌‌توان گفت تاریک‌‌‌ترین دوره پس از انقلاب است هزاران زن به جرم دگراندیشی یا به زندان افکنده شدند و یا در مجازات اعدام به برابری با مردان دست یافتند. گروه‌‌‌هایی از آنان نیز مجبور به ترک وطن شدند. عده‌‌‌ای هم یا به دنبال دیدن و یا یافتن رد پایی از همسر ، فرزند، پدر و مادر از این زندان به زندان می‌‌‌‌رفتند. دوران سخت و سنگینی بود. در این دوران کم‌‌‌تر یادی از روز زن می‌‌‌شد مگر تعداد خیلی اندکی مراسم روز زن که خانگی و به صورت خصوصی برگزار می‌‌‌شد. با آن‌‌‌که این جمع‌‌‌ها محدود بود ولی برگزاری روز زن، تعطیل بر دار نبود .

دهه 70 را می‌‌‌توان گسترش برگزاری خانگی «روزجهانی زن» دانست. روز زن های خانگی که گاه حتی شمار شرکت‌‌‌کنندگان به بیش از 200 نفر می‌‌‌شد. زنان بسیاری «روز جهانی زن» را که در منزل «شکوه» و در سخت‌‌‌ترین شرایط در شهریار برگزار می‌‌‌شد به یاد دارند. زنانی معتقد و ایثارگر چون او که گرچه نامی از آن‌‌‌ها برده نمی‌‌‌شود ولی در حفظ و اشاعه برگزاری روز جهانی زن تاٍثیر به‌‌‌سزایی داشته‌‌‌اند. استقبال روز افزون به شرکت در مراسم روز زن سبب شد تا برگزاری روز زن از خانه‌‌‌ها به پارکینگ‌‌‌های منازل منتقل شد. در حقیقت نطفه برگزاری مراسم روز زن که در سالن‌‌‌های عمومی برگزار شد در همین خانه‌‌‌ها بسته شد و فکر اولیه آن از همین خانه‌‌‌ها آغاز شد. این فکر که «در خانه‌‌‌ها جای کافی وجود ندارد، پس برویم از سالن‌‌‌های عمومی شهر استفاده کنیم» مقدمه‌‌‌ای شد برای مرئی شدن زنان و برگزاری روز زن در مکان های عمومی. در شهرستان‌‌‌ها با این که فعالان حقوق زنان همواره با مشکلات امنیتی سخت‌‌‌تری نسبت به تهران مواجه بوده‌‌‌اند اما آن‌‌‌ها هم از هر فرصتی به ویژه در برگزاری روز جهانی‌‌‌ زن استفاده کرده‌‌‌اند. رشت، سنندج، کرمانشاه، تبریز، مشهد، ساری، اصفهان و بسیاری جاهای دیگر که اخبارش را کمابیش دریافت می‌‌‌کردیم .

گروه‌‌‌هایی از جمله “کمیته زنان انجمن تلاشگران سلامت”، “مرکز فرهنگی زنان”، ” گروه فرهنگی گردشگری گلگشت.”، “زنان 8 مارس”، “موسسه رهیاب” ، و چندین انجمن و گروه دیگر در تهران به برگزاری 8 مارس همت گماشتند.

مرئی شدن زنان در فضا های عمومی (6)

اواخر دهه 70 شمسی 8 مارس از خانه‌‌‌ها به حوزه عمومی بازگشت انجمن‌‌‌ها و گروهای مختلفی از فضای‌‌‌‌های عمومی برای برگزای 8 مارس استفاده در برخی از دانشگاه‌‌‌ها به مناسبت 8 مارس جلسات سخنرانی برگزارشد. یکی از 8 مارس های به یاد ماندنی 8 مارس شهر کتاب در تهران بود، که با اخذ مجوز از وزارت ارشاد توسط دو نفر از زنان که مدیر انتشارات بودند (نشر توسعه و نشر روشنگران) صورت گرفت. جمعیت زیادی از زن و مرد در آن شرکت کرده بودند در این 8 مارس زنانی سخن گفتند که با وجود محدویت‌‌‌ها و با مبارزه با سنت‌‌‌‌ها و باورهای مردسالارانه توانسته بودند به عنوان زنانی توانا در عرصه اجتماعی جایگاه خود را پیدا کنند. 8 مارس دیگری توسط گروهی دیگر از زنان در فرهنگسرای ارسباران برگزار شد. سالن ارسباران ظرفیت پذیرش آن همه جمعیت را نداشت و عده‌‌‌ای بیرون از سالن اصلی به تماشای برنامه نشستند. 8 مارسی که در خانه هنرمندان و به ابتکار مرکز فرهنگی زنان برگزار شد ویژگی خاصی داشت: نخست این که برنامه‌‌‌ها هم‌‌‌زمان در سالن‌‌‌های مختلف آن مجموعه برگزار گردید. دیگر این که در این 8 مارس گروهی از هنرمندان هم شرکت داشتند. نمایش فیلم ، سخنرانی زنان موفق و از برنامه‌‌‌های این مراسم بود.
در سال 81 مراسم 8 مارس باز هم توسط مرکزفرهنگی‌‌‌زنان و با مجوز استانداری تهران در «پارک لاله» برگزار گردید. در سال بعد (1382) نیز با آن که مقامات وزارت کشور مجوز برگزاری مراسم 8 مارس در پارک لاله که به مرکزفرهنگی‌‌‌زنان داده بودند چند ساعت قبل از برگزاری مراسم، ناگهان لغو کردند (7) اما زنان و مردان شرکت‌‌‌‌کننده، حاضر به ترک محل نبودند و از نیروهای انتظامی که برای متفرق کردن شرکت‌‌‌کنندگان آمده بودند می‌‌‌خواستند که نسبت به این رفتار خود با زنان، توضیح بدهند و دلیل لغو مجوز برگزاری مراسم را بگویند. مقاومت زنان برای برگزاری مراسم تا تاریک شدن هوا ادامه داشت. پس از تشکیل جمع هم‌‌‌اندیشی‌‌‌زنان در سال 83 که تجربه برگزاری تظاهرات مقابل دانشگاه تهران را داشت. در 17 اسفند 84 به همراه” هواداران منشور جهانی زنان” فراخوان شرکت در مراسم 8 مارس “روز جهانی زن” را با عنوان «جهان دیگری ممکن است» با هدف همبستگی با زنان جهان، محو هرگونه تبعیض و خشونت، برقراری صلح، عدالت، برابری و آزادی در پارک دانشجو داده شد. این بار نیز نیروهای انتظامی قبل از شروع مراسم در پارک مستقر شده بودند و به محض شروع مراسم اقدام به ضرب وشتم شرکت کننده‌‌‌‌گان کردند حتی بانوی شعر و غزل سیمین بهبهانی مورد ضرب و شتم آن‌‌‌ها قرار گرفت.
شرکت‌‌‌کنندگان و به ویژه جوانان پس از هر بار که توسط نیروهای انتظامی پراکنده می‌‌‌شدند مجدداَ جمع می‌‌‌شدند، تعدادی هم دستگیر شدند که پس از چند ساعت آزاد شدند.

12 اسفند سال 85 شش نفر از فعالان حقوق زنان به مناسبت روزجهانی زن فراخوانی مبنی بر شرکت درمیدان بهارستان و تظاهرات مقابل مجلس شورای اسلامی امضا کردند(8). اما درست یک روز پس از انتشار فراخوان 33 نفر، از فعالان حقوق زنان (از جمله 6 نفر امضا کننده‌‌‌ی فراخوان) در مقابل دادگاه انقلاب در خیابان معلم، بازداشت، و در بند 209 اوین زندانی شدند. در زندان از فراخوان‌‌‌دهندگان خواسته شد که بیانیه‌‌‌ای نوشته و تظاهرات 8 مارس را لغو کنند . اما این پیشنهاد از طرف آن‌‌‌ها رد شد مسئولین زندان سرانجام به دلیل فشار های واعتراضات داخلی و بین‌‌‌المللی تا بامداد روز 17 اسفند جز دو نفر از بازداشت‌‌‌شدگان بقیه را به قید ضمانت آزاد کردند. چهار نفر از صادر کنندگان فراخوان پس از آزادی از زندان اطلاعیه دوم را صادر کردند (9) و این بار از مردم خواستند که در برگزاری مراسم، آنها را یاری دهند. تعداد نیروهای انتظامی و لباس‌‌‌شخصی‌‌‌ها بیش از شرکت کنندگان بود. این گردهمآیی که با اعتراضات معلمان هم‌‌‌‌زمان شده بود با سرکوب و خشونت مواجه شد. 14 نفر از شرکت کنندگان بازداشت شدند. سازمان‌‌‌‌دهندگان مورد ضرب و شتم قرار گرفتند. با این حال موفق به خواندن بیانیه دوم شدند.

در سال 86 به دلیل بر خوردهای امنیتی که با روی کار آمدن دولت نهم تشدید شده بود امکان برگزاری روز جهانی زن در سطح وسیع و در اماکن عمومی از زنان سلب شد. جمع «هم‌‌‌‌اندیشی‌‌‌‌زنان» برای برگزاری مراسم 8 مارس در ورزشگاه امجدیه، از وزارت کشور تقاضای مجوز برگزاری روز جهانی زن را کرد که پذیرفته نشد. در این سال با این که فعالان حقوق زنان نتواستند از فضاهای عمومی برای برگزاری روزجهانی زن استفاده کنند اما گروه‌‌‌ها و انجمن‌‌‌های بسیاری در نقاط مختلف اقدام به برگزاری مراسم کردند. از جمله «کمیته زنان انجمن تلاشگران سلامت» روز جهانی زن را باشرکت بیش از 170 نفر در منزل یکی از اعضاء برگزار کرد. در این مراسم با اجرای نمایشنامه، به نقد قوانین تبعیض‌‌‌آمیز علیه زنان پرداختند. در موسسه غیرانتفاعی زنان و کودکان «رهیاب» نیز روز جهانی زن برگزار شد.

مراسم «تندیس کتاب صدیقه دولت‌‌‌‌آبادی» و تجلیل از سیمین بهبهانی توسط اعضای مرکز فرهنگی زنان به مناسبت روز 8 مارس برگزار شد. علاوه بر برگزاری مراسم توسط فعالان حقوق زنان، گروه و سازمان‌‌‌های دیگری اقدام به برگزاری 8 مارس کردند که از جمله به «کانون مدافعان حقوق بشر» و همچنین به «جبهه مشارکت» می‌‌‌توان اشاره کرد. علاوه بر این، دانشجویان مدافع برابری نیز با بر گزاری جلساتی به مناسبت 8 مارس این روز را گرامی داشتند. از سال 86 تا کنون امکان برگزاری مراسم همگانی و کاملا علنی «روز جهانی زن» از زنان ایران گرفته شده است. فعالان و مدافعان حقوق زن امیدوارند که در صدمین سال« روز جهانی زن» ضمن به رسمیت شناختن این روز توسط حکومت جمهوری اسلامی ایران بتوانند این روز با شکوه هر چه تمام تر بر گزار کنند، و به طرح خواسته‌‌‌های خود بپردازند.

نمونه‌‌‌هایی از برگزاری مراسم «8 مارس» در شهرستان‌‌‌ها

درشهرستان‌‌‌ها با وجود فشارهای مضاعف و محدویت‌‌‌ها اما زنان با کم‌‌‌ترین امکانات از روز زن برای طرح خواسته‌‌‌های برابری‌‌‌خواهانه خود استفاده کرده‌‌‌اند در آن‌‌‌جا نیز همانند تهران دو دهه “روزجهانی زن” به صورت محفلی توسط زنان پیشرو برگزار می‌‌‌شد. از جمله در کردستان روژین سلیمانی درمقاله‌‌‌ای با عنوان مروری بر برنامه‌‌‌های هشت مارس در کردستان می‌‌‌نویسد:

«از انقلاب 57 تا سال 1380 مراسمی که به مناسبت بزرگداشت 8 مارس در سنندج برگزار می‌‌‌شد، به صورت محفلی در میان مردمی که با این روز آشنا بودند، روشنفکران، نویسندگان و فعالان زنان برگزار می شد و حتی برای تبلیغ و تبریک این روز کارت پستال و یا کتابهایی هدیه داده می‌‌‌شد. اما از سال 1380، برگزاری این مراسم به صورت جدی‌‌‌تر، برنامه‌‌‌ریزی شده، و در وسعت بزرگ‌‌‌تر و فراگیر ادامه یافت.»
تبریز از جمله شهرهایی است که به همت زنان مبارزش گام‌‌‌های موثری در ارتقاء اگاهی زنان نسبت حقوق خودشان بر داشته است.
” در 17 در اسفند سال 80، آمفی‌‌‌تئاتر زندان مرکزی تبریز، شاهد برپائی یکی از بی‌‌‌سابقه‌‌‌ترین مراسم گرامیداشت روز جهانی زن در کشور بود. از طرفی به مناسبت همین روز، به همت زنان با جمع‌‌آوری کمک‌مالی، چند تن از زنان زندانی را که به دلایل مسائل مالی در زندان به سر می‌‌‌‌بردند، آزاد شدند. این مراسمِ توام با شعرخوانی و سخنرانی و خواندن مقاله و همچنین نمایشگاه کتاب و کارهای دستی زنان زندانی، تئاتر و میان‌پرده‌هایی با هنرنمائی زنان زندانی و زنان هنرمند تبریزی بود. در همین سالن بود که برای اولین‌‌‌بار (و آخرین بار تاکنون!!!) کنسرت موسیقی آذربایجانی زنان برای گروه‌‌‌های کثیری از زنان شرکت‌‌‌کننده در مراسم و زنان زندانی طنین انداخت” (فرازیکیتا)
در مریوان نیز اولین مراسم علنی روز زن توسط انجمن زنان همان شهرستان و در سال 1381 برگزار شد.

درکردستان سال 83 مراسمی توسط گروه‌‌‌ها و انجمن‌‌‌های مختلفی از جمله «جامعه‌‌‌ی حمایت از زنان» و «جامعه‌‌‌ی حمایت از کودکان» در وسعت بزرگ‌‌‌تری در استادیوم ورزشی آزادی کردستان برگزار شد. «انجمن آذز مهر» نیز 8 مارس را به روستاهای اطراف سنندج برد و این روز را با هدیه دادن کتاب و بحث و گفتگو پاس داشتند» سال 84 مراسم 8 مارس در 2 روز در سینما بهمن سنندج برگزار شد،( روژین سلیمانی)

«به مناسبت روز جهانی زن روز یک شنبه 9 مارس 2008 در سنندج در محل خانه تشکل‌‌‌های غیردولتی مراسمی توسط جامعه حمایت از زنان و کانون دفاع از حقوق کودکان بر گزار شد. در جوار این مراسم نمایشگاهی از عکس‌‌‌های زنان قربانی خشونت و فقر به نمایش گذاشته شد مردم و شرکت کنندگان شهر سنندج از محل نمایشگاه هشت مارس در محل مراسم با شور و شوق استقبال کردند»(وبلاگ جامعه حمایت از زنان)

علاوه بر آن که فعالان حقوق زنان در رشت دارای سوابق درخشانی در برابری‌‌‌خواهی و رفع تیعیض هستند پس از شکل‌‌‌گیری کمپین یک میلیون امضا برای تغییر قوانین تبعیض‌‌‌آمیز همه ساله مراسم ویژه‌‌‌ای در روز 8 مارس برگزار می‌‌‌کنند.

افزون بر آن‌‌‌چه از برگزاری روز زن جهانی زن گفته شد در شهرهای اصفهان، کرج، مشهد، بابل، کامیاران کرمانشاهان، سیستان و بلوچستان، اهواز و در اقصی نقاط کشور زنان ایران روز جهانی را گرامی داشته و برگزار می‌‌‌کنند .

فعالان حقوق زنان اینک در آ ستانه یکصدمین سالروز 8 مارس، بار دیگر و با صدای بلند برای زدودن همه اشکال خشونت و تبعیض علیه زنان همراه و همگام با هم “روز جهانی زن“ را گرامی می‌‌‌دارند .

پانوشت

(1) در سال 1992 کمیسیون مقام زن در قطعنامه شماره 63/8 پیشنهاد دولت چین را برای برگزاری کنفرانس در پکن پذیرفت ، چهارمین کنفرانس جهانی زن از 4 تا 15 سپتامبر 1995 (13 – 24 شهریور 1374) در پکن، پایتخت چین، برگزار شد .در این کنفرانس بیش از 17000 شرکت کننده، شامل نمایندگان 189 کشور جهان شرکت داشتند. از جمهوری اسلامی ایران نیز، هیئت دولتی و عده ای به عنوان سازمان های غیر دولتی شرکت داشتند.
(CSW)Commission on the Status of Women

(2) کمیسیون مقام زن ملل متحد از سال ۱۹۴۶ با هدف برابری جنسیتی و کمک به پیشرفت زنان تشکیل شده‌است.و یکی از نهادهای وابسته به شورای اقتصادی و اجتماعی ملل متحد است که هر سال در مقر اصلی سازمان ملل برای بررسی پیشرفت در برابری جنسیتی، تعیین چالش‌ها، وضع استانداردهای جهانی و تدوین راهکارهایی برای ترویج برابری جنسیتی و پیشرفت زنان برگزار می شود

(3) همزمان با رشد جنبش های سوسیالیستی در دنیا زنان سوسیالیست ، برای رفع نابرابری جنسیتی و بتعیض طبقاتی مبارزه می کردند. در سال1908 حزب سوسیالیست آمریکا ، برای حق رای زنان در انتخابات ” کمیته ملی زنان ” راتشکیل داد.

(4) طاهره قره‌‌‌العین از پیروان دیانت بابی که در سال ۱۸۴۸ میلادی، و در اجتماع دشت «بدشت» روبنده از چهره بر داشت و از حقوق برابر زنان و مردان سخن گفت. به همین دلیل محمود خان کلانتر تهران برای او زندانی در قلعه طبرسی که واقع شده در کاخ طبرسی بود ساخت و به مدت یک سال او را در حبس نگاه داشت. سپس وی را به باغی بردند و خفه کردند.

(5) پس از تشکیل نخستین کنگره حزب کمونیست ایران در بندر انزلی (۱۲۹۹)، عده‌‌‌ای از زنان رشت «جمعیت پیک سعادت نسوان» را برای پی‌گیری حقوق سیاسی و اجتماعی زنان تاسیس کردند. موسسان اولیه انجمن عبارت بودند از: روشنک نوعدوست، جمیله صدیقی، سکینه شبرنگ، و اورانوس پاریاب

(6) خاطرات و مشاهدات نگارنده از مراسم 8 مارس.

(7) مراسم تجمع سال 81 و 82 در پارک لاله تهران به دعوت مرکز فرهنگی زنان و با اخذ مجوز قانونی بود ، هر چند در سال 1382 پیش از مراسم مجوز تجمع لغو شد و آن مراسم در پارک لاله به خشونت کشیده شد.

(8) امضا کنندگان این فراخوان ، شهلا انتصاری، رضوان مقدم، محبوبه عباسقلی زاده، مینو مرتاضی، شادی‌‌‌صدر و فاطمه گوارایی بودند.

(9) شهلا انتصاری ، فاطمه گوارایی، مینو مرتاضی و رضوان مقدم به همراه آسیه امینی برای برگزاری تظاهرات 8 مار س مقابل مجلس حاضر شدندو دونفر از شش نفر، شادی صدر و محبوبه عباسقلی زاده آزاد نشده بودند

منابع فارسی

بامداد، بدرالملوک. زن ایرانی از انقلاب مشروطیت تا انقلاب سفید. تهران: انتشارات ابن سینا،1348

روژین سلیمانی – 18 اسفند(1386) مروری بر برنامه های هشت مارس در کردستان

فراز یکیتا / 17 اسفند 1386 (روز جهانی زن در تبریز: پس از سال 57)

ناهید، عبدالحسین. زنان ایران در جنبش مشروطه. تبریز: نشر احیا، 1360، 115

(وبلاگ جامعه حمایت از زنان) http://j-zanan.blogspot.com/2008/03….

منابع لاتین

Encyclopedia of Women & Islamic Cultures: Family, law, and politics By Suad Joseph, Afsaneh Najmabadi, Page 15_17 (1)