باز گشت مادۀ 23 یا لغو چند همسری؟/ گفتگوی فرنگیس حبیبی با منصوره شجاعی، فخرالسادات محتشمی پور و آسیه امینی

29 مهر 1387

رادیو فرانسه (فرنگیس حبیبی): چند هفته پیش بحث بر سر مادۀ بیست و سه لایحۀ معروف به حمایت از خانواده که مدت ها در سایت های خبری و کانون های فعالیت زنان سخت دنبال می شد، کمی فروکش کرد. اما بار دیگر با گفتۀ یکی از اعضاء کمیسیون قضایی مجلس شورای اسلامی که اظهار داشته بود تلاش برای باز گرداندن مادۀ 23 به لایحه ادامه دارد، باز توجه و حساسیت فعالان حقوق زنان به این لایحه و این ماده شدت گرفت.

مادۀ 23 چه می گوید؟ این ماده مقرر می دارد که “مرد می تواند در صورت داشتن امکان مالی و برقراری عدالت، همسر دوم یا سوم اختیار کند بدون آنکه نیازی به گرفتن توافق همسر اول داشته باشد.”

دلبستگی به این ماده از سوی بعضی نمایندگان مجلس از کجا سرچشمه می گیرد؟ این پافشاری انگیزۀ سیاسی دارد یا روانی؟ آیا چنین ماده ای با داده های عینی زندگی زنان ایران، مثلاً رشد کم سابقۀ آم

وزش در میان زنان و بالا رفتن سن ازدواج و تمایل به همسویی زنان با پیشرفت های زمانه همخوانی دارد؟ در حرکتی که در مخالفت با این لایحه بوجود آمد چه تجربه ای نصیب طیف وسیع تلاشگران زن شد که در یک ائتلاف گسترده دست به فعالیت زدند؟ این حرکت چه جایگاهی در کل جنبش زنان ایران برای رفع تبعیض از زنان دارد؟

فخرالسادات محتشمی پور

خانم فخرالسادات محتشمی پور، عضو کمیسیون زنان حزب مشارکت اسلامی معتقد است که این لایحه با زمان ما همخوانی ندارد و به همین دلیل واکنش عمومی را برانگیخت. مردان نیز آن را اهانتی به شخصیت انسانی افراد می دانند. در نظر سنجی های انجام شده، چند همسری رد شده است. هواداران مادۀ 23 می گویند” برای دفاع از زنانی که به اجبار شوهرانشان با ورود همسر دوم به خانواده موافقت می کنند، این ماده را در لایحه گذاشته ایم چون بدین ترتیب تصمیم به عهدۀ قاضی خواهد بود”. خانم محتشمی پور این استدلال را بی پایه می داند و می گوید:” دادگاه های خانواده در شرایط کنونی اصولاً ظرفیت دفاع از زنان را ندارند”. او خواستار قانونی جامع برای حمایت از خانواده است که در آن مسألۀ برابری ملحوظ شده باشد. لایحۀ کنونی بیشتر مشکلات قوۀ قضائیه را حل می کند.

منصوره شجاعی

منصوره شجاعی، فعال کمپین یک میلیون امضاء معتقد است که هواداران مادۀ 23 هم بنا بر انگیزه های سیاسی و هم به خاطر ملاحظات سیاسی اصرار به بازگرداندن مادۀ 23 دارند.

او می گوید:” لغو این ماده کمترین خواست حرکت زنان بود که بیشترین انرژی را گرفت. ولی آنچه که مثبت بود، نور امیدی بود که در دل جامعه دمیده شد. حال آنکه کسانی که در جستجوی باز گرداندن مادۀ 23 هستند می خواهند یأس را بر جامعه مستولی کنند . از نظر سیاسی هم آن ها می خواهند حالت مسالمت آمیز و آرام زنان را مخدوش کنند و با لجبازی با زنان این حرکت را به خشونت بکشانند”. او هم نظر با دو تلاشگر دیگر هم اندیشی و حرکت مشترک زنان را در تهران و شهرستان ها در مخالفت با این لایحه مهمترین دست آورد زنان در سال های اخیر می داند.

آسیه امینی

آسیه امینی، روزنامه نگار و تلاشگر حزۀ زنان و کودکان معتقد است: “تاریخ نشان داده است که برقراری عدالت میان چند همسر تقریباً امری محال است و عدالت امری قابل سنجش نیست. ثانیاً چند همسری مگر اولویت اجتماعی یا روانی چند درصد از مردم است که باید برای آن قانون گذراند؟ عده ای از نمایندگان مجلس های هفتم و هشتم دارای چند همسر هستند. این پرسش به پیش می آید که آیا این اقلیت کم شمار می خواهد برای تثبیت منافع خود قانونی را بر یک اکثریت چند ده میلیونی تحمیل کند؟ جای سؤال هست که در میان این همه نابسامانی اجتماعی و خانوادگی چرا ناگهان چند همسری مهم شده است؟ امری که بر مشکلات اجتماعی و خانوادگی خواهد افزود”.

این تلاشگر حوزۀ زنان و کودکان از حذف مادۀ 23 چندان راضی نیست و میگوید:”هدف حرکت مدنی زنان لغو چند همسری بود. حال آنکه امروز مردان می توانند بر پایۀ قانون قدیم با اجازۀ همسر اول همسر دوم را بگیرند”.

هر سه فعال حوزۀ زنان دور نمای ادامۀ این همکاری را روشن می بینند.