پایان کار همگرایی ، آغازی دیگر برای طرح مطالبات زنان

عکس ها: صبا واصفی-18 خرداد 1388

میدان (ساقی لقایی): آخرین برنامه همگرایی جنبش زنان، مناظره پرتحرکی با نمایندگان دو کاندیدای اصلاح طلب است که پس از دوماه تلاش شبانه روزی فعالان گروه های مختلف جنبش زنان در 16 خرداد ماه 1388، با حضور جمعیتی نزدیک به دویست نفر از کنشگران اجتماعی و سیاسی و نمایندگان رسانه های داخلی و خارجی در “دفتر جامعه ی زنان انقلاب اسلامی” برگزار شد. طبق برنامه ای که پیشاپیش در رسانه ها اعلام شده بود، سمینار همگرایی شامل دو پانل و نمایش فیلم بود. اما به دلیل طولانی شدن زمان پانل اول و نمایش فیلم، مناظره جریان های مطالبه محور در پانل دوم که بنا بود با حضور نوشین احمدی خراسانی از مدرسه فمنیستی و عضو کمپین یک میلیون امضا، عبدالله مومنی از ادوار تحکیم، داود رضوی از سندیکای کارکنان شرکت واحد و رضا علیجانی، فعال ملی- مذهبی صورت بگیرد به روزهای آینده موکول شد. در این نشست پس از مناظره نمایندگان کاندیداها و همگرایی که به مدت دو و نیم ساعت به طول انجامید، رخشان بنی اعتماد مستند “ما نیمی از جمعیت ایرانیم” را که کلید آن را در کنفرانس مطبوعاتی همگرایی زده بود رونمایی کرد. شهلا لاهیجی میزبان صبور جلسات همگرایی در دفتر روشنگران، پایان موفق فعالیت این ائتلاف را به امید تداوم این تجربه بی نظیر اعلام کرد.

فیلم «رخشان بنی اعتماد» را می توانید در لینک زیر مشاهده کنید:

http://www.youtube.com/watch?v=l_BinbdFndI

یک گزارش دیگر از این سمینار را در لینک زیر ببینید:

وعده های انتخاباتی و مطالبات همگرایی جنبش زنان

پروین بختیار نژاد، روزنامه نگار و فعال جنبش زنان شمه ای از اهداف همگرایی و دستاوردهای آن را بیان کرده و مدیریت مناظره را به عهده گرفت. زهرا شجاعی، به عنوان نماینده ی میرحسین موسوی، جمیله کدیور، به عنوان نماینده ی مهدی کروبی، و محبوبه عباسقلی زاده، به عنوان نماینده ی همگرایی جنبش زنان برای طرح مطالبات در انتخابات شرکت کنندگان این مناظره بودند.

عباسقلی زاده در آغاز این مناظره گفت: “برای نخستین بار در تاریخ ایران، مطالبات زنان به یکی از اصلی ترین موضوعات کاندیداهای ریاست جمهوری تبدیل شده است و سه تن از چهار کاندیداها برنامه ی خود را درباره ی مسائل زنان بیان کرده اند”.

وی ادامه داد: “این پدیده بعد از چهار سال تلاش مستمر اتفاق افتاده است و نتیجه ی تلاش گروه های مختلف جنبش زنان، سازمان های غیردولتی، احزاب، اصناف، زنان فعال در شهرستانها، زنان اقلیت های قومی و مذهبی وعشایر و زنان ایرانی خارج از کشور است”.

او با بیان اینکه بین مطالبات همگرایی با برنامه های موسوی و کروبی درباره ی مسائل زنان فاصله ها و تفاوت هایی وجود دارد، گفت: “به نظر ما این حرکت خوبی است که بحث های زنان مرئی شود و وارد فضای تبلیغات انتخاباتی شود. نقد این بیانیه ها به خاطر ارتقای گفتارها و کنش های فمینیستی و طرح بیشتر خواسته های زنان است “.

نماینده ی همگرایی در این میزگرد، با اشاره به بحث پیوستن بی قید و شرط به کنوانسیون رفع تبعیض علیه زنان و بازنگری و اصلاح قانون اساسی در اصول 19و 20و21 و 115 قانون اساسی به عنوان خواسته های همگرایی، خاطرنشان کرد: “مطالبات زنان در همگرایی در شرایط فعلی چندان حداکثری و دست نیافتنی نیست”.

وی در توضیح این که چرا همگرایی بر بازنگری مواد قانون اساسی تاکید دارد گفت: “صریح نبودن برخی واژه ها در قانون اساسی، اتفاقی نیست. ما می دانیم که مثلا در اصل 19 می شد به جای واژه ی “و غیره”، “برابری جنسیتی” بیاید یا در اصل 115″رجل سیاسی” به عمد آمده تا ایهام ایجاد کند تا بعدا بتوان در آن “ان قلت” آورد که رجل سیاسی یعنی زنان نه! و این به دلیل شرایطی بود که مجلس خبرگان در آن زمان داشت و خیلی از واژه های پیش نویس قانون اساسی را تغییر داده شد”.

او ادامه داد: “کسی که از این پیشینه ها مطلع باشد، می داند که این واژه ها هدفمند آمده و اگر ما دنبال راه حل اساسی برای اصلاحات ساختاری در حوزه برابری جنسیتی هستیم ، باید به این نکات توجه کنیم”.

او با بیان اینکه هیچ یک از کاندیداها بحث بازنگری قانون اساسی و الحاق بی قید و شرط به کنوانسیون رفع تبعیض علیه زنان را مطرح نکرده اند، اظهار داشت: “البته در بیانیه ی هر دو کاندیدا هم به قانون اساسی اشاره شده و هم به کنوانسیون، و این دستاورد مهمی برای همگرایی ست که بالخره تابوی بحث در مورد قانون اساسی و کنوانسیون را شکسته است، هر چند هر دو کاندیدا فقط از اجرای اصول معطل مانده ی قانون اساسی یاد کرده اند و الحاق به کنوانسیون را با حق تحفظ در مواردی که مغایر اصول شرع و قانون نباشد وعده می دهند”.

عباسقلی زاده با اشاره به فرازهای مقدماتی بیانیه پنجم کروبی و بیانیه موسوی تاکید کرد: “با اینکه بیانیه های مختلف آقای کروبی مرتب بر رعایت حقوق شهروندی تاکید کرده است اما روایتی که از تاثیرانقلاب بر زنان دارد منحصر به متحجران است. بیانیه موسوی نیز با هوشیاری از اعلام موضع در مورد تبعیض های آن دوره سکوت پیشه کرده است. اگر قرار بود در این بیانیه ها به مسئله زنان نگاه منصفانه ای بشود باید قید می شد که چطور در هفته ی اول بعد از انقلاب دادگاه خانواده حذف شد، مسئله ی سنگسار به میان آمد، حجاب اجباری شد، زنان قاضی و نخبگان دانشگاهی و معلمین و کارمندان به دلیل فضای سیاسی و ایدئولوژیک از کار کنار رفتند و اصولن در مورد نقص حقوق شهروندی از نظر تاریخی موضع گیری می کرد و تنها به بخش موفقیت انقلاب در برابر متحجران بسنده نمی کرد”.

او با اشاره به بیانیه موسوی درباره ی زنان گفت: “این بیانیه به نظر می رسد کارشناسی تر و در چارچوب برنامه ریزی جنسیتی با همان شیوه دوران اصلاحات است که در دور بعدی در مورد آن صحبت می کنم.”

زهرا شجاعی،‌ رئیس مرکز مشارکت زنان در دوران خاتمی که در این میزگرد به عنوان نماینده میرحسین موسوی حضور داشت، گفت: “خوشحالم که در بخشهای غیر دولتی و جامعه ی مدنی در این نشست تخصصی درباره ی مسائل زنان با حضور صاحبنظران و اندیشمندان سازمان های غیر دولتی و جنبش عدالتخواهی و برابری خواهی حضور دارم”.

او ادامه داد: “البته جای نماینده ی دو کاندیدای دیگر خالی ست که اگر حضور داشتند بحث ها چالش برانگیزتر و مفیدتر بود”.

وی با بیان اینکه سه دهه از انقلاب ایران گذشته، خاطرنشان کرد: “در طول این دوران ما شاهد پیشرفت ها و موفقیت ها و در عین حال عمیق تر شدن برخی چالش ها در حوزه ی زنان هستیم و اگر تابلویی از مسائل زنان ترسیم کنیم، با صحنه ای روبه رو می شویم که زیبایی هایی دارد، اما مشکلات غیر قابل تحملی نیز دارد”.

او با تاکید بر اینکه با موضوع زنان باید با نگاه سیستماتیک رو به رو شد، گفت: “اگر بخواهیم تنها به یک بعد از مسائل زنان بپردازیم، به جایی نمی رسیم. باید با توجه به توسعه ی همه جانبه در حوزه ی زنان، به مسائل حقوقی آنها نیز توجه شود”.

شجاعی با ارائه ی جدولی آماری درباره ی مسائل زنان در دوازده سال گذشته، تاکید کرد: “اشتغال زنان در پایان دوره ی اصلاحات نسبت به آغاز آن دو برابر شد. سهم دانشجویان دختر در دانشگاه ها از 36 درصد به 51 درصد افزایش یافت”.

او با اشاره به کاهش سه درصدی اشتغال زنان در چهار سال گذشته و همچنین دوبرابر شدن نرخ بیکاری زنان در این بازه ی زمانی، تاکید کرد: “بهترین ملاک برای تحولات، آمار است. به شرط اینکه درست و دستکاری نشده باشد و با صورتجلسه و بخشنامه تغییرش نداده باشند”.

شجاعی با ابراز خوشوقتی از رشد جریان فعالیت های اجتماعی و سیاسی زنان در دوران پس از انقلاب، گفت: “ما شاهد رشد فکری و ارتقای مباحث مربوط به زنان هستیم. در دهه ی اول انقلاب میزان نوشته ها (مقاله، کتاب، مجله) در این حوزه بسیار محدود بود. مراکز مطالعاتی و تحقیقاتی زنان خیلی کم بود و بحث های مربوط به زنان سطحی و هیجانی بود. اما امروز شاهد مدون شدن خواسته های زنانیم”.

او با تاکید بر مطالبه محور بودن حضور زنان در انتخابات دور دهم ریاست جمهوری گفت: “وجود جنبش همگرایی و گروه های سیاسی و انجمن های گوناگون زنان حاکی از رشد و پیشرفت موضوعات زنان است”.

رئیس مرکز مشارکت زنان در دولت خاتمی، با اشاره به تاثیر نگرش وی در طرح جدی مسائل زنان گفت: “نگرش خاتمی در برنامه سوم و چهارم توسعه نمود پیدا کرد و هرچند عبارت “عدالت جنسیتی” از برنامه ی چهارم توسعه حذف شد، اما در این برنامه ما شاهد 64 مورد مسائل زنان هستیم و اصل مسئله باقی مانده است”.

او با بیان اینکه برنامه های آقای موسوی در حوزه ی زنان هنوز منتشر نشده، گفت:” آنچه دیده اید، بخشی از سخنرانی وی است که خیلی هم پررنگ نیست. مهمترین صحبت وی درباره ی زنان در نهم خرداد مطرح شد که ذیل 5 هدف و 47 گزاره بود و و اولین هدف حذف کلیه ی قوانین تبعیض آمیز علیه زنان از طریق لایحه بود. موسوی همچنین به کنوانسیون رفع تبعیض علیه زنان نیز اشاره کرده و گفته است که آن را از مجمع تشخیص مصلحت پیگیری خواهد کرد”.

جمیله کدیور، نماینده ی مهدی کروبی در این میزگرد نیز گفت: “برداشت خانم عباسقلی زاده از بیانیه آقای کروبی، برنامه بوده است. در حالی که برنامه ی اصلی در حوزه ی زنان که محوری از 35 محور برنامه ی جامع وی است که هنوز منتشر نشده است”.

او با بیان اینکه ای کاش شما نکات مثبت را نیز در بیانیه ها می دیدید، اظهار داشت: “مطالبه محور بودن، یکی از ویژگی های انتخابات ریاست جمهوری در این دوره است. چنانچه زنان، معلمان، کارگران، ناشران، دانشجویان و گروه های اجتماعی دیگر، مسائلشان را با کاندیداها در میان می گذارند و آنها نیز به تناسب دریافت و پذیرششان این مطالبات را در برنامه هایشان لحاظ می کنند”.

او با اشاره به ائتلاف اسلامی زنان گفت: “آنها نیز چند بیانیه داشتند و نمی توان انتظار داشت یک کاندیدا فقط مطالبات یک گروه را مورد توجه قرار دهد”.
کدیور همچنین با تاکید بر لزوم عملی بودن خواسته هایی که از نامزد انتخابات ریاست جمهوری مطرح می شود، گفت: “برنامه هایی که رییس جمهور در پیش می گیرد، باید از کانال شورای نگهبان عبور کند. پس باید خواسته های عملی و در حد اختیارات رییس جمهور داشته باشیم. ما می خواهیم برنامه هایی را مطرح کنیم که قادر به اجرا کردنش باشیم و مطالبات نیز باید متناسب با شرایط مطرح شود. تا کنون نیز اگر ما درباره ی مسائل زنان به اشتراک نظر می رسیدیم و متناسب با شرایط مطرح می کردیم، شاید می توانستیم بعضی معضلات را حل کنیم”.

او با بیان اینکه اصل 177 قانون اساسی، مجال بازنگری را مشخص کرده، توضیح داد: “اصلاح قانون اساسی توسط رهبری با مشورت مجمع تشخیص مصلحت امکان پذیر است و رییس جمهور از این طریق می تواند در اصلاح قانون اساسی موثر باشد که توجه رهبری و مجمع تشخیص مصلحت را جلب کند”.

کدیور تاکید کرد :« ما با طرح مطالبات مان در فضای انتخابات به هر حال قصد داریم آنها را توسط رئیس جمهور اجرائی کنیم پس بهتر است برخی انتظارات مان را مطابق با شرایط جامعه قرار دهیم و آنها را اولویت بندی کنیم .اگر این انتظارات را با کمک یکدیگر طبقه بندی کنیم شاید به حل برخی معضلات هم یاری برسانیم” .

او می گوید :«در بیانیه آقای کروبی رسیدگی به اصول معطل مانده قانون اساسی هم تاکید شده است .و به عنوان یک کشور اسلامی با حق شرط به کنوانسیون رفع تبعیض علیه زنان می پیوندیم .”

محبوبه عباسقلی زاده در دور دوم مناظره توضیح می دهد: “روح مطالبات زنان در همگرایی مبتنی بر اصلاحات ساختاری جنسیتی است. این اصلاحات نیز بر دو محور اساسی برابری و حق مشارکت مدنی است و تحقق این دو محور نیاز به تغییرات اساسی دارد”.

او حرفهایش را با پرسشی ادامه می دهد : “کجای برنامه ی کاندیداها توجهش به اصلاحات ساختاری جنسیتی است و به نظر می رسد که در دو بیانیه با لفظ برابری به شکل تابو برخورد شده و هرگز از این واژه بهره برده نشده است”.

عباسقلی زاده درنقد کلید واژه های اصلی بیانیه ها ادامه داد: “در هر دوی این بیانیه ها از عدالت، که پایه گفتار جنسیتی جمهوری اسلامی است استفاده شده و رفع تبعیض از زنان منوط به رعایت عدالت شده که هر دولتی در طول این سی سال آن را یک نوعی معنا می کند. بدین ترتیب عدالت و رفع تبعیض جنسیتی نوعی مفاهیم نسبی و قابل تفسیر بوده و نمی توانند تامین کننده برابری برای زنان باشند”.

نماینده همگرایی با نقد سخنان کدیور و شجاعی درباره محدویت اختیارات رئیس جمهور گفت: “احمدی نژاد نشان داد که رییس جمهور می تواند تغییرات ساختاری – البته واپسگرایانه ای – انجام دهد. چرا می گویید رییس جمهور نمی تواند ساختار را تغییر دهد؟ چطور احمدی نژاد توانست گفتار بنیادگرایانه اش را حتا تا قوه ی قضاییه و مجلس هم پیش ببرد؟ مگر مواد 23 و 25 که در مورد چند همسری و صیغه است را رییس جمهور در لایحه خانواده نگنجاند و برخی مجلسی ها از آن دفاع نکردند و نمی کنند؟! مگر قاضی هایی که استقلال رای داشتند در دوره احمدی نژاد احکام ده ها سنگسار و اعدام زیر هیجده سال را صادر نکردند در حالی که می دانیم قوه قضاییه ربطی به دولت ندارد؟! مگرفضای امنیتی و گشت های کوچه و خبایان و این بگیر و ببندها در دوره ی احمدی نژاد و بر اثر توسعه گفتمار او نیست؟!”

وی در ادامه با تاکید بر اینکه احترام به حقوق شهروندی در نظرات هر دو کاندیدا دیده می شود و این می تواند روی تغییر ساختار جنسیتی اثرگذار باشد گفت: “قوه مجریه با خود فرهنگ و گفتاری به فضای سیاسی- اجتماعی می آورد که بر سایر دستگاه ها و فرهنگ عمومی تاثیر گزار است و بنابراین یک رئیس جمهور پیشرو نباید در تغییر ساختارهای جنسیتی دست خود را ببندد”.

پژوهشگر حوزه زنان افزود: “نکته ی مغفول مانده ی دیگر در بیانیه ها نحوه مشارکت است. مشارکت سیاسی و مدنی یعنی چه؟ اینکه بگوییم سازمان های غیر دولتی را توانمند می کنیم، به چه معناست؟ چرا در این بیانیه ها نقدی به نحوه مشارکت های مردمی در دوره های قبل صورت نگرفته ؟ و تا چه حد این برنامه ها به مشارکت مستقیم زنان در حوزه های مختلف محلی قائل است؟ آیا در این بیانیه ها حقی برابر برای همه شهروندان در مشارکت دیده شده است؟!”

وی سپس رو به نمایندگان موسوی و کروبی کرد و با اشاره به روسری خود از آن دو پرسید: “آیا من با این حجابم می توانم در مجموعه دولت مدیرکل بشوم؟ این که دیگر ربطی به شورای نگهبان ندارد و از اختیارات رییس جمهور است؟! اگر چنین اتفاقی بیفتد یعنی در برنامه های جنسیتی اصلاحات ساختاری صورت گرفته است”.

او تاکید کرد: “مشکل اینجاست که اگر بندهای جنسیتی قانون اساسی اصلاح نشود، تحقق وعده هایی که در بیانیه ها مطرح شده، با سیکل بسته ای مواجه می شود که یک سر آن قانون اساسی است و سر انجام به موضوعاتی مانند رعایت موازین اسلامی که تفسیر سلیقه ای از آن می شود بر خورد خواهد کرد و تنها عده ای از دسترسی به مشارکت بهره می برند که در چارچوب موازین اسلامی مورد نظر آقایان عمل کنند”.

عضو گروه میدان زنان گفت: “همگرایی توجه دارد که آقای کروبی بحث سهمیه بندی برای مدیریت های میانی را در برنامه ی خود گنجانده است و برنامه ی آقای موسوی هم به نوعی به تبعیض مثبت توجه دارد؛ اما اجرای این برنامه ها بدون توجه به دسترسی برابر شهروندان زن به مشارکت سیاسی میسر نیست”.

شجاعی پاسخ داد: این که ایشان با این حجاب مدیرکل بشود، اصلاح ساختاری نیست، رفتاری است. منظورتان از اصلاح ساختاری چیست؟
شهلا لاهیجی از میان حاضران توضیح داد: “اصلاح ساختاری یعنی شایسته سالاری بر مبنای توانمندی، نه به عنوان خودی و غیر خودی. یعنی کسی که پوششش مثل شما نیست و از شما توانمندتر است، بر سر کار بیاید”.

عباسقلی زاده نیز توضیح داد: “منظور عوض شدن سیستم حکومتی نیست، ما می گوییم چارچوب جمهوریت رعایت شود. اصلاحاتی که ما را به مشارکت مدنی، حقوق شهروندی برابر و برداشتن خودی و غیرخودی می رساند، چقدر در برنامه هایتان هست؟ چارچوب برنامه ریزی شما چقدر به بحث برابری مشرف است؟”

شجاعی توضیح داد: برنامه های موسوی با نگاه تغییر رویکرد به موضوع زنان، جایگاه زنان و نگرش به زنان است.

او با اشاره به برنامه ی موسوی برای ایجاد فرصت های برابر برای زنان در بازار سازمان های دولتی، گفت: “در صورت رییس جمهور شدن موسوی، بناست که دفتری با عنوان دفتر ایجاد فرصت های برابر ایجاد شود. کلمه ی برابری برای ما تابو نیست، اما دیدید که حتا عبارت “عدالت جنسیتی” را نیز تاب نیاوردند و از برنامه چهارم توسعه حذف کردند”.

وی تصریح کرد: “ما به نگرش امام پایبند هستیم که می گوید تساوی من جمیع جهات برای زنان نیست. خداوند زن و مرد را از دو جنس آفریده است و اگر از هر جهت مساوی بودند، لزومی نداشت از دو جنس آفریده شوند. اما این تفاوت ها نباید منشا تبعیض باشد. یعنی کسی نباید به جهت زن بودن از امکانات، پیشرفت ها، فرصت های مدیریتی، خروج از کشور و … محروم شود”.

او با تاکید بر اینکه از واژه ی عدالت سوء استفاده می شود، گفت: “اعتقاد ما این است که زن، زن کامل بشود. زنان باید حد و درجه ای از مدینه ی فاضله ی خود داشته باشند و بگویند چه حدی برای ما ایده آل است. چند نماینده زن داشته باشیم خوب است؟ چقدر شغل برای زنان باشد خوب است؟ چند وزیر زن باشد خوب است؟ حد مطلوبی که زنان احساس سعادت و رضایتمندی بکنند، چیست؟”

جمیله کدیور نیز در پاسخ به پرسش های نماینده همگرایی گفت: “با تغییر نگرش رییس جمهور می شود شاهد تغییر خیلی از سیاستها باشیم و ادبیات و تغییر گفتمان بر قوای دیگر تاثیرگذار باشد”.

وی تاکید کرد: “ما اصلاح در چارچوب قانون را در نظر داریم و البته با تغییر گفتمان رییس جمهور خیلی تحولات می تواند در حیطه ی زنان اتفاق بیفتد. مثلا آقای کروبی می گوید اگر من رییس جمهور شوم، گشت ارشاد خود به خود حذف می شود. جداسازی جنسیتی برداشته می شود”.

کدیور خطاب به خانم عباسقلی زاده ، ادامه داد: “یک وقت ما بحث تبعیض بین زن و مرد داریم و یک وقت بحث تبعیض بین زنان است. من معتقدم بحث خودی و غیر خودی نباید باشد و اگر من سمت بگیرم، قطعا شما را مدیرکل خواهم کرد.”

عباسقلی زاده در بین خنده حاضرین جواب داد: “حتی اگر شما بخواهید حراست اجازه نمی دهد”.

نماینده آقای کروبی گفت: ” اکنون حراست های موجود خود را با ادبیات احمدی نژادی تطبیق داده اند و اگر کروبی رییس جمهور شود، با ادبیات او تطبیق خواهند داد. اکنون دو سال است که پاسخ گزینش من حتی با این پوشش از حراست دانشگاه نیامده است. یعنی آنها تنها با پوشش مشکل ندارند”.

وی تاکید کرد:” اگر من هم جای شما بودم خود را در موضع نقد قرار می دادم، اما آیا هیچ نکته ی مثبتی در بیانیه ها نیست؟ با این وصف این شما هستید که دارید رویکرد خودی و غیرخودی را شروع می کنید. ما هر چه دست به سوی شما دراز می کنیم که نظراتتان را بدهید تا ما در برنامه ها لحاظ کنیم، شما پاسخی نمی دهید”.

وی خاطرنشان کرد: “در بحث برابری ما می خواهیم وارد مصادیق شویم. ایجاد عدالت و رفع کلی تبعیض جنسیتی دغدغه ی مشترک زنان است و بهتر است اول بر اساس مشترکات پیش برویم. در برنامه کروبی مشارکت زنان در بالاترین سطوح مطرح است: ارتقای مشارکت زنان در سطح مدیرکل، استاندار، فرماندار و بهره گیری از حضور زنان در سطح دیپلماتیک، و از طرفی بحث توانمند سازی زنان”.

کدیور تاکید کرد: “اینکه ما مدام خود را اسیر کلیات کنیم، به جایی نمی رسیم”.

گرداننده نشست، بختیارنژاد، خاطر نشان کرد که عده زیادی در این جلسه حضور دارند که می خواهند پرسش های خود را با نمایندگان کاندیداها مطرح کنند و دور بعدی مناظره را دراختیار شرکت کنندگان گذاشت.

یکی از حاضرین مطرح کرد: از سوی اعضای ستاد کروبی این شعار مطرح می شود: “حجاب اختیاری، حق زن ایرانی”، آیا این برنامه ی آقای کروبی ست یا عوامفریبی؟

شرکت کننده دیگری سئوال کرد: وقتی می گویید شایسته سالاری مهم است، آیا گزینش های عقیدتی در صورت انتخاب شدن این کاندیداها برداشته خواهد شد؟

یکی از حاضران نیز این مسئله را با نمایندگان کاندیداها مطرح کرد که: من به خاطر نوع پوشش و اعتقادم از ادامه تحصیل در رشته دکترا محروم شده ام، چرا؟ و شما چه واکنشی در مقابل چنین اتفاقاتی دارید؟

یک روزنامه نگار از خانم شجاعی پرسید: صحبت هایی که خانم رهنورد درباره ی مسائل زنان کرده است خوب و امیدوار کننده است، اما اینها تنها نظرات همسر کاندیداست و کافی نیست. چرا آقای موسوی نظرات خود را روشن بیان نمی کند؟

شخص دیگری سئوال کرد: بازی کردن با واژه های “عدالت، مساوات و برابری” دور باطل است. خانم شجاعی روشن بگویید عدالت در چارچوب تفاوت های زن و مرد، یعنی چه؟ و خانم کدیور بالاخره نگفتید آیا واژه ی “برابری” برای شما تابو است؟

شرکت کننده ای پرسید: گروهی از حامیان موسوی شعار “با موسوی بی روسری” می دهند. آیا این موضع آقای موسوی است؟

یک پژوهشگر سئوال کرد: خانم شجاعی، اینکه یک زن نمی تواند آزادی انتخاب پوشش داشته باشد، برابری ست؟ مساوات است؟ یا عدالت؟

یک فعال مدنی پرسید: من یک زن کرد سنی هستم. یعنی سه اقلیت در یکجا. و این یعنی نهایت اقلیت قلمداد شدن در این جامعه. برنامه ی شما درباره ی اقلیت ها چیست؟ آیا آنها در برنامه های شما هم نمی توانند به مقامات بالا برسند؟

کدیور پاسخگویی را از سوال آخر شروع کرد: “آموزش، رسانه، توزیع عادلانه ی قدرت، و حکمرانی محلی حق اقلیت های ماست. من کردها را بزرگترین قوم ایرانی می دانم و در واقع آنها اقلیت نیستند”.

وی همچنین گفت: “رییس جمهور می تواند در به جریان انداختن پیوستن به کنوانسیون که در مجلس ششم تصویب شده و اکنون در مجمع تشخیص مصلحت است، موثر باشد، اما ما صراحتا می گوییم کروبی معتقد به پیوستن به کنوانسیون رفع تبعیض علیه زنان با حق شرط است”.

کدیور همچنین گفت: برابری تابو نیست، اما اگر پذیرفتیم، باید برابری کامل باشد. یعنی زنان دیگر مهریه و نفقه و اینها را نخواهند.

در این هنگام حاضران با تایید حرف وی، شروع به دست زدن کردند. کدیور ادامه داد: اما همه خانم ها این را کاملا قبول ندارند و بر خلاف شما فکر می کنند.

شهلا لاهیجی گفت: تلویزیون را به ما بدهند، موضوع برای همه ی زنان روشن می شود.

کدیور ادامه داد: “طرح بحث حجاب اختیاری از سوی طرفداران، به معنی موضع کروبی نیست. هرچند من معتقدم حجاب باید شخصی و اختیاری باشد. اگراجبار باشد، نتیجه اش همین می شود که در خیابان ها می بینیم. البته فکر نمی کنم که کروبی بخواهد حجاب را اختیاری کند و اگر بخواهد هم، شورای نگهبان نمی گذارد”.

نماینده مجلس ششم همچنین گفت: “بازنگری قانون اساسی از وظایف و اختیارات رییس جمهور نیست. اما می تواند تاثیرگذار باشد. با توجه به روحیه آقای کروبی، می توان امیدوار بود که خواست زنان را به رهبری منتقل کند”.

زهرا شجاعی نیز در پاسخ به این سئوالات گفت: “برای رشد و کمال زن و مرد حدی قائل نیستیم و هر کدام در حد توان و استعدادشان می توانند پیشرفت کنند. بخشی از موضوعات زنان نظری است و باید با افراد خاص در شرایط خاص مورد بررسی قرار گیرد. موضوع زنان اتفاقا 30 سال نیست که مورد توجه مراکز تحقیقاتی است. بلکه در سالهای اخیر مورد توجه قرار گرفته است”.

وی اضافه کرد: “اگر نقش دولت را در اشتغال زنان هیچ می انگارید، چرا در چهار سال گذشته سه درصد کاهش داشته است و نرخ بیکاری زنان دو برابر شده است؟ “

رئیس مرکز امور مشارکت دولت خاتمی اعلام کرد: “بحث کنوانسیون را بصراحت عرض بکنم. یادمان باشد کنوانسیون در اجلاس جهانی زن در پکن در سال 1374، وقتی هیئت ایرانی رفتند آنجا و برگشتند این موضوع به صورت جدی تر و به صورت پیگرتر در جامعه داخلی ما مطرح شد و خاطرتان هست که چه فشاری بر روی ما بود و چه شرایطی وجود داشت ولی ما بالخره در دولت هشتم موفق شدیم به همت و پشتکار و فشارهایی که شما وارد می کردید، تقاضاها و مطالباتی که سازمان ها ی غیر دولتی زنان، جریان جنبش فعالین زن ایجاد می کردند، سبب شد بتوانیم این را در دولت تصویب بکنیم به مجلس هم رفت و همچنان که اشاره کردم در دستور کار مجمع هست. رئیس جمهور به عنوان یکی از اعضای مجمع تشخیص مصلحت فقط یک رای دارد اما می تواند با لابی هایی که انجام می دهد و با اقدامات جدی و پیگیر کمک کند به اینکه تصویب نهایی در مجمع صورت بگیرد”.

وی سپس با تشریح بافت اعضای مجمع تشخیص مصلحت افزود: “حتی یک زن هم در مجمع تشخیص مصلحت عضو نیست و با توجه به این در دستور کار قرار گرفتن کنوانسیون این ریسک را هم دارد و شاید این تدبیر رئیس مجمع تشخیص مصلحت است که کنوانسیون را مسکوت بگذارد چون احتمال اینکه مجددا مطرح شود یک باره مخالفت بشه دیگر هیچ کاری نمی شود کرد. اگر از شما درمجامع بین الملل بپرسند می گوئید دولت سابق تصویب کرده، مجلس هم تصویب کرده و الان در دستور کار مجمع قرار دارد. این پاسخ به مراتب بهتر از این است که برویم در ردیف کشورهایی که الحاق به کنوانسیون را رد کردند. لذا اگر رئیس جمهور هم بدون قید و شرط بخواهد در این مرحله کنوانسیون تصویب شود امکان عملی اش نیست. من خواهشم این است که یک مقداری دقیقتر، کارشناسانه تر و واقع بینانه تر مطرح کنیم. فرض کنید الان یک خانمی کاندیدا باشد و اعلام کند که کنوانسیون را بدون حق شرط به تصویب می رسانم، اما کنوانسیون از این مرحله گذشته و عبور کرده و امکان بازگشت یک موضوعی که در دستور مجمع هست، در دستور کار دولت به لحاظ سیر قانونی نیست بنابراین تقاضا کارشناسی نیست. در عین حال آقای مهندس موسوی هم نظرشان این است که پیگیری بکنند کنوانسیون را با رعایت مقتضیات مذهبی و ملی”.

شجاعی در ادامه افزود: “حق شرطی هم که الان وجود دارد حق شرط جنرال است به دلیل اینکه – خود ما پیگیری کردیم خاطرتان هست که – موارد قانونی را احصاء کرده بودیم در دولت آقای خاتمی و اعضای دولت گفتند شما می گویید 5 تا 6 مورد را تحفظ می دهید، اما ممکن است یک عده دیگری بگویند این موارد را هم تحفظ بدهیم بنابراین بهتراست بگویید تحفظ جنرال و به این شکل تصویب شد. جالب است که کنوانسیون رفته است شورای نگهبان و در آنجا آنها ایراد شکلی گرفته اند و نه ماهوی و اینطور نبوده که کنوانسیون را رد کرده باشند. شورای نگهبان از مجلس خواسته اعلام بکند که کدام بندها را می خواهد حق شرط بگذارد و اصلن نگفته که مغایر شرع یا قانون اساسی است و برگردانده مجلس ششم. چون بنا به دلایلی مجلس ششم پافشاری کرد بر نظرش، دوباره برگشته شورای نگهبان و در دستور کار مجمع قرار گرفته است”.

نماینده و حامی موسوی به سئوال دیگری پرداخته و گفت: “سئوال دیگری که دوستان کردند و پرسیدند آیا پوشش برای زنان برابری است یا عدالت. حجاب اصلن نه برابری است و نه عدالت. این که حجاب برای زنان قرار داده شده یک مقررات داخلی است اما در منشور جایگاه زن که شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب کرده است، اعلام شده که حجاب حق است و خیلی منت بر زنان گذاشته اند که زنان حق …و در این منشور خیلی بازی با کلمات شده است”.

شجاعی با اعتراض منشور جایگاه زن که حجاب را حق زن می داند، ادامه می دهد: “اما این حق نیست من می خواهم عرض کنم که حجاب یک تکلیفی است، مسئولیتی است که قانون و مقررات جاری کشور بر اساس قاعده اکثریت و اصل دمکراسی برای زنان قرار داده است. حالا آیا این درست هست یا نه من در جای دیگری نظراتم را دادم .این که آیا اگر یک امر واجب را الزام بکنیم این صحیح است؟! یا بگذاریم که جامعه خودش انتخاب کند. آیا اسلامی بودن جامعه ما به این است که سر زنان پوشش داشته باشد، اگر فساد باشد، اگر دروغ باشد، اگر مقامات بالای کشور در رسانه ملی تهمت بزنند، هتاکی کنند، دروغ بگویند، آمار غلط بگویند، مفاسد سیاسی اشکال ندارد؟! ما فقط به صرف ظاهر بخواهیم به اسلامی بودن خودمان تاکید بکنیم. اینها مسائلی قابل بحث است و من در جای خودش نظراتم را گفتم. اما به طور خلاصه این مقوله نه برابری است و نه عدالت”.

شجاعی در پاسخ به سئوال دیگری درباره اظهارات رهنورد و سکوت موسوی در مورد مسائل زنان گفت: “سکوت موسوی به معنای قبول مواضع همسرش است هر چند که خود او هم در مورد زنان بارها سخنرانی داشته است”.

جمیله کدیور هم گفت: “خانم کروبی نیز سوابق سیاسی موفقی دارد. چه در مدیریت بیمارستان امام، چه در مجلس پنجم، و چه در معاونت وزیر کار در دولت اصلاحات، سابقه کاری درخشانی دارد. او به عنوان زنی که اکنون حزب و رسانه دارد، چهره ای است که استقلال را برای خود یک امتیاز می داند”.

وی ادامه داد: “آقای کروبی نیز چند سال پیش اعلام کردند که زنان باید عضو مجلس خبرگان، شورای نگهبان و مجمع تشخیص مصلحت نظام شوند و عبارت “رجل سیاسی” را مختص مردان نمی داند”.

اعظم طالقانی “دفتر جامعه ی زنان انقلاب اسلامی” نیز در سخنی کوتاه به عنوان میزبان تصریح کرد: “هر که در این سرای درآید آبش دهند و نانش دهند و از ایمانش نپرسند، اما از صداقتش بپرسند”.
وی تاکید کرد: “من از 30 سال پیش در مجلس شورای اسلامی مباحث زنان را مطرح می کردم و مدام درباره اش حرف می زدم اما بعد از 30 سال ما به پله ی اول برگشته ایم”.

در ادامه ی سمینار، فیلم “ما نیمی از جمعیت ایرانیم” آخرین ساخته ی رخشان بنی اعتماد که در طول دو ماه اخیر ساخته شده است، برای نخستین بار به نمایش عمومی در آمد. این فیلم به مسائل حوزه زنان می پردازد و خواسته های زنان را از کاندیداها مطرح می کند. در ادامه ی این مستند، آنچه زنان گفته اند، برای کاندیداها به نمایش در می آید و آنها نیز درباره ی مسائل زنان به طرح نظرات و دیدگاه های خود می پردازند.

بنی اعتماد به عنوان پیش در آمد فیلم در سخنان کوتاهی گفت: “این فیلم حتما فیلم کاملی نیست و یک فیلم کاربردی است ولی به دلیل اهمیت طرح مطالبات زنان تلاش کردیم که حتما در این دوران آماده بشود و دیده بشود. بااینکه خودم بشدت اعتقاد دارم که باید در انتخابات شرکت کرد ولی دراین فیلم بدون هیچ جانبداری سعی کردیم تریبونی را برای طرح مطالبات زنان ایجاد کنیم”.

بنی اعتماد بنا داشته این فیلم را قبل از انتخابات به اکران عمومی بگذارد، اما به دلایلی این امر امکان پذیر نشده، بنابراین او تکثیر و کپی کردن فیلم و پخش آن را در آستانه ی انتخابات دهم ریاست جمهوری بلامانع اعلام کرد.

در خاتمه سمینار شهلا لاهیجی که چند هفته پیش در دفتر روشنگران آغاز به کار همگرایی جنبش زنان برای طرح مطالبات را اعلام کرده بود رسما پایان فعالیت همگرایی جنبش زنان را اعلام کرده و گفت: “همه ما مفتخریم که در آستانه انتخابات دولت دهم با تلاش جمعی خود و برای نخستین بار ائتلافی برای طرح مطالبات جنبش زنان را آغاز کرده و توانستیم در مدت کوتاهی این مطالبات را در سطح عموم گسترش داده و وارد گفتمان انتخاباتی کنیم. گروه ها و افراد همگرا که مرکب از 700 تن و 40 گروه می شدند طبق توافق جمعی، وظیفه خود را در این مرحله خاتمه یافته دانسته و امیدواریم که در آینده با ائتلاف های غنی تری تجربه همگرایی گروه ها را گسترش دهیم.”