در قانون ازدواج موقت حقوق زن ایرانی جایگاهی ندارد / گفتگو با فاطمه کروبی

10 اسفند 1388

سایت زن فردا: فاطمه کروبی همسر مهدی کروبی کاندیدای دوره هشتم و هفتم ریاست جمهوری، متولد۱۳۲۷ است. وی را می توان از جمله زنان سیاست‌مدار و فعال در حوزه زنان نام برد. فاطمه کروبی هم اکنون دبیر کل مجمع اسلامی بانوان می باشد. وی سابقه نمایندگی دوره پنجم مجلس شورای اسلامی را در کارنامه فعالیتهای خود دارد. با فاطمه کروبی در ارتباط با مسائل و معضلات امروز زنان و لایحه حمایت از خانواده به گفتگو نشسته ایم.

زن فردا: نظر شما درباره ازدواج موقت و پیامدهای مثبت و منفی آن در جامعه ایرانی چیست؟

در جامعه ایران همواره ازدواج تابع سنت‌های خاص ایرانی بوده است. امری که بر پایه احترام متقابل میان طرفین شکل می‌گرفته و درصورتی که دختر و پسری به تعامل با یکدیگر می‌رسیدند به ثبت دائم ازدواج میان خود می‌پرداختند و سنت‌ها تکیه بر این داشت که تا پایان عمر در کنار یکدیگر زندگی می‌کنند. اما به نظر می‌رسد که تغییر فرهنگ نسل جدید کمی این مفهوم را به هم ریخت به طوری که آمار طلاق در کشور ما بسیار بالاست و شاید این بنابر آن است که دختر و پسر بدون آنکه شناخت کافی نسبت به یکدیگر بیابند بنابر شرایط اجتماعی و احساسی اقدام به ازدواج با یکدیگر می‌کنند که همین عدم شناخت کافی و مشکلات اقتصادی منجر به جدایی میان طرفین پس از مدت کوتاهی که میانگین آن دو سال می‌باشد خواهد بود. امری که شاید تحت ثأثیر فراموش کردن هویت و سنت ایرانی و بر پایه پیروی از الگوی ناموفق غربی در میان نسل جدید رواج یافته است. در این میان برخی بر این باورند که با قانونی کردن ازدواج موقت به این هرج و مرج در روابط دو جنس مخالف پایان می‌دهند ولی همیشه از این امر غفلت می‌شود که آیا در هرگونه تعریف جدید که وارد ادبیات قانونی ما می‌شود حقوق زنان که بیشتر به فراموشی سپرده می‌شود رعایت خواهد شد یا خیر؟

زن فردا: فکر می کنید لایحه حمایت از خانواده توانسته در این باره کمک قانونی در امر حمایت از زنان نماید؟

از هنگامی که مجلس محترم هفتم تشکیل شد نمایندگان مجلس به دنبال آن بودند که لایحه حمایت از خانواده را تصویب کنند لایحه‌ای که در ماده ۲۲ آن به صورت رسمی از ازدواج موقت نام‌برده شده (تا آن را قانونی کند) در این مدت هرگاه زنان ایرانی به موضع‌گیری در مخالفت با این ماده از لایحه حمایت از خانواده‌ که حقوق آنها را نادیده می‌گیرد پرداختند به فمنیست بودن و یا ضدیت با تساوی حقوق زنان محکوم شده‌اند ولی در این جا باید پرسید که آیا تصویب ماده‌ای که ازدواج موقت را رسمیت می‌بخشد در راستای احقاق حقوق زنان و مردان به صورت مساوی است؟ یا آنکه زیاده خواهی جنسیتی آقایان که تفکری متحجرانه دارند را تأمین می‌کند. نگاه دقیق به مساله اجتماعی نیازمند تحقیق و ارائه راهکارهای کارشناسانه است و متأسفانه سطحی نگری موجب چنین امری شده است. به نظر می‌رسد که پیشنهاد دهندگان این موضوع تنها به دنبال بودند که به فاجعه‌ای در جامعه ایرانی تنها رنگ و بوی قانونی دهند بی‌آنکه به دنبال آن باشند تا به شناسایی علل رویدادی بپردازند. چرا که این روزها ناتوانی مالی در ثبت ازدواج قانونی جوانان ایرانی را به برقراری ارتباطی غیرقانونی و برای رفعه تمایلات انسانی‌شان می‌کند که گاهی کودکان ناخواسته را به دنیای موقت یک پیوند تحمیل می‌کند که نتیجه آن پیامدهای حقوقی و اجتماعی دولت است که نسبت به آن فکر نشده است.

زن فردا: آیا تاکنون قانون‌گذاران ما به بررسی این موضع پرداخته‌اند که چرا این روزها آمار طلاق در جامعه ایرانی رو به افزایش است و به همان نسبت نیز بر آمار ازدواج‌های موقت افزوده می‌شود؟

متأسفانه بدون آنکه به بررسی این مسائل پرداخته شود قانون‌گذاران به دنبال آن هستند که تکلیف بچه‌های مجهوالهویه‌ای که زاده ارتباطات موقتی و احساسی هست را روشن کنند بی‌آنکه از خود بپرسند آیا جایگاه زن ایرانی که گاه از روی اجبار اقدام به ازدواج موقت می‌کند رعایت شده است. متأسفانه این روزها در میان قانون‌گذاران مجلس هشتم حتی نمایندگان زن نیز به موضع‌گیری در این باره نپرداختند و غافل از این شدند که آنها علاوه (بر آنکه نماینده کل مردم ایران در مجلس هستند نماینده جامعه زنان ایرانی هم برای احقاق حقوقشان می‌باشند.) شاید برخی به گلایه از من بپردازند که تک بعدی به امر ازدواج موقت نگاه کرده‌ام ولی من در پاسخ به این انتقادات احتمالی می‌گویم که هیچ‌گاه امری صرفاً دارای پیامدهای منفی نیست و گاه فایده‌هایی را هم در بردارد ول یاین به آن شرط است که همه جوانب در تعریف آن موضوع رعایت شده باشد. در موضوعی که تحت عنوان ازدواج موقت مطرح می‌باشد بدون آنکه به حقوق زن ایرانی توجه شود تنها تأکیده شده که چنانچه بچه‌ای از رابطه‌ای میان دو طرف متولد شود ازدواج ثبت رسمی می‌شود ولی آیا این همه آن حقوقی است که برای یک زن ایرانی در نظر گرفته شده است؟ آیا پیامدهای اجتماعی و حقوقی آن مورد توجه قرار گرفته است. ازدواج موقت نه تنها به منزله قانونی کردن تساوی میان زنان و مردان نیست بلکه به منزله نادیده گرفتن حق زنان در پیوند با یک مرد هرچند به صورت موقت می‌باشد و می‌توان آن را به قانونی کردن استفاده جنسی و روحی از زنان تعبیر کرد.

زن فردا: اخیراً پیشنهاداتی مبنی بر تفکیک جنسیتی دانشگاه‌ها ارائه شده که البته واکنش منفی دانشجویان و دانشگاهیان را به دنبال داشت، به نظر شما طرح چنین پیشنهاداتی چه اهدافی را دنبال می‌کند؟

به یاد دارم که در اوایل انقلاب برخی از تفکرات ارتجاعی وجود داشتند که به دنبال پرده کشی در کلاس‌های دانشگاهی بودند چرا که معتقد بودند حضور دختران و پسران در کلاس‌هایی مختلط آنها را به گناه آلوده می‌کند و این موضوعی بود که حضرت امام به شدت با آن مخالفت کردند و هیچ‌گاه افکار ارتجاعی این طیف را قبول نداشته و همواره نسبت به حضور آنها هشدار می‌دادند. حضرت امام همواره تأکید داشتند که این تفکر ارتجاعی نباید وارد عرصه حکومت شوند. اما متأسفانه به نظر می‌رسد که امروز همان تفکر ارتجاعی پس از دوره‌ای سکوت در سایه شرایطی که برای حضور دوباره‌اش فراهم شده به دنبال آن است تا حاکمیت تفکر خود را رسمیت بخشد جای بسی تأسف است که هنوز تفکری در کشور حضور دارد که اختلاط میان دختران و پسران دانشجو را موجب بروز فساد در جامعه می‌خواند و این موجب تنزل جایگاه دانشگاه است بی‌آنکه بیندیشند همراهی دختران و پسران فارغ از نگاه جنسیتیشان و تنها از بعد انسانیشان بارها ایران را در عرصه بین‌المللی مطرح کرده است متأسفم از اینکه بگویم طی سال‌های اخیر این اولین باری نیست که چنین به ساحت دانشگاه علم آموزی می‌تازند و فراموش نمی‌کنیم چندی پیش نیز از سهمیه‌بندی دانشگاه‌ها سخن به میان آمد و برخی به دنبال آن بودند تا با تصویب چنین طرحی دختران مستعد ایرانی که همواره درصد بیشتری از قبول شدگان کنکور را به خود اختصاص می‌دهند تنها به جرم دختر بودنشان از دانشگاه منع شوند.چنین اندیشه‌هایی روزگار دوران جاهلیت اعرابی که دختران را تنها به جرم دختر بودنشان زنده به گور می‌کردند به یاد می‌آورد. باید تفکرات ار تغییر داد.

زن فردا: چندی است که وزیر آموزش و پرورش دولت دهم طرحی را مبنی بر تفکیک کتب درسی از سن ۹ سال ارائه کرده است، آیا به نظر شما تأیید و اجرای چنین طرح چه پیامدی را به همراه دارد؟

به نظر من تفکیک کتب درسی هم در راستای خواست همان تفکر ارتجاعی است که به نام اسلام به خود اجازه می‌دهند که به هر عمل خود وجه شرعی بخشند و آن را قانونی کنند. به نظر می‌رسد تفکری قصد آن دارد تا در دوره‌ای که ذهن دختران و پسران ایرانی در مرحله یادگیری است به آنها تفکیک جنسیتی را آموزش دهد تا آنها از همان سنین کودکی به تفکیک جنسیتی ذهن خود بپردازند و آموزش ببینند که در محیط‌های بزرگتر و در سنین بالاتر مطابق با خواست همان تفکری ارتجاعی عمل کنند. ناگفته نماند در حالی چنین تفکری سعی دارد چنین به عرصه آموزش کشور رسوخ کند که انسان‌ها فارغ از دید جنسیتی دارای توانایی‌هایی یکسانی هستند و به طور مثال در دروس فنی حتی دختران هم می‌توانند یک پیچ را سفت کنند و گاهی پسران ما بهترین خیاط‌ها می‌شوند. به اعتقاد من این اندیشه‌ای غیرکارشناسی و تفکری یک شبه است که به نویسندگان کتب درسی دستور داده شود که در نگارش کتاب دیدگاه جنسیتی داشته باشند و ظلمی آشکار به دختران و پسران ایرانی است که تک بعدی آموزش ببینند و بنابر جنسیتشان از مدیریت استعدادهای خداوندیشان منع شوند.

خداوند به انسان‌ها آزادی و حق انتخاب داده است ولی به نظر می‌رسد که اکنون برخی از دولتمردان و قانون‌گذاران به خود اجازه می‌دهند که حق انتخاب را از انسان‌ها سلب کرده و خود انتخاب‌گری برای آنها باشند.

باتشکراز شما