گروه بانوان مهر: نسل نو زنان سنتی‌نواز ایران

2 فروردین 1389

بی بی سی (احمد طاهری): مهر” از اندک گروههای موسیقی زنان هنرمند سنتی نواز داخل ایران است که در دو سال اخیر کنسرتهای متعددی را در کشورهای اروپایی اجرا کرده است.

این کنسرت به مناسبت فرا رسیدن نوروز و سال 1389 در مادرید برگزار شد و قسمتی از گردش اروپایی «گروه مهر» است که یک ماه پیش از بلژیک آغاز و پس از اجرای برنامه هایی در آلمان ، دانمارک و سوئد به اسپانیا رسیده بود.

پریچهر خواجه، نوازنده قانون، سرپرستی و آهنگسازی این گروه را برعهده دارد و خواننده آن “مهربانو” است. آساره شکارچی (کمانچه)، گوهرناز مسائلی (تنبک)، مژگان ابوالفتحی (دف و دایره ) و گلنوش صالحی (تار) اعضای گروه مهر در این تور اروپایی هستند.

آغاز گر این برنامه اجرای قطعاتی در مایه افشاری بود. بیشتر این بخش را تصنیفهای قدیمی و شناخته شده در موسیقی سنتی به خود اختصاص می داد که پریچهر خواجه آنها را بازسازی کرده است.

بخش دوم برنامه با قطعه “سلام” ساخته حسن کسایی در دستگاه چهارگاه آغاز شد و سپس با اجرای گوشه های آوازی در این دستگاه و چند تصنیف ادامه یافت.

مهربانو” خواننده گروه از تعلیم برخی از خوانندگان ایرانی از جمله محمدرضا شجریان بهره برده است
صدای “مهربانو” خواننده گروه که از تعلیم برخی از خوانندگان ایرانی از جمله محمد رضا شجریان بهره برده است،برای حاضران که کمتر با صدای خوانندگان زن ایرانی آشنا هستند، جذابیت ویژه ای داشت.

همنوایی آساره شکارچی فرزند علی اکبر شکارچی، از نوازندگان برجسته کمانچه، در بخشهایی از برنامه با مهربانو بر این جذابیت می افزود. این دو هنرمند در این قسمت با زیر و بم خوانی همزمان مکمل صدای یکدیگر بودند.

این کنسرت با اجرای سرود « ای ایران» به پایان رسید سرودی که جمعی از ایرانیان حاضر در سالن نیز آن را زمزمه می کردند.

اجرای لطیف قطعات مختلف برنامه از جمله ویژگیهای آشکار گروه بانوان مهر بود. هماهنگی ، پیوند روحی هنگام اجرا و دقت در اجرای صحیح قطعات ساخته شده توسط خواننده و نوازندگان بر عرضه درست و مناسب کارها می افزود.

با این وجود نمی توان گفت که در گروه نوازیها همه امکانات سازها به کار گرفته می شد و همین امر برخی از ظرایف موسیقی ایرانی را پوشیده نگه میداشت اما هدایت خوب گروه توسط پریچهر خواجه و تسلط او در نوازندگی تا حد زیادی کمبودها ی احتمالی را جبران می کرد.

به نظر می رسد که اعضای گروه در تک نوازیها نیازمند جسارت بیشتری هستند تا قابلیت های سازها و تواناییها هنر خویش را به خوبی عرضه کنند. کمبود اجرای صحنه ای از جمله عواملی است که احتمالا در این زمینه بر کار این زنان هنرمند تاثیر گذراست.

آساره شکارچی نوازنده کمانچه گروه مهر
در این میان کار گوهر ناز مسائلی تنبک نواز که در گروه بانوان شیدا به سرپرستی محمد رضا لطفی نیز عضویت دارد ، چشمگیرتر است.

ترکیب سازها نیز در گروه مهر قابل توجه است به طوری که ساز کششی کمانچه مکمل سازهای مضرابی قانون و تار است و دف و تنبک و دایره نیز زمینه اجرای ریتمهای گوناگون با رنگهای متفاوت را فراهم می آورد.

با این وصف ادواردو سانچز، از موسیقدانان اسپانیایی که به تماشای این برنامه آمده بود، اعتقاد دارد که ترکیب سازهای ملودیک گروه مهر نیاز به تغییراتی جزئی دارد. به گفته او بهره گیری از سازی همانند عود، رنگ آمیزی صدای سازهای ملودیک گروه را به مراتب بهبود می بخشد.

حضور یک گروه موسیقی متشکل از زنان هنرمند داخل ایران در مادرید توجه رسانه های محلی را نیز جلب کرده بود و به گونه ای که شبکه یک و پنج رادیو سراسری اسپانیا و شبکه دوم تلویزیون این کشور در این باره گزارشهایی را منتشر کردند.

از جمله نکات مورد توجه آنها کیفیت خوب کار گروه مهر و همچنین ممنوعیت صدای خوانندگان زن در ایران بود.

خبرنگاران اسپانیایی به طور مکرر در این باره از هنرمندان ایرانی پرسش می کردند. مهربانو در این باره به خبرنگاران گفت که امیدوار است که در آینده محدودیتها برطرف شود و در این زمینه ابرازخوشبینی می کرد.

کنسرت گروه مهر در مادرید توسط “کانون فرهنگی پرسپولیس” در سالن بزرگ کالج اوبیسپو پریو Obispo Perello برگزار شد.

این کانون که انجمن فرهنگی مستقلی است همچنین به مناسبت نوروز نمایشگاه کتابی به نام “ایران در آینه کتاب” بر پا کرده و در آن بیشتر کتابهایی را در اسپانیا در ارتباط با ایران و فرهنگ ایرانی به چاپ رسیده، گرد آورده است.