نقش کمرنگ زنان در نهادینه سازی صلح به دلیل رنج از تبعیض

29 مهر 1389

خبرگزاری بین المللی زنان : گزارش جدید صندوق جمعیت ملل متحد صلح، امنیت و توسعه را با توانمند سازی و حقوق زنان مرتبط می‌داند و نقش کمرنگ زنان در نهادینه سازی صلح را به دلیل رنج آنها از تبعیض اعلام می‌کند .

به گزارش خبرگزاری زنان به نقل از صندوق جمعیت ملل متحد، بر اساس گزارش وضعیت جمعیت جهان 2010 که امروز از سوی صندوق جمعیت ملل متحد انتشار یافت، هنگامی که زنان از حقوق و فرصت‌های مشابه مردان برخوردار باشند، در برابر مناقشات و فاجعه‌ها مقاوم‌ترند و می‌توانند تلاش‌ها برای بازسازی و ترمیم جوامع خود را رهبری کنند.

انتشار این گزارش با دهمین سالگرد صدور قطعنامه تاریخی 1325 شورای امنیت سازمان ملل متحد مصادف شده است؛ قطعنامه‌ای که هدف آن خاتمه دادن به خشونت جنسی علیه زنان و دختران در مناقشات مسلحانه و تشویق مشارکت بیشتر زنان در ابتکار‌های مربوط به نهادینه‌سازی صلح بود.

ثریا احمد عبید، مدیر اجرایی صندوق جمعیت ملل متحد هنگام انتشار این گزارش گفت «وقتی زنان و دختران از تبعیض شدید رنج می‌برند، در برابر بدترین آثار و عوارض فاجعه یا جنگ، از جمله تجاوز جنسی، آسیب پذیرترند، و احتمال این که به نهادینه‌سازی صلح کمک کنند کمتر است و این عاملی است که بازیابی طولانی مدت را به خطر می‌اندازد».

گزارش وضعیت جمعیت از طریق شرح ماجراهایی که بر سر افراد گرفتار مناقشات یا فاجعه‌های طبیعی در بوسنی و هرزگوین، هائیتی، عراق، اردن، لیبریا، اراضی اشغالی فلسطین، تی ‌مور لسته و اوگاندا آمده، نشان می‌دهد جوامع و جامعه مدنی چگونه مشغول مداوای جراحات و صدمات و حرکات به پیش هستند با این حال، هنوز برای تضمین این که زنان به خدمات دسترسی داشته و در معاملات صلح یا برنامه‌های بازسازی‌‌ نقش داشته باشند لازم است اقدامات بیشتری انجام شود.

قطعنامه‌های شورای امنیت راهنمای واکنش جامعه بین‌المللی به مناقشه است و چارچوب لازم را برای انجام اقدامات ضروری به منظور محافظت از زنان و تضمین مشارکت آنان در نهادینه سازی صلح و آشتی فراهم می‌سازند اما چنان که خانم عبید در مقدمه این گزارش می‌نویسد «جانشین تلاش‌های مردمی برای توانمند‌سازی زنان و ایجاد مقاومت طولانی مدت در برابر هیچ نوع از بحران‌ها نیستند».

گزارش فوق می‌افزاید «لازم است دولت‌ها از فرصت‌های ناشی از بازیابی پس از مناقشه یا پس از فاجعه‌های طبیعی برای افزایش امکاناتی استفاده کنند که تاکنون نداشته‌اند اما آنها را، با فرصت‌های برابر برای زنان و مردان، با حقوق و فرصت‌هایی برای همه و بنیانی برای توسعه و امنیت در طولانی مدت، بهتر بسازند و ترمیم کنند».

عبید با اعلام اینکه مناقشه مسلحانه و فاجعه‌های طبیعی می‌توانند نابرابری‌ها بین زنان و مردان را تشدید کنند، افزود «بازیابی از مناقشه و فاجعه همچنین فرصتی منحصر به فرد ـ فرصتی برای تصحیح نابرابری‌ها، تضمین محافظت برابر بر اساس قانون، و ایجاد فضا برای تغییر مثبت ـ فراهم می‌سازد».

رنجی که مردم از جنگ می‌برند با صلح پایان نمی‌یابد و دشواری‌های شدید به همه کسانی که در جامعه‌ای گسیخته زندگی می‌کنند فشار می‌آورد؛ به نوجوانان، جوانان، مردان و زنان میانسالی که خانه و کار خود را از دست داده و باید از اعضای خانواده خویش حمایت و نگهداری کنند و سالخوردگان که غالبا وقتی آسایش زندگی خانوادگی از ایشان سلب می‌شود، قادر به اداره امور خویش نیستند.
شهروندان بزرگسال به ویژه زنان که غالبا احتمال با سواد بودن یا قادر به انجام کار بودن آنان کمتر است و سلامت خود را در سنین نسبتا زودتر از دست می‌دهند؛ اغلب قربانیان ضبط زمین از سوی اقوام یا همسایگان خود هستند. بسیاری از آنان می‌ترسند اردوگاه‌های آوارگان داخلی را ترک کنند؛ آنان سال‌های آخر عمر خود را در بلاتکلیفی و سرگردانی، تنهایی و فقر سپری می‌کنند.

این گزارش ادامه می‌دهد: نوجوانان بخش دیگری از جمعیت در معرض خطر شدید هستند. بسیاری از آنان که برای جنگ با شبه نظامیان وحشی فراخوانده شده بودند ‌باید به زندگی عادی باز گردانده شوند. دختران و زنان جوانی که وادار به بردگ جنسی شده بودند، با روحیه در هم شکسته به خانه بر می‌گردند، اغلب با فرزندانی ناخواسته و در خانه نیز با بی‌مهری اعضای خانواده مواجه می‌شوند.

چه پسران و چه دختران جوان جنگ، با تحصیلات نیمه کاره، در جوامعی که فراوانی جمعیت جوان و کندی رشد اقتصادی باعث افزایش شدید بیکاری حتی بین آنان شده است و امیدی به یافتن کار ندارند.

جراحات و زخم‌های فیزیکی و ظاهری جنگ به صورت دست و پای قطع شده، صورت‌های متلاشی، بدن‌های ناتوان بر اثر ابتلا به ایدز و سایر بیماری‌های ناتوان کننده، عمری باقی می‌گذارد.

درمان ناراحتی‌های روحی و احیای تعادل روانی،به کندی پیش می‌رود. هرجا مناقشه‌ای وجود داشته باشد، همه انواع شفادهندگان، از حکیمان گیاهی سنتی و اجراکنندگان مراسم پاکسازی تا روانپزشکان و مشاوران روانی اجتماعی، از افرادی که برای کمک آمده‌اند می‌خواهند، که آنها را زود ترک نکرده و به جمایت از آنها ادامه دهند.

این گزارش شامل شرح حال زنان و مردانی است که از حمایت دوستان، خانواده و جامعه نیرومند بهره‌مند شده‌اند. یک نمونه، زنی فلسطینی است که در حمله‌ای هوایی به خانه‌اش فلج شده است، او که غرق در یأس و ناامیدی بود، به وسیله زنی محلی نجات داده شد و در محیط دانشگاه نیز از حمایت همکلاسی‌های خود بهره‌مند شد.

داستان‌های غم‌انگیزی نیز درباره زنانی از بوسنی و هرزگوین شنیده شد که بعد از تحمل انواع سوءاستفاده‌های وحشتناک جنسی وقتی زنده ماندند و به خانه بازگشتند، طرد و غالباً با اتهام بی‌آبرو کردن خانواده‌های خود مواجه شدند؛ 15 سال بعد از پایان جنگ بوسنی، زنان آسیب‌دیده فراوانی، هنوز از بیم آنکه آنچه بر سرشان آمده آشکار شود چنان هراسان و حیرت‌زده‌اند که دیگر حتی نمی‌توانند به کار در اجتماع بپردازند،بهترین سال‌های زندگی آنان از دست رفته است؛ و بسیاری از این قربانیان هرگز بهبود نخواهند یافت.

این گزارش‌ کاری را که جهان در هه اخیر انجام داده و شاهد آن بوده نشان می‌دهد اما بیشتر آن بر مبنای داستان‌ انسانهاست، سخن از گرفتاری‌ها و مخصه‌های دلخراش و طاقت‌فرسا برای انسان‌ها مطرح است اما همچنین تلاش‌های جدید و امید فراوانی نیز از سوی افراد علاقه‌مند، از سطوح محلی تا ملی، برای درک لطمات و جراحات پس از مناقشه در داخل فرهنگ‌های آنان برای یافتن راه‌هایی، در مقیاسی کوچک یا بزرگ‌تر، برای تسکین رنج‌های مردم اطراف خویش به عمل می‌آید.