ویژه نامه روزآنلاین درباره 22 خرداد

23 خرداد 1387

22 خرداد زنده می ماند

به مناسبت ‏‎۲۲‎‏ خرداد، سالگرد تجمع فعالان در جنبش زنان، با ناهید کشاورز، محبوبه عباسقلی زاده و منصوره ‏شجاعی گفتگو کرده ایم. دکتر ناهید کشاورز، جامعه شناس، معتقد است: “مهمترین‎ ‎دستاورد‎ ‎تجمع‎ ۲۲‎‏ خرداد ‏برای‎ ‎جنبش‎ ‎زنان، کمپین‎ ‎یک‎ ‎میلیون‎ ‎امضاء‎ ‎بود.” محبوبه‎ ‎عباسقلی‎ ‎زاد،‎ ‎مدیرمرکز‎ ‎کارورزی‎ ‎سازمان‎ ‎های‎ ‎غیردولتی،‎ ‎تاکید دارد:‏‎ ‎‏”مساله اصلی ‏‎ ‎زنان‎ ‎هم‎ ‎اکنون‎ ‎مبارزه‎ ‎با‎ ‎بنیادگرایی‎ ‎است‎ ‎که‎ ‎ازطریق‎ ‎سیستم‎ ‎حقوقی‎ ‎به‎ ‎خودش‎ ‎مشروعیت‎ ‎می‎ ‎دهد.” منصوره‎ ‎شجاعی،‎ نیز بر این باور است که: “قدرت‎ ‎در‎ ‎جنبش‎ ‎زنان‎ ‎و‎ ‎در‎ ‎کمپین‎ ‎یک‎ ‎میلیون‎ ‎امضا‎ ‎در‎ ‎حال‎ ‎حاضر‎ ‎به‎ ‎معنای‎ ‎حضورگسترده‎ ‎و‎ ‎فعال‎ ‎مردمی‎ ‎است‎ ‎که‎ ‎حول‎ ‎بیانیه‎ ‎کمپین‎ ‎و‎ ‎اهداف‎ ‎آن‎ ‎جمع‎ ‎شده‎ ‎اند.” گفت و گو با این سه چهره جنبش زنان در ایران، در پی می آید.‏ / امید معماریان

‎‎ناهید‎ ‎کشاورز‎‏: کمپین، دستاورد ‏‎۲۲‎‏ خرداد بود‏‎‎

 ‎‎آیا‎ ‎‏22‏‎ ‎خرداد‎ ‎برای‎ ‎جنیش‎ ‎زنان‎ ‎یک نقطه‎ ‎عطف‎ ‎به‎ ‎شمار‎ ‎میرود؟‎ ‎براساس‎ ‎چه‎ ‎ویژگی‎ ‎هایی‎ ‎نقطه‎ ‎عطف‎ ‎هست‎ ‎یا‎ ‎نیست؟‎ ‎

 به‎ ‎نظر‎ ‎من‎ ‎تجمعات‎ ‎دوگانه‎ 22 ‎خرداد‎ ‎در‎ ‎تاریخ‎ ‎جنبش‎ ‎زنان‎ ‎ایران‎ ‎یک‎ ‎نقطه‎ ‎عطف‎ ‎است. در‎ 22 ‎خرداد‎ 84‎، گروه‎ ‎ها‎ ‎و‎ ‎افراد‎ ‎فعال‎ ‎در‎ ‎زمینه‎ ‎حقوق‎ ‎زنان‎ ‎برای‎ ‎اولین‎ ‎بار‎ ‎توانستند‎ ‎با‎ ‎وجود‎ ‎اختلافات‎ ‎بر‎ ‎اساس‎ ‎یک‎ ‎مطالبه‎ ‎مشخص‎ ‎که‎ ‎همان‎ ‎خواست‎ ‎تغییر‎ ‎نگاه‎ ‎مردسالار‎ ‎قانون‎ ‎اساسی‎ ‎نسبت‎ ‎به‎ ‎زن‎ ‎بود، دور‎ ‎هم‎ ‎جمع‎ ‎شوند‎ ‎و‎ ‎تجمعی‎ ‎را‎ ‎در‎ ‎جلوی‎ ‎سردر‎ ‎دانشگاه‎ ‎تهران‎ ‎سازمان‎ ‎دهی‎ ‎کنند‎ ‎که‎ ‎در‎ ‎بعد‎ ‎از‎ ‎انقلاب‎ ‎بی‎ ‎سابقه‎ ‎بود. یعنی‎ ‎بعد‎ ‎از‎ ‎تظاهرات‎ ‎های‎ ‎زنان‎ ‎در‎ ‎اسفند‎ 57 ‎در‎ ‎اعتراض‎ ‎به‎ ‎اجباری‎ ‎شدن‎ ‎حجاب‎ ‎و‎ ‎لغو‎ ‎قانون‎ ‎خانواده‎ ‎این‎ ‎اولین‎ ‎باری‎ ‎بود‎ ‎که‎ ‎چنین‎ ‎تجمعی‎ ‎با‎ ‎این‎ ‎وسعت‎ ‎و‎ ‎با‎ ‎مطالبات‎ ‎مشخص‎ ‎در‎ ‎فضای‎ ‎عمومی‎ ‎برگزار‎ ‎می‎ ‎شد. این‎ ‎تجمع‎ ‎به‎ ‎نوعی‎ ‎جنبش‎ ‎زنان‎ ‎را‎ ‎رویت‎ ‎پذیر‎ ‎کرد‎ ‎و‎ ‎شاید‎ ‎حجم‎ ‎مطالبی‎ ‎که‎ ‎بعد‎ ‎از‎ ‎این‎ ‎تجمع‎ ‎در‎ ‎مورد‎ ‎مسائل‎ ‎و‎ ‎مطالبات‎ ‎زنان‎ ‎در‎ ‎ایران‎ ‎نوشته‎ ‎شده‎ ‎است‎ ‎با‎ ‎پیش‎ ‎از‎ ‎آن‎ ‎قابل‎ ‎مقایسه‎ ‎نیست. یک سال بعد، ‏‎ ‎وجود‎ ‎سخت‎ ‎شدن‎ ‎فضا، گروه‎ ‎هایی‎ ‎از‎ ‎زنانی‎ ‎که‎ ‎تجمع‎ 22 ‎خرداد‎ 84 ‎را‎ ‎آفریده‎ ‎بودند‎ ‎و‎ ‎نه‎ ‎همه‎ ‎آن‎ ‎ها، تصمیم‎ ‎گرفتند‎ ‎این‎ ‎حرکت‎ ‎را‎ ‎باز‎ ‎آفرینی‎ ‎کنند. این‎ ‎بار‎ ‎با‎ ‎خواسته‎ ‎های‎ ‎مشخص‎ ‎تر‎ ‎که‎ ‎نقض‎ ‎حقوق‎ ‎زنان‎ ‎در‎ ‎قوانین‎ ‎مدنی‎ ‎و‎ ‎خانواده‎ ‎بود. این‎ ‎حرکت‎ ‎نشان‎ ‎دهنده‎ ‎استمرار‎ ‎فعالان‎ ‎حقوق‎ ‎زنان‎ ‎در‎ ‎مطالبه‎ ‎خواست‎ ‎های‎ ‎مشخص‎ ‎شان‎ ‎بود. این‎ ‎که‎ ‎فعالان‎ ‎در‎ ‎این‎ ‎راه‎ ‎حاضرند‎ ‎هزینه‎ ‎بپردازند‎ ‎و‎ ‎بر‎ ‎عمومی‎ ‎کردن‎ ‎خواسته‎ ‎ها‎ ‎و‎ ‎مطالباتشان‎ ‎اصرار‎ ‎دارند…. ‏‎ ‎‏ ‏

 ‎‎‎روی‎ ‎حرکت‎ ‎سازمان‎ ‎های‎ ‎فعال‎ ‎حوزه‎ ‎پیام‎ ‎هایی‎ ‎که‎ ‎از‎ ‎حادثه‎ ۲۲ ‎خرداد‎ ‎برای‎ ‎جامعه‎ ‎زنان‎ ‎صادر‎ ‎شد‎ ‎چه‎ ‎بود؟‎ ‎این‎ ‎پیام‎ ‎ها‎ ‎چگونه‎ ‎زنان‎ ‎تاثیر‎ ‎گذاشت.. وچگونه‎ ‎حرکت‎ ‎انها‎ ‎را‎ ‎ازخود‎ ‎متاثرکرد؟‎ ‎

 مهمترین‎ ‎پیام‎ 22 ‎خرداد‎ ‎آمادگی‎ ‎جنبش‎ ‎زنان‎ ‎در‎ ‎پایداری‎ ‎بر‎ ‎خواسته‎ ‎های‎ ‎مشخصش‎ ‎در‎ ‎شرایط‎ ‎دشوار‎ ‎بود. ‏‎22 ‎خرداد‎ 85 ‎بحث‎ ‎هزینه‎ ‎پردازی‎ ‎فردی‎ ‎را‎ ‎در‎ ‎جنبش‎ ‎زنان‎ ‎باب‎ ‎کرد‎ ‎و‎ ‎پیام‎ ‎مهمش‎ ‎این‎ ‎بود‎ ‎که‎ ‎برای‎ ‎این‎ ‎که‎ ‎به‎ ‎خواسته‎ ‎هایمان‎ ‎برسیم‎ ‎باید‎ ‎مطالباتمان‎ ‎را‎ ‎عمومی‎ ‎کنیم‎ ‎و‎ ‎راه‎ ‎آن،‎ ‎دستیابی‎ ‎به‎ ‎مردمی‎ ‎است‎ ‎که‎ ‎مخاطب‎ ‎سنتی‎ ‎جنبش‎ ‎زنان‎ ‎نیستند. مهمترین‎ ‎دستاورد‎ ‎این‎ ‎تجمع‎ ‎برای‎ ‎جنبش‎ ‎زنان، کمپین‎ ‎یک‎ ‎میلیون‎ ‎امضاء‎ ‎بود. این‎ ‎تجمع‎ ‎خواسته‎ ‎محوری‎ ‎را‎ ‎در‎ ‎جنبش‎ ‎تثبیت‎ ‎کرد‎ ‎و‎ ‎حرکت‎ ‎های‎ ‎بعدی‎ ‎جنبش‎ ‎زنان‎ ‎را‎ ‎تحت‎ ‎تاثیر‎ ‎قرار‎ ‎داد. ‏‎ ‎‎ ‎

 اگر‎ ‎قرارباشد‎ ‎سیاهه‎ ‎ای‎ ‎از‎ ‎موانع‎ ‎حرکت‎ ‎جنبش‎ ‎زنان‎ ‎یاسازمان‎ ‎هایی‎ ‎که‎ ‎مطالبات‎ ‎این‎ ‎بخش‎ ‎ازجامعه‎ ‎را‎ ‎پیگیری‎ ‎می‎ ‎کنند‎ ‎تهیه‎ ‎کنید‎ ‎چه‎ ‎مواردی‎ ‎را‎ ‎مطرح‎ ‎خواهید‎ ‎کرد؟‎ ‎چقدر‎ ‎از‎ ‎این‎ ‎موانع‎ ‎درونی‎ ‎هستند، چه‎ ‎مقدار‎ ‎محیطی‎ ‎وچه‎ ‎مقدار‎ ‎بیرونی؟‎ ‎

 به‎ ‎نظرم‎ ‎مهمترین‎ ‎مشکل‎ ‎ما‎ ‎در‎ ‎جنبش‎ ‎زنان‎ ‎در‎ ‎حال‎ ‎حاضر‎ ‎مشکلاتی‎ ‎است‎ ‎که‎ ‎نیروهای‎ ‎امنیتی‎ ‎برای‎ ‎ما‎ ‎ایجاد‎ ‎می‎ ‎کنند. مهمترین‎ ‎هدف‎ ‎ما‎ ‎گسترش‎ ‎مطالباتمان‎ ‎است. می‎ ‎خواهیم‎ ‎با‎ ‎مردم‎ ‎ارتباط‎ ‎داشته‎ ‎باشیم. می‎ ‎خواهیم‎ ‎مسائل‎ ‎مان‎ ‎را‎ ‎عمومی‎ ‎کنیم. کتاب‎ ‎و‎ ‎نشریه‎ ‎راحت‎ ‎چاپ‎ ‎کنیم، بتوانیم‎ ‎با‎ ‎هم‎ ‎بحث‎ ‎و‎ ‎جدل‎ ‎کنیم.‏‎ ‎اما‎ ‎فضاهای‎ ‎عمومی‎ ‎یکسره‎ ‎بر‎ ‎ما‎ ‎بسته‎ ‎است. تریبون‎ ‎های‎ ‎ما‎ ‎سایت‎ ‎هایی‎ ‎هستند‎ ‎که‎ ‎دم‎ ‎به‎ ‎دم‎ ‎فیلتر‎ ‎می‎ ‎شوند، ما‎ ‎از‎ ‎فضای‎ ‎واقعی‎ ‎رانده‎ ‎شده‎ ‎ایم‎ ‎و‎ ‎تنها‎ ‎فضایی‎ ‎که‎ ‎می‎ ‎توانیم‎ ‎در‎ ‎آن‎ ‎اندکی‎ ‎تنفس‎ ‎کنیم، فضای‎ ‎مجازی‎ ‎است. جنبش‎ ‎زنان‎ ‎مشکلات‎ ‎دیگری‎ ‎هم‎ ‎دارد‎ ‎که‎ ‎اگر‎ ‎قدری‎ ‎فضا‎ ‎برایش‎ ‎باز‎ ‎تر‎ ‎بود، می‎ ‎توانست‎ ‎مشکلاتش‎ ‎را‎ ‎تصحیح‎ ‎کند. ‏‎ ‎‎ ‎

 ‎‎برخی‎ ‎می‎ ‎گویند‎ ‎که‎ ‎سازمان‎ ‎های‎ ‎فعال‎ ‎در‎ ‎حوزه‎ ‎زنان‎ ‎نتوانسته‎ ‎اند‎ ‎ماموریت‎ ‎خود‎ ‎وپیام‎ ‎خود‎ ‎را‎ ‎فراگیر‎ ‎کنند. به‎ ‎خصوص‎ ‎از‎ ‎ارتباط‎ ‎با‎ ‎نهادهای‎ ‎حکومتی‎ ‎عاجز‎ ‎بوده‎ ‎اند. اگر‎ ‎قرار‎ ‎باشد‎ ‎دراین‎ ‎زمینه‎ ‎نمره‎ ‎ای‎ ‎به‎ ‎خود‎ ‎بدهید‎ ‎آن‎ ‎نمره‎ ‎چیست؟‎ ‎

 من‎ ‎به‎ ‎عنوان‎ ‎کنشگر‎ ‎کمپین‎ ‎ماموریت‎ ‎خود‎ ‎را‎ ‎در‎ ‎این‎ ‎می‎ ‎دانم‎ ‎که‎ ‎بتوانیم‎ ‎بر‎ ‎افکار‎ ‎عمومی‎ ‎تاثیر‎ ‎بگذاریم، در‎ ‎عرصه‎ ‎عمومی‎ ‎به‎ ‎نیرویی‎ ‎تبدیل‎ ‎شویم‎ ‎تا‎ ‎بتوانیم‎ ‎بر‎ ‎نهادهای‎ ‎حکومتی‎ ‎و‎ ‎قانون‎ ‎گذاری‎ ‎تاثیر‎ ‎گذار‎ ‎شویم. فکر‎ ‎می‎ ‎کنم‎ ‎ما‎ ‎با‎ ‎وجود‎ ‎فشارهای‎ ‎بسیار‎ ‎توانسته‎ ‎ایم، تا‎ ‎حدودی‎ ‎گفتمان‎ ‎حقوق‎ ‎برابر‎ ‎را‎ ‎در‎ ‎جامعه‎ ‎گسترش‎ ‎دهیم. و‎ ‎حتی‎ ‎این‎ ‎گفتمان‎ ‎را‎ ‎به‎ ‎درون‎ ‎بخش‎ ‎هایی‎ ‎از‎ ‎حکومت‎ ‎ببریم. نمونه‎ ‎آن‎ ‎طرح‎ ‎دیه‎ ‎برابر‎ ‎و‎ ‎تغییر‎ ‎ارث‎ ‎زن‎ ‎از‎ ‎شوهر‎ ‎در‎ ‎مجلس‎ ‎هفتم‎ ‎بود. ‏همین‎ ‎که‎ ‎کاندیداهای‎ ‎مجلس‎ ‎در‎ ‎آستانه‎ ‎انتخابات‎ ‎در‎ ‎مورد‎ ‎برنامه‎ ‎هایشان‎ ‎برای‎ ‎زنان، به‎ ‎پرسش‎ ‎کشیده‎ ‎می‎ ‎شوند، ‏نشان‎ ‎می‎ ‎دهد‎ ‎که‎ ‎این‎ ‎گفتمان‎ ‎گسترش‎ ‎پیدا‎ ‎کرده‎ ‎است. در‎ ‎برخی‎ ‎از‎ ‎شهرها‎ ‎کاندیداهای‎ ‎اصلاح‎ ‎طلب‎ ‎از‎ ‎جانب‎ ‎فعالان‎ ‎کمپین‎ ‎و‎ ‎حقوق‎ ‎زنان‎ ‎در‎ ‎مورد‎ ‎برنامه‎ ‎هایشان‎ ‎در‎ ‎صورت‎ ‎موفقیت‎ ‎در‎ ‎انتخابات‎ ‎در‎ ‎ارتباط‎ ‎با‎ ‎لایحه‎ ‎قانون‎ ‎حمایت‎ ‎از‎ ‎خانواده‎ ‎مورد‎ ‎پرسش‎ ‎قرار‎ ‎گرفته‎ ‎اند. ‏‎ ‎‎ ‎

 ‎‎نظرتان‎ ‎در مورد‎ ‎طرح‎ ‎مساپل‎ ‎حساس‎ ‎حوزه‎ ‎زنان‎ ‎با‎ ‎مسوولین‎ ‎عالی‎ ‎رتبه‎ ‎ازجمله‎ ‎رییس‎ ‎جمهور‎ ‎چیست؟‎ ‎به‎ ‎هرحال‎ ‎شما‎ ‎می‎ ‎توانید‎ ‎مطالبات‎ ‎خود‎ ‎را‎ ‎مطرح‎ ‎کنید‎ ‎وآنها‎ ‎هم‎ ‎جواب‎ ‎بدهند‎ ‎یا‎ ‎حتی‎ ‎ندهند. اما‎ ‎درهر‎ ‎دوصورت ‏برخی معتقدند ‏‎ ‎این‎ ‎رویکرد‎ ‎به‎ ‎شفاف‎ ‎شدن‎ ‎مواضع‎ ‎آنها‎ ‎ونگاهی‎ ‎که‎ ‎به‎ ‎سازمان‎ ‎های‎ ‎فعال‎ ‎حوزه‎ ‎زنان‎ ‎دارد‎ ‎کمک‎ ‎می‎ ‎کند…‏‎ ‎

 من‎ ‎فکر‎ ‎می‎ ‎کنم‎ ‎ما‎ ‎مطالبات‎ ‎روشنی‎ ‎داریم‎ ‎و‎ ‎باید‎ ‎این‎ ‎مطالبات‎ ‎را‎ ‎با‎ ‎هرکسی‎ ‎که‎ ‎می‎ ‎توانیم‎ ‎مطرح‎ ‎کنیم. اگر‎ ‎کسی‎ ‎در‎ ‎کمپین‎ ‎یک‎ ‎میلیون‎ ‎امضاء‎ ‎این‎ ‎توان‎ ‎را‎ ‎داشته‎ ‎باشد‎ ‎که‎ ‎این‎ ‎مطالبات‎ ‎را‎ ‎به‎ ‎گوش‎ ‎مسوولین‎ ‎عالی‎ ‎رتبه‎ ‎برساند‎ ‎چرا‎ ‎که‎ ‎‎ ‎نه، کما‎ ‎این‎ ‎که‎ ‎قبلا‎ ‎هم‎ ‎فعالان‎ ‎کمپین‎ ‎در‎ ‎فرصت‎ ‎هایی‎ ‎دفترچه‎ ‎کمپین‎ ‎را‎ ‎به‎ ‎دست‎ ‎آقای‎ ‎رفسنجانی‎ ‎و… رسانده‎ ‎اند. ‏اما‎ ‎من‎ ‎اعتقاد‎ ‎دارم، هر‎ ‎حکومتی‎ ‎آن‎ ‎گاه‎ ‎به‎ ‎خواسته‎ ‎های‎ ‎شهروندانش‎ ‎بهتر‎ ‎توجه‎ ‎می‎ ‎کند که‎ ‎این‎ ‎خواسته‎ ‎ها‎ ‎هر‎ ‎چه‎ ‎قدرتمندتر‎ ‎در‎ ‎جامعه‎ ‎مطرح‎ ‎شوند‎ ‎و‎ ‎بتوانند‎ ‎به‎ ‎گفتمان‎ ‎قدرتمندی‎ ‎در‎ ‎جامعه‎ ‎تبدیل‎ ‎شوند. در‎ ‎آن‎ ‎صورت‎ ‎حکومت‎ ‎گران‎ ‎به‎ ‎راحتی‎ ‎نمی‎ ‎توانند‎ ‎از‎ ‎کنار‎ ‎خواسته‎ ‎های‎ ‎ما‎ ‎رد‎ ‎شوند‎ ‎و‎ ‎خواسته‎ ‎های‎ ‎ما‎ ‎را‎ ‎در‎ ‎معادلاتشان‎ ‎منظور‎ ‎خواهند‎ ‎کرد. ‏‎ ‎

 ده‎ ‎سال‎ ‎بعد، فکر‎ ‎می‎ ‎کنید‎ ‎جنیش‎ ‎زنان‎ ‎ایران‎ ‎کجا‎ ‎ایستاده‎ ‎باشد؟‎ ‎چه‎ ‎کارهای‎ ‎در‎ ‎این‎ ‎مسیر‎ ‎صورت‎ ‎خواهد‎ ‎گرفت؟‎ ‎

 ‎اگر‎ ‎در‎ ‎این‎ ‎دو‎ ‎سال‎ ‎که‎ ‎همه‎ ‎افول‎ ‎جنبش‎ ‎های‎ ‎اجتماعی‎ ‎را‎ ‎پیش‎ ‎بینی‎ ‎می‎ ‎کردند، جنبش‎ ‎زنان‎ ‎توانسته‎ ‎است تا‎ ‎این‎ ‎حد‎ ‎گفتمان‎ ‎برابری‎ ‎را پی گیری کند، در‎ ‎ده‎ ‎سال‎ ‎آینده‎ ‎مطمئنم‎ ‎که‎ ‎ما‎ ‎به‎ ‎خیلی‎ ‎از‎ ‎خواسته‎ ‎های‎ ‎حقوقی‎ ‎مان‎ ‎رسیده‎ ‎ایم. ‏البته‎ ‎شرایط‎ ‎غیر‎ ‎عادی‎ ‎می‎ ‎تواند‎ ‎بحث‎ ‎حقوق‎ ‎زنان‎ ‎را‎ ‎به‎ ‎حاشیه‎ ‎ببرد‎ ‎مثل‎ ‎جنگ‎ ‎و… که‎ ‎از‎ ‎اختیار‎ ‎ما‎ ‎خارج‎ ‎است، ‏اما‎ ‎فکر‎ ‎می‎ ‎کنم‎ ‎شرایط‎ ‎عوض‎ ‎شده‎ ‎است‎ ‎و‎ ‎حتی‎ ‎پدیده‎ ‎ای‎ ‎مثل‎ ‎جنگ‎ ‎هم‎ ‎نمی‎ ‎تواند‎ ‎کاملا‎ ‎جنبشی‎ ‎را‎ ‎که‎ ‎به‎ ‎راه‎ ‎افتاده‎ ‎است‎ ‎به‎ ‎حاشیه‎ ‎براند. مثلا‎ ‎در‎ ‎زمان‎ ‎جنگ‎ ‎ایران‎ ‎و‎ ‎عراق‎ ‎دستیابی‎ ‎به‎ ‎رسانه‎ ‎ها‎ ‎خیلی‎ ‎محدود‎ ‎بود‎ ‎ولی‎ ‎الان‎ ‎تحولات‎ ‎جهانی‎ ‎امکاناتی‎ ‎در‎ ‎اختیار‎ ‎همه‎ ‎جنبش‎ ‎ها‎ ‎قرار‎ ‎داده‎ ‎است‎ ‎که‎ ‎بتوانند‎ ‎صدای‎ ‎خود‎ ‎را‎ ‎داشته‎ ‎باشند. به‎ ‎هر‎ ‎حال‎ ‎ما‎ ‎به‎ ‎عنوان‎ ‎فعالان‎ ‎حقوق‎ ‎زنان‎ ‎باید‎ ‎بتوانیم‎ ‎بر‎ ‎خواسته‎ ‎ها‎ ‎و‎ ‎مطالبات‎ ‎خودمان‎ ‎تکیه‎ ‎کنیم‎ ‎و‎ ‎فکر‎ ‎می‎ ‎کنم‎ ‎این‎ ‎تداوم‎ ‎خود‎ ‎می‎ ‎تواند‎ ‎به‎ ‎روند‎ ‎صلح‎ ‎هم‎ ‎کمک‎ ‎کند، چون‎ ‎تاکید‎ ‎بر‎ ‎تدوام‎ ‎شیوه‎ ‎های‎ ‎مسالمت‎ ‎جویانه‎ ‎خود‎ ‎بدیدلی‎ ‎است‎ ‎برای‎ ‎جنگ‎ ‎افروزی. ‏‎ ‎‎


 ‎تا‎ ‎چه‎ ‎حد‎ ‎خود‎ ‎را‎ ‎نخبه‎ ‎گرا‎ ‎می‎ ‎دانید‎ ‎وتا‎ ‎چه‎ ‎حد‎ ‎فکر‎ ‎می‎ ‎کنید‎ ‎به‎ ‎عمومی‎ ‎کردن‎ ‎مطالبات‎ ‎کمک‎ ‎کرده‎ ‎اید؟ ‏آیا‎ ‎اساسا‎ ‎جنبشی‎ ‎که‎ ‎مطالبات‎ ‎نخبه‎ ‎گرایانه‎ ‎دارد‎ – ‎مثل‎ ‎تغییر‎ ‎قوانین- ‏‎ ‎آیا‎ ‎می‎ ‎تواند‎ ‎به‎ ‎صورت‎ ‎عوام‎ ‎گرایانه‎ ‎عمل‎ ‎کند‎ ‎وبه‎ ‎تعداد‎ ‎فکر‎ ‎کند؟‎ ‎یا‎ ‎اینکه‎ ‎کیفیت‎ ‎فعالیت‎ ‎درعمل‎ ‎کمیت‎ ‎آن‎ ‎را‎ ‎تحت‎ ‎تاثیرخود‎ ‎می‎ ‎گذارد؟‎ ‎

 من‎ ‎فکر‎ ‎نمی‎ ‎کنم‎ ‎مطالبات‎ ‎حقوقی‎ ‎مطالباتی‎ ‎نخبه‎ ‎گرایانه‎ ‎باشد‎ ‎چون‎ ‎اتفاقا‎ ‎این‎ ‎مطلالبات‎ ‎بیشتر‎ ‎مساله‎ ‎زنان‎ ‎طبقات‎ ‎پایین است؛‎ ‎یعنی‎ ‎به‎ ‎نوعی‎ ‎این‎ ‎زنان‎ ‎بیشتر‎ ‎از‎ ‎تبعیض حقوقی‎ ‎لطمه‎ ‎می‎ ‎خورند. حتی‎ ‎در‎ ‎عمل‎ ‎دیده‎ ‎ام‎ ‎زنان‎ ‎روشنفکری‎ ‎که‎ ‎مطالبات‎ ‎ما‎ ‎را‎ ‎حداقلی‎ ‎دانسته‎ ‎اند‎ ‎و‎ ‎حتی‎ ‎بیانیه‎ ‎کمپین‎ ‎را‎ ‎امضاء‎ ‎نکرده‎ ‎اند‎ ‎در‎ ‎زندگی‎ ‎واقعی‎ ‎شان‎ ‎چقدر‎ ‎دل‎ ‎نگران‎ ‎این‎ ‎قوانین‎ ‎بوده‎ ‎اند. مثلا‎ ‎در‎ ‎هنگام‎ ‎ازدواج‎ ‎دخترانشان. اگر‎ ‎منظورتان‎ ‎این‎ ‎است‎ ‎که‎ ‎ما‎ ‎برای‎ ‎تغییر‎ ‎این‎ ‎قوانین‎ ‎مجبوریم از‎ ‎نمایندگان‎ ‎مجلس‎ ‎قانون‎ ‎گذاری‎ ‎بخواهیم‎ ‎این‎ ‎قوانین‎ ‎را‎ ‎تغییر‎ ‎بدهند، این‎ ‎درست‎ ‎است‎ ‎ولی‎ ‎همان‎ ‎طور‎ ‎که‎ ‎در‎ ‎سوالهای‎ ‎پیشینی‎ ‎هم‎ ‎اشاره‎ ‎کردم، ما‎ ‎می‎ ‎خواهیم‎ ‎به‎ ‎مجلس‎ ‎و‎ ‎هر‎ ‎نهاد‎ ‎دیگری‎ ‎نشان‎ ‎دهیم‎ ‎که‎ ‎این‎ ‎خواسته‎ ‎ها، فقط‎ ‎خواسته‎ ‎های‎ ‎تعداد‎ ‎محدودی‎ ‎زن‎ ‎طبقه‎ ‎متوسط‎ ‎به‎ ‎بالای‎ ‎تهران‎ ‎نشین‎ ‎نیست، اتهامی‎ ‎که‎ ‎همیشه‎ ‎اقتدارگرایان‎ ‎برای‎ ‎نادیده‎ ‎گرفتن‎ ‎ما‎ ‎و‎ ‎مطالباتمان‎ ‎به‎ ‎ما‎ ‎می‎ ‎زنند. در‎ ‎واقع‎ ‎ما‎ ‎می‎ ‎خواهیم‎ ‎هر‎ ‎چه‎ ‎بیشتر‎ ‎این‎ ‎مطالبات‎ ‎را‎ ‎عمومی‎ ‎کنیم، زنان‎ ‎و‎ ‎مردان‎ ‎بیشتری‎ ‎را‎ ‎به‎ ‎کنش‎ ‎در‎ ‎جهت‎ ‎تغییر‎ ‎این‎ ‎قوانین‎ ‎واداریم‎ ‎و‎ ‎بر‎ ‎افکار‎ ‎عمومی‎ ‎تاثیر‎ ‎بگذاریم. فکر‎ ‎می‎ ‎کنم‎ ‎در‎ ‎آن‎ ‎صورت‎ ‎مجلس‎ ‎هم‎ ‎خواسته‎ ‎های‎ ‎ما‎ ‎را‎ ‎نادیده‎ ‎نمی‎ ‎گیرد. اگر‎ ‎تنها‎ ‎با‎ ‎لابی‎ ‎و‎ ‎گفتگو‎ ‎با‎ ‎نمایندگان‎ ‎مجلس‎ ‎می‎ ‎شد‎ ‎تغییراتی‎ ‎ایجاد‎ ‎کرد، چرا‎ ‎مجلس‎ ‎ششم‎ ‎که‎ ‎حقوق‎ ‎زنان‎ ‎دغدغه‎ ‎برخی‎ ‎از‎ ‎نمایندگانش‎ ‎بود، ‏نتوانست‎ ‎تغییرات‎ ‎گسترده‎ ‎ای‎ ‎را‎ ‎ایجاد‎ ‎کند؟‎ ‎ما‎ ‎به‎ ‎عنوان‎ ‎بخشی‎ ‎از‎ ‎کنشگران‎ ‎جنبش‎ ‎زنان، توان‎ ‎خود‎ ‎را‎ ‎بر‎ ‎عمومی‎ ‎کردن‎ ‎مطالباتمان‎ ‎نهاده‎ ‎ایم. فکر‎ ‎می‎ ‎کنم‎ ‎اگر‎ ‎ما‎ ‎بتوانیم‎ ‎بر‎ ‎افکار‎ ‎عمومی‎ ‎تاثیر‎ ‎بگذاریم، بر‎ ‎حکومت‎ ‎گران‎ ‎و‎ ‎مراجع‎ ‎نیز‎ ‎تاثیر‎ ‎خواهیم‎ ‎گذاشت. از‎ ‎خود‎ ‎پرسیده‎ ‎ایم‎ ‎که‎ ‎چرا‎ ‎آیت‎ ‎الله‎ ‎صانعی‎ ‎و‎ ‎برخی‎ ‎از‎ ‎دیگر‎ ‎علمای‎ ‎مذهبی‎ ‎امروز‎ ‎از‎ ‎حقوق‎ ‎زنان‎ ‎می‎ ‎گویند‎ ‎و‎ ‎خواهان‎ ‎رفع‎ ‎تبعیضات‎ ‎حقوقی‎ ‎از‎ ‎زنان‎ ‎هستند؟‎ ‎فکر‎ ‎می‎ ‎کنم‎ ‎بخشی‎ ‎از‎ ‎آن‎ ‎به‎ ‎موفقیت‎ ‎جنبش‎ ‎زنان‎ ‎در‎ ‎عمومی‎ ‎کردن‎ ‎مطالباتش‎ ‎بر‎ ‎می‎ ‎گردد. ‏‎
‎‎ ‎

 نقش‎ ‎افراد‎ ‎در‎ ‎جنبش‎ ‎زنان‎ ‎چقدراست؟ فعالینی‏‎ ‎که‎ ‎همه‎ ‎زندگیشان‎ ‎را‎ ‎وقف‎ ‎جنیش‎ ‎کرده‎ ‎اند‎ ‎وهزینه‎ ‎های‎ ‎بسیاری‎ ‎هم‎ ‎می‎ ‎پردازند؟‎ ‎

 البته‎ ‎که‎ ‎به‎ ‎نظر‎ ‎من‎ ‎نقش‎ ‎برخی‎ ‎از‎ ‎افراد‎ ‎در‎ ‎جنبش‎ ‎زنان‎ ‎بسیار‎ ‎مهم‎ ‎است. زنان‎ ‎شجاعی‎ ‎که‎ ‎توان‎ ‎و‎ ‎جسارت‎ ‎عمومی‎ ‎کردن‎ ‎ایده‎ ‎هایشان‎ ‎را‎ ‎داشته‎ ‎و‎ ‎دارند. ولی‎ ‎فکر‎ ‎می‎ ‎کنم‎ ‎جنبش‎ ‎زنان‎ ‎محدود‎ ‎به‎ ‎این‎ ‎افراد‎ ‎نیست‎ ‎و‎ ‎اتفاقا‎ 22 ‎خرداد‎ ‎و‎ ‎کمپین‎ ‎یک‎ ‎میلیون‎ ‎امضاء‎ ‎نقش‎ ‎مهمی‎ ‎در‎ ‎تربیت‎ ‎کادرهای‎ ‎جوان‎ ‎برای‎ ‎جنبش‎ ‎زنان‎ ‎داشته‎ ‎است. اگر‎ ‎به‎ ‎سایت‎ ‎های‎ ‎زنان‎ ‎نگاه‎ ‎بکنید، دختران‎ ‎و‎ ‎زنان‎ ‎جوانی‎ ‎را‎ ‎می‎ ‎بینند‎ ‎که‎ ‎با‎ ‎پشتکار‎ ‎و‎ ‎امید‎ ‎به‎ ‎تغییر‎ ‎برای‎ ‎تغییر‎ ‎شرایط‎ ‎مبارزه‎ ‎می‎ ‎کند‎ ‎و‎ ‎شاید‎ ‎این‎ ‎سایت‎ ‎ها‎ ‎برای‎ ‎ما‎ ‎روزنه‎ ‎هایی‎ ‎می‎ ‎گشایند‎ ‎که‎ ‎شاهد‎ ‎برخی‎ ‎از‎ ‎فعالیت‎ ‎های‎ ‎آنان‎ ‎باشیم. من‎ ‎فکر‎ ‎می‎ ‎کنم‎ ‎نسل‎ ‎جوانی‎ ‎در‎ ‎جنبش‎ ‎زنان‎ ‎حضور‎ ‎دارند‎ ‎که‎ ‎متشکل‎ ‎از‎ ‎مردان‎ ‎و‎ ‎زنان‎ ‎جوان‎ ‎هستند، این‎ ‎جوانان‎ ‎از‎ ‎جنبش‎ ‎هویت‎ ‎می‎ ‎گیرند‎ ‎و‎ ‎به‎ ‎آن‎ ‎پویایی‎ ‎می‎ ‎بخشند‎ ‎گرچه‎ ‎من‎ ‎فکر‎ ‎می‎ ‎کنم‎ ‎همه‎ ‎ما‎ ‎نیازمند‎ ‎تجارب‎ ‎کنشگران‎ ‎قدیمی‎ ‎تر‎ ‎جنبش‎ ‎زنان‎ ‎هستیم‎ ‎و‎ ‎وامدار‎ ‎خون‎ ‎دل‎ ‎خوردن‎ ‎ها‎ ‎و‎ ‎تلاش‎ ‎های‎ ‎دوستانی‎ ‎که‎ ‎به‎ ‎ما‎ ‎اجازه‎ ‎دادند‎ ‎بر‎ ‎شانه‎ ‎هایشان‎ ‎گام‎ ‎نهیم‎ ‎تا‎ ‎افق‎ ‎نگاهمان‎ ‎را‎ ‎گسترده‎ ‎تر‎ ‎کنیم. ‏‎

‎عباسقلی‎ ‎زاده: مهمترین‎ ‎مساله،‎ ‎مبارزه‎ ‎با‎ ‎بنیادگرایی‎ ‎است‎

 ‎اگر‎ ‎قرارباشد‎ ‎تقویم‎ ‎جنبش‎ ‎زنان‎ ‎یک‎ ‎نقطه‎ ‎آغاز‎ ‎داشته‎ ‎باشد‎ ‎آن‎ ‎چه‎ ‎روزی‎ ‎است؟‎ ‎هشتم‎ ‎مارس؟‎ ‎یا‎ ‎روز‎ ها‎ ‎و هفته‎ ‎های‎ ‎دیگر؟‎ ‎

 مسلما‎ ‎هشتم‎ ‎مارس. چون‎ ‎هشتم‎ ‎مارس‎ ‎برای‎ ‎زنان‎ ‎ایرانی‎ ‎ارزش‎ ‎مضاعف‎ ‎دارد. یعنی‎ ‎نه‎ ‎تنها‎ ‎روز‎ ‎جهانی‎ ‎اعتراض‎ ‎بر‎ ‎علیه‎ ‎سلطه‎ ‎و‎ ‎قدرتی‎ ‎است‎ ‎که‎ ‎با‎ ‎مردسالاری‎ ‎عجین‎ ‎شده، بلکه‎ ‎برای‎ ‎زنان‎ ‎ایرانی‎ ‎یک‎ ‎ارزش‎ ‎تاریخی‎ – ‎بومی‎ ‎هم‎ ‎دارد‎ ‎که‎ ‎سابقه‎ ‎آن‎ ‎به‎ ‎مبداءپیدایش‎ ‎جنبش‎ ‎زنان‎ ‎در‎ ‎دوره‎ ‎مشروطه‎ ‎بر‎ ‎می‎ ‎گردد. و‎ ‎در‎ ‎تمام‎ ‎دوره‎ ‎های‎ ‎سرکوب‎ ‎تاریخی‎ ‎چه‎ ‎در‎ ‎دوره‎ ‎پهلوی‎ ‎و‎ ‎چه‎ ‎در‎ ‎دوره‎ ‎های‎ ‎مختلف‎ ‎بعد‎ ‎از‎ ‎انقلاب‎ ‎به‎ ‎ویژه‎ ‎در‎ ‎دهه‎ 60‎، عامل‎ ‎پایداری‎ ‎جنبش‎ ‎زنان‎ ‎بوده‎ ‎است. یادم‎ ‎می‎ ‎آید‎ ‎که‎ ‎در‎13 ‎اسفند‎ ‎سال‎ ‎گذشته‎ ‎که‎ 33 ‎نفر‎ ‎فعالان‎ ‎جنبش‎ ‎زنان‎ ‎را‎ ‎بازداشت‎ ‎کرده‎ ‎بودند‎ ‎بازجویم‎ ‎همین‎ ‎سئوال‎ ‎شما‎ ‎را‎ ‎از‎ ‎من‎ ‎پرسید‎ ‎و‎ ‎من‎ ‎برای‎ ‎آنکه‎ ‎بزرگی‎ ‎این‎ ‎روز‎ ‎را‎ ‎به‎ ‎او‎ ‎حالی‎ ‎کنم‎ ‎گفتم‎ 8 ‎مارس‎ ‎همانقدر‎ ‎برای‎ ‎ما‎ ‎باارزش‎ ‎است‎ ‎و‎ ‎حرمت‎ ‎دارد‎ ‎که‎ ‎دهه‎ ‎محرم‎ ‎برای‎ ‎شما. برای‎ ‎آنکه‎ ‎روزی‎ ‎به‎ ‎عنوان‎ ‎رفرنس‎ ‎برای‎ ‎یک‎ ‎جنبش‎ ‎اجتماعی‎ ‎به‎ ‎حساب‎ ‎آید‎ ‎نمی‎ ‎توانیم‎ ‎مثل‎ ‎سلاطین‎ ‎ایرانی‎ ‎تقویم‎ ‎را‎ ‎برداشته‎ ‎و‎ ‎بنابر‎ ‎خواست‎ ‎خود‎ ‎روزی‎ ‎را‎ ‎مبداء‎ ‎کرده‎ ‎و‎ ‎به‎ ‎زور‎ ‎بخواهیم‎ ‎نمادسازی‎ ‎کنیم. بلکه‎ ‎این‎ ‎جریان‎ ‎جنبش‎ ‎اجتماعی‎ ‎و‎ ‎خواست‎ ‎مردم‎ ‎است‎ ‎که‎ ‎به‎ ‎طور‎ ‎طبیعی‎ ‎روزی‎ ‎را‎ ‎از‎ ‎آن‎ ‎خود‎ ‎می‎ ‎کند.‏

وقتی‎ ‎داریم‎ ‎از‎ ‎جنبش‎ ‎زنان‎ ‎حرف‎ ‎می‎ ‎زنیم‎ ‎در‎ ‎واقع‎ ‎داریم‎ ‎از‎ ‎یک‎ ‎جریان‎ ‎اجتماعی‎ ‎وسیع‎ ‎حرف‎ ‎می‎ ‎زنیم‎ ‎که‎ ‎یک‎ ‎سر‎ ‎طیف‎ ‎آن‎ ‎را‎ ‎فمنیست‎ ‎های‎ ‎چپ‎ ‎و‎ ‎یک‎ ‎سر‎ ‎دیگرش‎ ‎را‎ ‎اصلاح‎ ‎طلب‎ ‎ها‎ ‎تشکیل‎ ‎می‎ ‎دهند، و‎ ‎همه‎ ‎این‎ ‎طیف‎ ‎ها‎ ‎نیز‎ ‎هشت‎ ‎مارس‎ ‎را‎ ‎روز‎ ‎خودشان‎ ‎می‎ ‎دانند. بزرگترین‎ ‎تظاهرات‎ ‎زنان‎ ‎ایرانی‎ ‎د‎ ‎رطول‎ ‎تاریخ‎ ‎جنبش‎ ‎زنان‎ ‎هم‎ ‎به‎ 8 ‎مارس‎ ‎سال‎ 57 ‎بر‎ ‎می‎ ‎گردد‎ ‎که‎ ‎رهبران‎ ‎اصلی‎ ‎آن‎ ‎نه‎ ‎چپ‎ ‎ها‎ ‎و‎ ‎نه‎ ‎ملی‎ ‎ها‎ ‎بلکه‎ ‎زنان‎ ‎عادی‎ ‎کوچه‎ ‎و‎ ‎بازار‎ ‎بودند. در‎ ‎نتیجه‎ ‎نه‎ ‎بیست‎ ‎و‎ ‎دو‎ ‎خرداد‎ ‎و‎ ‎نه‎ ‎روز‎ ‎زن‎ ‎رسمی‎ ‎در‎ ‎ایران، هیچکدام‎ ‎نمی‎ ‎تواند‎ ‎بدیل‎ 8 ‎مارس‎ ‎بشود. البته‎ ‎این‎ ‎که‎ ‎ما‎ ‎یک‎ ‎روز‎ ‎مادر‎ ‎رسمی‎ ‎داشته‎ ‎باشیم‎ ‎خیلی‎ ‎خوب‎ ‎است‎ ‎و‎ ‎نه‎ ‎حتی‎ ‎یک‎ ‎روز‎ ‎بلکه‎ ‎بیشتر، اما‎ ‎ملی‎ ‎دانستن‎ ‎یک‎ ‎روز‎ ‎نیاز‎ ‎به‎ ‎خاطره‎ ‎و‎ ‎تعلق‎ ‎تاریخی‎ ‎دارد‎ ‎که‎ ‎باید‎ ‎در‎ ‎یک‎ ‎فرایند‎ ‎زمانی‎ ‎طولانی‎ ‎به‎ ‎وجود‎ ‎بیاید. الان‎ ‎همین‎ ‎مشکل‎ ‎با‎ ‎روز‎ ‎بیست‎ ‎و‎ ‎دو‎ ‎خرداد‎ ‎وجود‎ ‎دارد‎ ‎با‎ ‎اینکه‎ ‎عده‎ ‎ای‎ ‎از‎ ‎فعالان‎ ‎جنبش‎ ‎زنان‎ ‎تلاش‎ ‎می‎ ‎کنند‎ ‎که‎ ‎این‎ ‎روز‎ ‎را‎ ‎روز‎ ‎همبستگی‎ ‎نامگذاری‎ ‎کنند‎ ‎اما‎ ‎چون‎ ‎این‎ ‎روز‎ ‎در‎ ‎یک‎ ‎پروسه‎ ‎دو‎ ‎ساله، نقش‎ ‎هویت‎ ‎بخش‎ ‎به‎ ‎گروه‎ ‎خاصی‎ ‎از‎ ‎جنبش‎ ‎زنان‎ ‎را‎ ‎پیدا‎ ‎کرده‎ ‎در‎ ‎نتیجه‎ ‎متاسفانه‎ ‎ظرفیت‎ ‎این‎ ‎که‎ ‎جنبه‎ ‎فراگیرپیدا‎ ‎کند‎ ‎را‎ ‎از‎ ‎دست‎ ‎داده‎ ‎است‎.‎

 آیا‎ ‎می‎ ‎توان‎ ‎گفت‎ ۲۲ ‎خرداد‎ ‎در‎ ‎جنیش‎ ‎زنان‎ ‎به‎ ‎مثابه‎ ۱۸ ‎تیر‎ ‎برای‎ ‎جنبش‎ ‎دانشجویی‎ ‎است؟‎ ‎

 مقایسه‎ ‎جالبی‎ ‎است. شاید‎ ‎مهمترین‎ ‎وجه‎ ‎تشابه‎ ‎این‎ ‎باشد‎ ‎جنبش‎ ‎زنان‎ ‎و‎ ‎دانشجویی‎ ‎در‎ ‎این‎ ‎دو‎ ‎روز‎ ‎خودشان‎ ‎را‎ ‎به‎ ‎عنوان‎ ‎یک‎ ‎جریان‎ ‎زنده‎ ‎نشان‎ ‎دادند. خاصیت‎ ‎بیست‎ ‎و‎ ‎دو‎ ‎خرداد‎ ‎سال‎ ‎هشتاد‎ ‎و‎ ‎چهار‎ ‎که‎ ‎جمعیتی‎ ‎نزدیک‎ ‎به‎ ‎شش‎ ‎هزار‎ ‎نفر‎ ‎در‎ ‎مقابل‎ ‎درب‎ ‎اصلی‎ ‎دانشگاه‎ ‎تجمع‎ ‎کردند‎ ‎و‎ ‎خواست‎ ‎به‎ ‎مراتب‎ ‎رادیکالتری‎ ‎از‎ ‎سال‎ ‎های‎ ‎دیگر‎ ‎داشتند(‏‎ ‎که‎ ‎اعتراض‎ ‎به‎ ‎نقض‎ ‎حقوق‎ ‎زنان‎ ‎در‎ ‎قانون‎ ‎اساسی‎ ‎بود)‏‎ ‎این‎ ‎بود‎ ‎که‎ ‎باعث‎ ‎شد‎ ‎حتی‎ ‎شور‎ ‎تازه‎ ‎ای‎ ‎در‎ ‎جنبش‎ ‎دانشجویی‎ ‎هم‎ ‎که‎ ‎فعالانشان‎ ‎در‎ ‎آن‎ ‎طرف‎ ‎خیابان‎ ‎به‎ ‎حمایت‎ ‎از‎ ‎ما‎ ‎تجمع‎ ‎کرده‎ ‎بودند‎ ‎به‎ ‎وجود‎ ‎بیاید‎ ‎و‎ ‎اساسا‎ ‎خاصیت‎ ‎جنبش‎ ‎ها‎ ‎این‎ ‎است‎ ‎که‎ ‎روی‎ ‎هم‎ ‎اثر‎ ‎بگذارند.‏

از‎ ‎اثرات‎ ‎مهم‎ ‎سیاسی‎ ‎این‎ ‎تجمع‎ ‎این‎ ‎بود‎ ‎که‎ ‎جنبش‎ ‎مستقل‎ ‎زنان‎ ‎برای‎ ‎سایر‎ ‎جنبش‎ ‎ها‎ ‎به‎ ‎رسمیت‎ ‎در‎ ‎آمد‎ ‎و‎ ‎از‎ ‎آن‎ ‎به‎ ‎بعد‎ ‎بود‎ ‎که‎ ‎جنبش‎ ‎زنان‎ ‎رسما‎ ‎وارد‎ ‎ادبیات‎ ‎بقیه‎ ‎جنبش‎ ‎ها‎ ‎شد. وجه‎ ‎تشابه‎ ‎های‎ ‎دیگری‎ ‎هم‎ ‎دارند،‎ ‎مثل‎ ‎این‎ ‎که‎ ‎هر‎ ‎دو‎ ‎در‎ ‎ابتدا‎ ‎بسیار‎ ‎مردمی‎ ‎بودند‎ ‎و‎ ‎بعد‎ ‎گروه‎ ‎ها‎ ‎و‎ ‎انجمن‎ ‎ها‎ ‎رویش‎ ‎سوار‎ ‎شدند. سوم‎ ‎فشارها‎ ‎و‎ ‎روش‎ ‎های‎ ‎پلیسی‎ ‎مشترکی‎ ‎بود‎ ‎که‎ ‎در‎ ‎مورد‎ ‎جنبش‎ ‎دانشجویی‎ ‎موفق‎ ‎به‎ ‎چند‎ ‎ایجاد‎ ‎شکاف‎ ‎شد‎ ‎اما‎ ‎در‎ ‎مورد‎ ‎جنبش‎ ‎زنان‎ ‎به‎ ‎نظرم‎ ‎برغم‎ ‎تلاش‎ ‎های‎ ‎آقایان، چون‎ ‎جنبش‎ ‎زنان‎ ‎ماهیتا‎ ‎مخالف‎ ‎روابط‎ ‎نابرابر‎ ‎قدرت‎ ‎است‎ ‎اساسا‎ ‎این‎ ‎شکاف‎ ‎ها‎ ‎را‎ ‎دفع‎ ‎کرد‎ ‎که‎ ‎نمونه‎ ‎اش‎ ‎همبستگی‎ ‎زنان‎ ‎گروه‎ ‎های‎ ‎مختلف‎ ‎جنبش‎ ‎در‎ ‎مقابل‎ ‎دادگاه‎ ‎انقلاب‎ ‎برای‎ ‎حمایت‎ ‎از‎ ‎محکومان‎ ‎جریان‎ ‎میدان‎ ‎هفت‎ ‎تیر‎ ‎بود. اما‎ ‎اگر‎ ‎منظورتان‎ ‎این‎ ‎است‎ ‎که‎ ‎به‎ ‎همان‎ ‎اندازه‎ ‎که‎ ‎هجده‎ ‎تیر‎ ‎برای‎ ‎جنبش‎ ‎دانشجویی‎ ‎اهمیت‎ ‎دارد‎ ‎برای‎ ‎ما‎ ‎هم‎ ‎بیست‎ ‎و‎ ‎دو‎ ‎خرداد‎ ‎اهمیت‎ ‎دارد‎ ‎یا‎ ‎نه‎ ‎باید‎ ‎بگویم‎ ‎برای‎ ‎ما‎ ‎که‎ ‎در‎ ‎بیست‎ ‎و‎ ‎دوی‎ ‎خرداد‎ ‎سال‎ 84 ‎بودیم‎ ‎و‎ ‎خواستمان‎ ‎هم‎ ‎تغییر‎ ‎قانون‎ ‎اساسی‎ ‎به‎ ‎نفع‎ ‎زنان‎ ‎بود‎ ‎و‎ ‎با‎ ‎موفقیت‎ ‎هم‎ ‎اعتراضمان‎ ‎را‎ ‎نشان‎ ‎دادیم‎ ‎مسلما‎ ‎این‎ ‎روز‎ ‎خیلی‎ ‎مهم‎ ‎است‎ ‎و‎ ‎برای‎ ‎گروه‎ ‎دیگری‎ ‎که‎ ‎در‎ 7 ‎تیر‎ ‎سال‎ 85 ‎گرفتار‎ ‎بازداشت‎ ‎شدند‎ ‎حتما‎ ‎آن‎ ‎روز‎ ‎خیلی‎ ‎با‎ ‎اهمیت‎ ‎است. اما‎ ‎به‎ ‎دلایلی‎ ‎که‎ ‎در‎ ‎سئوال‎ ‎قبلی‎ ‎گفتم‎ ‎متاسفانه‎ ‎اهمیت‎ ‎این‎ ‎روز‎ ‎به‎ ‎دلیل‎ ‎اینکه‎ ‎عامل‎ ‎هویت‎ ‎بخش‎ ‎به‎ ‎گروه‎ ‎خاصی‎ ‎شده‎ ‎است،‎ ‎متاسفانه‎ ‎باعث‎ ‎شده‎ ‎تا‎ ‎سایر‎ ‎گروه‎ ‎ها‎ ‎حتی‎ ‎اگر‎ ‎خاطره‎ ‎جمعی‎ – ‎تاریخی‎ ‎از‎ ‎آن‎ ‎داشته‎ ‎اند‎ ‎آن‎ ‎را‎ ‎فراموش‎ ‎کنند. ‏‎

 آیا‎ ‎جنبش‎ ‎زنان‎ ‎یا‎ ‎سازمان‎ ‎های‎ ‎مدنی‎ ‎فعال‎ ‎حوزه‎ ‎زنان‎ ‎به‎ ‎فکر‎ ‎برقراری‎ ‎رابطه‎ ‎موثربا‎ ‎مجلس‎ ‎شورای‎ ‎اسلامی‎ ‎جدید‎ ‎هستند؟‎ ‎با‎ ‎توجه‎ ‎به‎ ‎اینکه‎ ‎ریاست‎ ‎مجلس‎ ‎به‎ ‎عهده‎ ‎علی‎ ‎لاریجانی‎ ‎است‎ ‎که‎ ‎در‎ ‎برخی معتقدند دوره‎ ‎ده‎ ‎ساله‎ ‎حضورش‎ ‎در‎ ‎صدا‎ ‎وسیما‎ ‎نگاه‎ ‎متقاوتی‎ ‎به‎ ‎حضور‎ ‎زنان‎ ‎پشت‎ ‎دوربین‎ ‎های‎ ‎تلویزیونی‎ ‎داشت‎ ‎وتحولاتی‎ ‎را‎ ‎دراین‎ ‎زمینه‎ ‎بوجود‎ ‎آورد؟‎ ‎

 شما‎ ‎دارید‎ ‎شوخی‎ ‎می‎ ‎کنید‎ ‎یا‎ ‎جدی‎ ‎معتقدید‎ ‎که‎ ‎تلویزیون‎ ‎لاریجانی‎ ‎به‎ ‎نفع‎ ‎زنان‎ ‎بوده!‏‎‎‏ اکثر‎ ‎قریب‎ ‎به‎ ‎اتقاق‎ ‎تصاویر‎ ‎تلوزیونی‎ ‎بازتولید‎ ‎کلیشه‎ ‎های‎ ‎جنسیتی‎ ‎بوده، اگر‎ ‎هم‎ ‎تک‎ ‎و‎ ‎توکی‎ ‎از‎ ‎زیر‎ ‎دستشان‎ ‎در‎ ‎رفته‎ ‎بخاطر‎ ‎این‎ ‎بوده‎ ‎که‎ ‎نمی‎ ‎شد‎ ‎واقعیت‎ ‎اجتماعی‎ ‎و‎ ‎تغییر‎ ‎نقش‎ ‎های‎ ‎زنانه‎ ‎را‎ ‎نادیده‎ ‎گرفت. در‎ ‎ضمن‎ ‎برای‎ ‎زنان‎ ‎مگر‎ ‎تفاوتی‎ ‎هست‎ ‎بین‎ ‎حداد‎ ‎عادل‎ ‎یا‎ ‎علی‎ ‎لاریجانی؟ تنها‎ ‎تاثیری‎ ‎که‎ ‎رییس‎ ‎مجلس‎ ‎بودن‎ ‎آقای‎ ‎لاریجانی‎ ‎می‎ ‎تواند‎ ‎به طور غیر‎ ‎مستقیم‎ ‎برای زنان ‏هم داشته باشد ‏‎ ‎این‎ ‎است‎ ‎که‎ ‎مثلا تحریمها ‏‎ ‎علیه‎ ‎ایران‎ ‎لغو‎ ‎شود‎ ‎و‎ ‎محدودیت‎ ‎و‎ ‎محرومیت‎ ‎های‎ ‎ناشی‎ ‎از‎ ‎این‎ ‎تحریم‎ ‎ها‎ ‎برای‎ ‎شهروندان‎ ‎ایرانی‎ ‎از‎ ‎بین‎ ‎برود. ‏‎ ‎


 وقتی‎ ‎به‎ ‎فعالیت‎ ‎های‎ ‎یکی‎ ‎دوساله‎ ‎گذشته‎ ‎سازمان‎ ‎های‎ ‎جنبش‎ ‎زنان‎ ‎ویا‎ ‎زنانی‎ ‎که‎ ‎در‎ ‎این‎ ‎عرصه‎ ‎فعالیت‎ ‎می‎ ‎کنند‎ ‎نگاه‎ ‎می‎ ‎کنید‎ ‎به‎ ‎نظرتان‎ ‎چه‎ ‎کارهایی‎ ‎می‎ ‎توانستید‎ ‎انجام‎ ‎بدهید‎ ‎که‎ ‎نتیجه‎ ‎بهتری‎ ‎بگیرید؟‎ ‎

 به‎ ‎نظر‎ ‎من‎ ‎فعالان‎ ‎جنبش‎ ‎زنان‎ ‎نهایت‎ ‎سعی‎ ‎اشان‎ ‎را‎ ‎این‎ ‎مدت‎ ‎کرده‎ ‎اند. ‏‎ ‎اما‎ ‎مهمترین‎ ‎ویژگی‎ ‎این‎ ‎مدت‎ ‎جنبش‎ ‎زنان‎ ‎این‎ ‎بوده‎ ‎که‎ ‎برغم‎ ‎افزایش‎ ‎روز‎ ‎افزون‎ ‎محدودیتها، توانسته‎ ‎فراکنشی‎ ‎عمل‎ ‎کند. اما‎ ‎مشکلات‎ ‎خیلی‎ ‎زیاد‎ ‎است‎ ‎و‎ ‎زمینه‎ ‎و‎ ‎فضای‎ ‎کنشگری‎ ‎هم‎ ‎محدود‎ ‎و‎ ‎پر‎ ‎ریسک‎ ‎شده. برای‎ ‎همین‎ ‎نمی‎ ‎توان‎ ‎به‎ ‎همه‎ ‎جنبه‎ ‎های‎ ‎بحرانی‎ ‎توجه‎ ‎کرد‎ ‎و‎ ‎مجبوریم‎ ‎اولویت‎ ‎بندی‎ ‎کنیم. شاید‎ ‎به‎ ‎نظر‎ ‎برسد‎ ‎مبارزه‎ ‎حقوقی‎ ‎الان‎ ‎شده‎ ‎اولویت‎ ‎بخش‎ ‎بزرگی‎ ‎از‎ ‎جنبش‎ ‎زنان،‎ ‎در‎ ‎حالی‎ ‎که‎ ‎برای‎ ‎ما‎ ‎که‎ ‎در‎ ‎گروه‎ ‎میدان‎ ‎زنان‎ ‎فعال‎ ‎هستیم، مسئله‎ ‎اصلی‎ ‎است‎ ‎ما‎ ‎مبارزه‎ ‎با‎ ‎بنیادگرایی‎ ‎است‎ ‎که‎ ‎از‎ ‎طریق‎ ‎سیستم‎ ‎حقوقی‎ ‎به‎ ‎خودش‎ ‎مشروعیت‎ ‎می‎ ‎دهد. اما‎ ‎الان‎ ‎هر‎ ‎طرف‎ ‎را‎ ‎که‎ ‎نگاه‎ ‎می‎ ‎کنید‎ ‎می‎ ‎بینید‎ ‎محدود‎ ‎کردن‎ ‎زنان‎ ‎به‎ ‎طور‎ ‎برنامه‎ ‎ریزی‎ ‎شده‎ ‎در‎ ‎حال‎ ‎پیشروی‎ ‎است. اما‎ ‎ای‎ ‎کاش‎ ‎جنبش‎ ‎زنان‎ ‎یک‎ ‎سال، فقط‎ ‎یک‎ ‎سال‎ ‎جلوتر‎ ‎بود. یعنی‎ ‎اگراین‎ ‎فشارها‎ ‎یک‎ ‎سال‎ ‎دیرتر‎ ‎از‎ ‎سال‎ 84 ‎به‎ ‎جنبش‎ ‎زنان‎ ‎وارد‎ ‎می‎ ‎شد‎ ‎الان‎ ‎ما‎ ‎در‎ ‎وضع‎ ‎بمراتب‎ ‎بهتری‎ ‎بودیم. ‏برای‎ ‎همین‎ ‎نادیده‎ ‎گرفتن‎ ‎فراخی‎ ‎نسبی‎ ‎آن‎ ‎دوره‎ ‎اصلاحات‎ ‎را‎ ‎حداقل‎ ‎بر‎ ‎خودم‎ ‎نمی‎ ‎بخشم. ‏‎ ‎


 طی‎ ‎ماه‎ ‎های‎ ‎گذشته‎ ‎من‎ ‎چندین‎ ‎تن‎ ‎از‎ ‎زنان‎ ‎نماینده‎ ‎مجلس‎ ‎صحبت‎ ‎کردم. ‎آنها‎ ‎می‎ ‎گفتند‎ ‎که‎ ‎جنبش‎ ‎زنان‎ ‎با آنها‎ ‎تماس‎ ‎برقرارنکردند‎ ‎و‎ ‎آنها‎ ‎نمی‎ ‎دانند‎ ‎مطالباتشان‎ ‎چیست‎ ‎و‎ ‎بالاخره‎ ‎از‎ ‎این‎ ‎گلایه‎ ‎کردند‎ ‎که‎ ‎مشکل‎ ‎ارتباطی‎ ‎دارند‎ ‎با‎ ‎زنان…‏‎

 فهمیدن‎ ‎مطالبات‎ ‎زنان‎ ‎کار‎ ‎سختی‎ ‎نیست‎ ‎و‎ ‎دسترسی‎ ‎به‎ ‎فعالان‎ ‎جنبش‎ ‎هم‎ ‎خیلی‎ ‎راحت‎ ‎است؛‎ ‎به‎ ‎همان‎ ‎راحتی‎ ‎که‎ ‎شما‎ ‎یا‎ ‎دیگران‎ ‎به‎ ‎ما‎ ‎دسترسی‎ ‎دارید. در‎ ‎ضمن‎ ‎گروه‎ ‎های‎ ‎مختلف‎ ‎جنبش‎ ‎زنان‎ ‎سایت‎ ‎دارند‎ ‎و‎ ‎اسم‎ ‎فعالان‎ ‎هم‎ ‎مشخص‎ ‎است. بنابراین‎ ‎اگر‎ ‎این‎ ‎خانمها‎ ‎وقت‎ ‎می‎ ‎گذاشتند‎ ‎و‎ ‎نگاهی‎ ‎به‎ ‎این‎ ‎سایت‎ ‎ها‎ ‎می‎ ‎انداختند‎ ‎می‎ ‎توانستند‎ ‎مطالبات‎ ‎ما‎ ‎را‎ ‎ببیند. الان‎ ‎دیگر‎ ‎دوره‎ ‎قدیم‎ ‎نیست‎ ‎که‎ ‎بزرگان‎ ‎بار‎ ‎عام‎ ‎بدهند‎ ‎و‎ ‎رعایا‎ ‎به‎ ‎خدمت‎ ‎برسند‎ ‎عرض‎ ‎حال‎ ‎بدهند. ما‎ ‎هم‎ ‎بنا‎ ‎نداریم‎ ‎بدون‎ ‎دعوت‎ ‎و‎ ‎آمادگی‎ ‎و‎ ‎بی‎ ‎خبر‎ ‎در‎ ‎جایی‎ ‎برویم. خیلی‎ ‎مدنی‎ ‎دعوت‎ ‎کنند‎ ‎و‎ ‎علنا‎ ‎اعلام‎ ‎کنند‎ ‎که‎ ‎مایل‎ ‎به‎ ‎گفتگو‎ ‎هستند‎ ‎و‎ ‎بعد‎ ‎اگر‎ ‎استقبالی‎ ‎نشد‎ ‎گلایه‎ ‎کنند. البته‎ ‎من‎ ‎شخصا‎ ‎رغبتی‎ ‎به‎ ‎گفتگو‎ ‎از‎ ‎طرف‎ ‎این‎ ‎خانمها‎ ‎ندیدم. حتی‎ ‎در‎ ‎چند‎ ‎مناظره‎ ‎ای‎ ‎که‎ ‎در‎ ‎دانشگاهها‎ ‎بنا‎ ‎بود‎ ‎برگزار‎ ‎شود‎ ‎به‎ ‎دلیل‎ ‎اینکه‎ ‎خانمها‎ ‎امتناع‎ ‎از‎ ‎مناظره‎ ‎و‎ ‎گفتگو‎ ‎داشتند‎ ‎؛‎ ‎برنامه‎ ‎را‎ ‎دانشگاه‎ ‎ها‎ ‎به‎ ‎هم‎ ‎زدند. ‏‎ ‎ ‎

 ‎‎تا به‎ ‎حال‎ ‎به‎ ‎این‎ ‎فکر‎ ‎کرده‎ ‎اید‎ ‎که‎ ‎مطالبات‎ ‎را‎ ‎به‎ ‎صورت‎ ‎سیاهه‎ ‎ای‎ ‎برای‎ ‎مسوولین‎ ‎عالی‎ ‎رتبه‎ ‎به‎ ‎زبانی‎ ‎بنویسید‎ ‎که‎ ‎آنها‎ ‎رابرای‎ ‎توجه‎ ‎به‎ ‎آنها‎ ‎برانگیزد؟‎ ‎مثلا‎ ‎برای‎ ‎رییس‎ ‎جمهور… درواقع‎ ‎حتی‎ ‎اگر‎ ‎این‎ ‎نامه‎ ‎ها‎ ‎خوانده‎ ‎هم‎ ‎نشود‎ ‎اما‎ ‎به‎ ‎لحاظ‎ ‎سمبلیک‎ ‎تبعات‎ ‎خاص‎ ‎خودش‎ ‎را‎ ‎خواهد‎ ‎داشت…‏‎ ‎

 الان‎ ‎دیگر‎ ‎نامه‎ ‎کاربرد‎ ‎خود‎ ‎را‎ ‎ندارد. فعالان‎ ‎حقوق‎ ‎بشر‎ ‎روزانه‎ ‎دهها‎ ‎هزار‎ ‎نامه‎ ‎از‎ ‎طریق‎ ‎ایمیل‎ ‎یا‎ ‎پستی‎ ‎به‎ ‎آقایان‎ ‎می‎ ‎فرستند‎ ‎اما‎ ‎به‎ ‎اصطلاح‎ ‎مثل‎ ‎اسپم‎ ‎با‎ ‎این‎ ‎نامه‎ ‎ها‎ ‎برخورد‎ ‎می‎ ‎شود. در‎ ‎ضمن‎ ‎جنبش‎ ‎زنان‎ ‎بنا‎ ‎ندارد‎ ‎در‎ ‎چارچوب‎ ‎و‎ ‎بدنه‎ ‎روابط‎ ‎قدرت‎ ‎وارد‎ ‎شود. این‎ ‎نقش‎ ‎اشخاص‎ ‎واسط‎ ‎است. حداقل‎ ‎در‎ ‎جایی‎ ‎که‎ ‎گروه‎ ‎ما‎ ‎ایستاده‎ ‎است‎ ‎گفتمان‎ ‎ما، ‏گفتمان‎ ‎درون‎ ‎قدرت‎ ‎نیست. ‏‎ ‎

 چه‎ ‎تصویری‎ ‎از‎ ‎احمدی‎ ‎نژاد‎ ‎داشتید‎ ‎و بعد از‎ ‎آن؟‎ ‎چه‎ ‎چیزهایی‎ ‎تغییرکرده‎ ‎است‎ ‎چه‎ ‎چیزهایی‎ ‎نه؟‎ ‎‎ ‎

 آقای‎ ‎احمدی‎ ‎نژاد‎ ‎در‎ ‎انتخابات‎ ‎گذشته‎ ‎آنچنان‎ ‎مطرح‎ ‎نبود‎ ‎که‎ ‎تصویر‎ ‎خاصی‎ ‎از‎ ‎ایشان‎ ‎داشته‎ ‎باشیم. اما‎ ‎یک‎ ‎بار‎ ‎یادم‎ ‎است‎ ‎که‎ ‎ضمن‎ ‎نطق‎ ‎های‎ ‎انتخاباتی‎ ‎به‎ ‎حقوق‎ ‎زنان‎ ‎خانه‎ ‎دار‎ ‎اشاره‎ ‎کرد‎ ‎و‎ ‎با‎ ‎همان‎ ‎ادبیات‎ ‎عامیانه‎ ‎خودش‎ ‎گفت‎ ‎که‎ ‎اینها‎ ‎هم‎ ‎گناه‎ ‎دارند‎ ‎و‎ ‎باید‎ ‎به‎ ‎اشان‎ ‎توجه‎ ‎کرد‎ ‎و‎ ‎برای‎ ‎کار‎ ‎خانگی‎ ‎باید‎ ‎ارج‎ ‎گذاشت‎ ‎و‎ ‎صحبت‎ ‎از‎ ‎حقوق‎ ‎در‎ ‎ازای‎ ‎کار‎ ‎خانگی‎ ‎کرد. اما‎ ‎دوره‎ ‎وی‎ ‎دارد‎ ‎تمام‎ ‎می‎ ‎شود‎ ‎و‎ ‎خبری‎ ‎از‎ ‎دستمزد‎ ‎زنان‎ ‎خانه‎ ‎دار‎ ‎نیست. به‎ ‎هر‎ ‎حال‎ ‎تصاویر‎ ‎ما‎ ‎در‎ ‎جنبش‎ ‎زنان، از‎ ‎آقای‎ ‎احمدی‎ ‎نژاد‎ ‎واقعی‎ ‎بود. این‎ ‎که‎ ‎جامعه‎ ‎مدنی‎ ‎را‎ ‎تعطیل‎ ‎می‎ ‎کند، این‎ ‎که‎ ‎زنان‎ ‎را‎ ‎خانه‎ ‎نشین‎ ‎می‎ ‎کند‎ ‎و‎ ‎اینکه‎ ‎سرکوب‎ ‎را‎ ‎شدت‎ ‎می‎ ‎دهد‎ ‎و‎ ‎همه‎ ‎اینها‎ ‎شد. ‏‎ ‎

 زندگی‎ ‎یک‎ ‎فعال‎ ‎اجتماعی‎ ‎حوزه‎ ‎زنان‎ ‎درایران‎ ‎چه‎ ‎شکلی‎ ‎دارد؟‎ ‎بیم‎ ‎ها‎ ‎وامید‎ ‎هایشان‎ ‎چگونه‎ ‎است؟‎ ‎‎‎زندگی‎ ‎روزمره‎ ‎تان‎ ‎چه‎ ‎رنگی‎ ‎دارد‎ ‎وچه‎ ‎می‎ ‎کنید؟‎ ‎

 سخت‎ ‎است‎ ‎و‎ ‎پر‎ ‎ماجرا‎ ‎و‎ ‎عادت‎ ‎کرده‎ ‎ایم‎ ‎که‎ ‎همینطور‎ ‎هم‎ ‎باشد. جوان‎ ‎هایمان‎ ‎می‎ ‎گویند‎ ‎این‎ ‎دوره‎ ‎کابوس‎ ‎است‎ ‎و‎ ‎میانسال‎ ‎هایمان‎ ‎می‎ ‎گویند‎ ‎این‎ ‎دوره‎ ‎کاریکاتور‎ ‎کابوس‎ ‎های‎ ‎دوره‎ ‎سرکوب‎ ‎است. ‏‎ ‎اما‎ ‎هیچکدام‎ ‎از‎ ‎ما‎ ‎دلمان‎ ‎نمی‎ ‎خواهد‎ ‎ایران‎ ‎را‎ ‎ترک‎ ‎کند. ‏‎ ‎

 اگر‎ ‎قرار‎ ‎باشد‎ ‎سه‎ ‎اتفاق‎ ‎بیافتد‎ ‎در‎ ‎حوزه‎ ‎زنان‎ ‎چه‎ ‎چیزهایی‎ ‎به‎ ‎نظرتان‎ ‎اولویت‎ ‎دارند؟‎ ‎

 ‎آزادی‎ ‎پوشش، حق‎ ‎طلاق، حق‎ ‎بدن.‏‎ ‎‎ ‎

 ‎ده‎ ‎سال‎ ‎بعدا، جنبش‎ ‎زنان‎ ‎ودستاوردهای‎ ‎آن‎ ‎را‎ ‎کجا‎ ‎می‎ ‎بینید؟‎ ‎چه‎ ‎حوزه‎ ‎هایی؟‎ ‎چه‎ ‎کسانی‎ ‎در‎ ‎سمت‎ ‎شما‎ ‎خواهند‎ ‎بود؟‎‎‏ چه‎ ‎کسانی‎ ‎نخواهند‎ ‎بود؟‎ ‎

 خیلی‎ ‎خوش‎ ‎بینم‎ ‎به‎ ‎ده‎ ‎سال‎ ‎دیگر. چون‎ ‎سرمایه‎ ‎های‎ ‎انسانی‎ ‎که‎ ‎در‎ ‎این‎ ‎دوره‎ ‎سخت‎ ‎دارد‎ ‎به‎ ‎وجود‎ ‎می‎ ‎آید‎ ‎آن‎ ‎موقع‎ ‎به‎ ‎بار‎ ‎خواهد‎ ‎نسشت. در‎ ‎ضمن‎ ‎الان‎ ‎جنبش‎ ‎زنان‎ ‎یک‎ ‎تفاوت‎ ‎فاحش‎ ‎تاریخی‎ ‎با‎ ‎دوره‎ ‎های‎ ‎قبل‎ ‎دارد‎ ‎و‎ ‎آن‎ ‎این‎ ‎است‎ ‎که‎ ‎خود‎ ‎آگاه، هدفمند‎ ‎و‎ ‎مستقل‎ ‎است. بچه‎ ‎هایی‎ ‎که‎ ‎الان‎ ‎در‎ ‎دبستانها‎ ‎هستند‎ ‎با‎ ‎ما‎ ‎خواهند‎ ‎بود‎ ‎و‎ ‎بنیادگراها‎ ‎نه‎ ‎الان‎ ‎و‎ ‎نه‎ ‎آن‎ ‎زمان‎ ‎با‎ ‎جنبش‎ ‎زنان‎ ‎نخواهند‎ ‎بود. ‏‎ ‎‎ ‎
‎‎

 آیا‎ ‎تغییرات‎ ‎عمده‎ ‎ای‎ ‎در‎ ‎دسته‎ ‎بندی‎ ‎های‎ ‎زنان‎ ‎فمینیست‎ ‎طی‎ ‎سالهای‎ ‎گذشته‎ ‎رخ‎ ‎داده‎ ‎است؟‎ ‎برای‎ ‎مثال‎ ‎بین‎ ‎زنان‎ ‎اصلاح‎ ‎طلب، نواندیشان‎ ‎دینی، فمینیست‎ ‎های‎ ‎سکولار‎ ‎ومذهبی؟‎ ‎شما‎ ‎خودتان‎ ‎را‎ ‎کجای‎ ‎این‎ ‎طیف‎ ‎قرار‎ ‎می‎ ‎دهید؟‎‬ ‎

 هر‎ ‎چند‎ ‎زمینه‎ ‎و‎ ‎گذشته‎ ‎من‎ ‎به‎ ‎زنان‎ ‎نواندیش‎ ‎دینی‎ ‎بر‎ ‎می‎ ‎گردد‎ ‎اما‎ ‎به‎ ‎دلایل‎ ‎زیادی‎ ‎اکنون‎ ‎معتقدم‎ ‎زبان‎ ‎دین‎ ‎تا‎ ‎وقتی‎ ‎که‎ ‎با‎ ‎زبان‎ ‎قدرت‎ ‎گره‎ ‎خورده‎ ‎است‎ ‎نمی‎ ‎تواند‎ ‎زبان‎ ‎زنانه‎ ‎ای‎ ‎باشد.‏‎ ‎به‎ ‎همین‎ ‎دلیل‎ ‎از‎ ‎گفتمان‎ ‎نو‎ ‎اندیشی‎ ‎فاصله‎ ‎گرفته‎ ‎و‎ ‎ترجیح‎ ‎می‎ ‎دهم‎ ‎با‎ ‎گفتمانی‎ ‎خارج‎ ‎از‎ ‎چارچوب‎ ‎دین‎ ‎و‎ ‎به‎ ‎اصطلاح‎ ‎با‎ ‎گفتمانی‎ ‎سکولار‎ ‎به‎ ‎مقوله‎ ‎فمنیسیم‎ ‎و‎ ‎جنبش‎ ‎زنان‎ ‎نگاه‎ ‎کنم. اما‎ ‎به‎ ‎نظرم‎ ‎تغییرات‎ ‎وسیعی‎ ‎در‎ ‎حال‎ ‎وقوع‎ ‎در‎ ‎جنبش‎ ‎زنان‎ ‎داخل‎ ‎ایران‎ ‎است. برخی‎ ‎از‎ ‎زنان‎ ‎اصلاح‎ ‎طلب‎ ‎گفتمان‎ ‎نو‎ ‎اندیشی‎ ‎را‎ ‎فمنیزه‎ ‎کرده‎ ‎و‎ ‎پس‎ ‎از‎ ‎تسلط‎ ‎اصول‎ ‎گراها‎ ‎بر‎ ‎قدرت‎ ‎به‎ ‎جنبش‎ ‎زنان‎ ‎نزدیک‎ ‎شده‎ ‎اند‎ ‎و‎ ‎برخی‎ ‎فمنیست‎ ‎های‎ ‎چپ‎ ‎از‎ ‎مبارزه‎ ‎ساختاری‎ ‎به‎ ‎مبارزه‎ ‎اصلاحی‎ ‎تغییر‎ ‎موضع‎ ‎داده‎ ‎اند. اما‎ ‎فعال‎ ‎شدن‎ ‎جنبش‎ ‎چپ‎ ‎دانشجویی‎ ‎شاید‎ ‎سوسیال‎ ‎فمنیست ها‎ ‎را‎ ‎هم‎ ‎در‎ ‎آینده‎ ‎فعالتر‎ ‎کند. گفتمان های‎ ‎فمنیست‎ ‎های‎ ‎سکولار‎ ‎متنوع‎ ‎شده‎ ‎و‎ ‎در‎ ‎قالب‎ ‎گروه‎ ‎ها‎ ‎و‎ ‎جبهه‎ ‎ها‎ ‎و‎ ‎کمپین‎ ‎های‎ ‎مختلف‎ ‎هویت‎ ‎پذیرفته‎ ‎اند. از‎ ‎طرف‎ ‎دیگر‎ ‎جنبش‎ ‎زنان‎ ‎بتدریج‎ ‎از‎ ‎نظر‎ ‎نسلی‎ ‎به‎ ‎طرف‎ ‎جوان‎ ‎شدن‎ ‎در‎ ‎حال‎ ‎حرکت‎ ‎است‎ ‎و‎ ‎اخیرا‎ ‎تعداد‎ ‎بی‎ ‎شماری‎ ‎از‎ ‎مردان‎ ‎جوان‎ ‎نیز‎ ‎به‎ ‎جنبش‎ ‎فمنیستی‎ ‎پیوسته‎ ‎اند. اما‎ ‎مهمتر‎ ‎از‎ ‎همه‎ ‎این‎ ‎است‎ ‎که‎ ‎برای‎ ‎همه‎ ‎این‎ ‎دوره، دوره‎ ‎بازسازی‎ ‎حساب‎ ‎می‎ ‎شود‎.‎

‎‎منصوره شجاعی: جنبش زنان نخبه گرایی را رد کرده‎‎

 ‎‎بیست ودوی خرداد‎ ‎‏ برای‎ ‎جنبش‎ ‎زنان‎ ‎ایران‎ ‎دربرگیرنده‎ ‎چه‎ ‎ویژگی‎ ‎هایی‎ ‎است؟‎ ‎

 22 ‎خرداد‎ 84‎را‎ ‎می‎ ‎توان‎ ‎به‎ ‎عنوان روز برگزاری ‏‎ ‎اولین‎ ‎تجمع‎ ‎در‎ ‎بیان‎ ‎مطالباتی‎ ‎که‎ ‎مشخصا‎ ‎تغییر‎ ‎قوانین‎ ‎را‎ ‎نشانه‎ ‎گرفته‎ ‎بودند‎ ‎معرفی‎ ‎کرد.‏‎ ‎درواقع‎ ‎استقبالی‎ ‎که‎ ‎از‎ ‎آن‎ ‎تجمع‎ ‎و‎ ‎‏”خواسته‎ ‎محور”‏‎ ‎شدن‎ ‎جنبش‎ ‎زنان‎ ‎با‎ ‎تاکید‎ ‎بر‎ ‎تغییر‎ ‎قوانین‎ ‎شد، ‏‎ 22 ‎خرداد‎ ‎را‎ ‎همچون‎ ‎بدعتی‎ ‎برای‎ ‎زن‎ ‎ایرانی‎ ‎جلوه گر کرد که‎ ‎همچنان‎ ‎برای‎ ‎پی‎ ‎گیری‎ ‎مطالباتش‎ ‎مناسبت‎ ‎هایی‎ ‎را‎ ‎جستجو‎ ‎می‎ ‎کرد. در‎ ‎مجموع‎ ‎می‎ ‎توان‎ ‎گفت‎ ‎که‎ ‎از‎ ‎آن‎ ‎تاریخ‎ ‎آنچه‎ ‎که‎ ‎فعالان‎ ‎زن‎ ‎را‎ ‎گرد‎ ‎هم‎ ‎جمع‎ ‎کرد‎ ‎خواسته‎ ‎ها‎ ‎و‎ ‎مطالبات‎ ‎آنها‎ ‎در‎ ‎باره‎ ‎تغییر‎ ‎قوانین‎ ‎تبعیض‎ ‎آمیز‎ ‎بود‎ ‎که‎ ‎یک‎ ‎صدا‎ ‎به‎

مطالب مرتبط

+ There are no comments

Add yours