زن و شریعتی در سی‌و یکمین سالروز درگذشت علی شریعتی

30 خرداد 1387

در سایت ببینید: ایسنا

عصر روز گذشته (29 خرداد) سی‌ویکمین سالروز درگذشت دکترعلی شریعتی در حسینیه‌ی ارشاد برگزار شد.

به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، در این مراسم که به مدت بیش از چهار ساعت به طول انجامید، و در کنار آن نمایشگاه تمبر موضوعی نیز برپا شد، در ابتدا بخش‌هایی از سخنرانی دکتر علی شریعتی با عنوان «سوره‌ی روم؛ پیام امید به روشنفکر مسئول» پخش شد.

سپس ناصر میناچی – مدیر حسینیه‌ی ارشاد – در سخنانی گفت: فقط می‌خواهم پاسخی به حرف‌های دکتر سروش که گاهی با حرف‌هایش مرا به حرف می‌آورد، بدهم. ایشان درباره‌ی شریعتی گفته است که شریعتی در آثارش بسیار کم و ضعیف به قرآن و نهج‌البلاغه توجه کرده است، و این سخن در حالی است که در آثار شریعتی بسیار فراوان به آیات قرآن استناد شده و در این میان می‌توان به تفسیر زیبایی که بر نهج‌البلاغه نوشته‌ است هم ارجاع داد که همه را در دست داریم. پس نمی‌توانیم بگوییم در قرآن و نهج البلاغه وارد نبوده و به آن‌ها توجه نمی‌کرده است. همین تفسیر سوره‌ی روم خود دلیل بزرگی است و امیدوارم آقای سروش که فرد دانشمندی است مقداری درباره‌ی شریعتی بیش‌تر لطف کنند و احساسات را جریحه‌دار نکنند.

در ادامه مهرناز خراسانچی – مسئول کتابخانه‌ی حسینیه‌ی ارشاد هم در سخنانی اظهار داشت: در سال 83 که مسئولیت کتابخانه‌ی حسینیه، برعهده‌ام گذاشته شد، فکر کردم که چطور می‌توان در قالب این کتابخانه، نام بزرگ شریعتی را حفظ کرد. که با همت دکتر میناچی فعالیتی توام با تلاش علمی، هدفمند و مطابق با دانش روز را ادامه دادیم.

وی ادامه داد: بعد از جلسات ماهانه در حسینیه به فکر انتشار تمبردکترعلی شریعتی افتادیم؛ تمبری که در نگاه اول مینیاتوری از فرهنگ و هویت بود و گویای اهمیت یک رویداد خاص برای مردم. و در درجه‌ی دوم تبیین شخصیت شریعتی برای نسل‌های آینده باشد. به دنبال این طرح تصمیم گرفتیم نمایشگاهی از تمبرهای مشاهیر سیاسی را هم که متاثر از شریعتی بوده‌اند، برگزار کنیم. همچنین پاکت نمادینی درست کردیم که روی این پاکت را صاحب نظرانی که شریعتی را می شناختند، امضا کنند که در مراسم حاضر به نمایش گذاشته شده‌اند. شریعتی زنده و در جریان بوده و هست و خواهد بود.

پروین بختیارنژاد – فعال امور زنان – نیز در سخنانی با موضوع «نواندیشی دینی و مسائل امروز زنان» توضیح داد: 29 خرداد هر سال نه مراسمی در بزرگداشت یک متفکر، بلکه میعاد پرسش‌گری است که یکی از درس‌های بزرگ شریعتی به شاگردانش است.

او با اشاره به وضعیت روبه رشد زنان در امور مختلف در اجتماع، گفت: امروز زنان در عرصه‌های مطبوعات آزاد و مستقل، احزاب سیاسی، فرهنگی، سینما، ورزش، ادبیات، پژوهش و دانشگاهی درخشیده‌اند و در این عرصه‌ها نقش کلیدی دارند. اگرچه سهم زنان از بخش مدیریت دولتی از سه درصد هم کم‌تر است، اما همین بس که شتاب زنان در عرصه‌های اجتماعی جدی گرفته شده است. شریعتی از معدود افرادی بود که زن را از حاشیه به متن آورد. فاطمه (س)، زینب (س)، سمیه و سایر زنان بزرگ، از جمله زنانی هستند که شریعتی مصرانه و با منطق قصد دارد آن‌ها را سرمشق زن ایرانی معرفی کند.

او سپس به ارائه‌ی گزارش‌ها و آمارهایی درباره‌ی وضعیت زنان در سراسر جهان و ایران با موضوع‌های اشتغال ، خشونت علیه زنان که توسط سازمان ملل تهیه شده‌اند، پرداخت و گفت: تغییر در وضعیت زنان یکی از دریغ‌های شریعتی بود که نواندیشان وطنی کم‌تر به این موضوع پرداخته‌اند.

هاله سحابی – پژوهش‌گر اسلام و قرآن و دیگر سخنران برنامه – هم درباره‌ی «زن، نواندیشی و قرآن» سخن گفت: نواندیشی یادگار دکتر شریعتی و ادامه‌ی راه اوست. شریعتی را باید کسی دانست که قرآن را از قبرستان به جامعه و میان مردم آورد و می‌گفت کتابی که با نام خدا شروع می‌شود و با اسم مردم پایان می‌یابد، مخاطبش مردم‌اند نه طبقه‌ای خاص. او معتقد بود در خواندن قرآن فقط یک شرط هست، و آن پناه بردن به خدا از شر شیطان بود.

سحابی سپس گفت: در این باره باید به فلسفه‌ی آفرینش زن و مرد ، داستان‌های تاریخی قرآن درباره‌ی زنان و احکام و دستوراتی که درباره‌ی زن‌ها در قرآن آمده توجه کرد که موضوع آخر بیش‌تر مورد مناقشه بوده است.

به گزارش خبرنگار ایسنا، قبل از سخنرانی بعدی، بخش‌هایی از سخنرانی شریعتی با عنوان «فاطمه، فاطمه است» پخش شد و در ادامه مرضیه مرتاضی‌لنگرودی هم درباره‌ی موضوع «من و شریعتی» از تجربه‌ی آشنایی خود با دکترعلی شریعتی سخن گفت.

او یادآور شد: من به حسینیه‌ی ارشاد مبتلا شدم. بیان و قلم شریعتی واقعا مسحورکننده بود و وسعت اطلاعات و شهامت بیان آن‌ها در او فوق‌العاده. شریعتی بیش از همه چیز حق متفاوت بودن، متفاوت فکر کردن، نوشتن و آموختن را به گردن ما دارد. او تلاش کرد از شاگردانش انسان‌هایی مدرن بسازد و برای همین بود که بحث بازگشت به خویشتن خویش را مطرح و ما را در قرآن متوجه شیوه و سیره‌ی پیامبر(ص) کرد. وی افزود: انسان دینی مدل شریعتی، بی‌شک انسان مدرنی است که به مدد شک پوسته‌اش را می‌ترکاند و از بهشت امن در خودماندن، به کویر حیرت و پرسش هبوط می‌کند.

وی ادامه داد: شریعتی به ما آموخت که موطن هر انسان، خویشتن خویش است. انسان بودن، انسان مدل شریعتی، انسانی کارگزار و خودآگاه که در کویر پرسش‌ها از دل خاکستر خویش، ققنوس‌وار زاده می‌شود. انسان مدل شریعتی انسانی است شناسنده و فارغ از هر رنگ و جنس و طبقه.

ناهید توسلی – سردبیر نشریه‌ی نافه – هم در سخنانی با موضوع «شریعتی، عقلانیت و اشراق فراجنسیتی» گفت: خوانش من از متن و اندیشه‌ی او به عنوان یکی از کسانی که با او از نزدیک آشنا بود، شیفته‌وار و متعصبانه نیست. او اساسا تافته‌ای جدا بافته از روشنفکرانی که در جامعه‌ی ما بوده‌اند، نیست. اما با وجود همه‌ی ایرادهایی که به او گرفته می‌شود و باز هم تمام طیف‌ها با عقاید مختلف هنوز هر کدام با او نسبتی برقرار می‌کنند در عین این که هنوز به او وفادار نیستند و شریعتی را در موقع لزوم و نیاز به میان می‌آورند و از او هزینه می‌کنند.

توسلی گفت: گله دارم از همه‌ی نواندیشان این جامعه که در طی این سال‌ها در سالروز درگذشت شریعتی در ردیف اول می‌نشستند، اما امروز که برای شریعتی و زن بحث می‌کنیم، یک نفر نیامده و نتوانستند نگاه ابژه به زن را در خود کنار بگذارند. «کویر» شریعتی مرا با انسانی آشنا کرد که دارای دو دیدگاه اسطوره‌ای و اجتماعی بود. شریعتی هرگز به زن به صورت ابژه و سوژه نگاه نکرد.شریعتی نه دغدغه‌ی زن داشته و نه مرد، بلکه دغدغه‌ی او انسان بود که هنوز آزادی ندارد و این نمی‌تواند نقطه ضعف او باشد.

در ادامه رضا علیجانی هم درباره‌ی «زن‌شناسی شریعتی» در سخنانی گفت: ‌از عقب افتادگی‌های پیروان شریعتی از خود شریعتی همین بحث زن است که بعد از 31 سال تازه نوبت به زنان رسید. به شریعتی همواره دو اعتراض درباره‌ی بحث ولایت و زنان مطرح بود. اما واقعیت این بود که شریعتی دغدغه‌ی انسان‌ را داشت و درون این دغدغه زن نقش ویژه‌ای ایفا می‌کرد. شریعتی روی مسئله‌ی زنان در حسینیه‌ی ارشاد هیچ گاه کوتاه نیامد و این بزرگ‌ترین کار او بود. مدل شریعتی یک مدل بسیار اثرگذار بود.

جریان چپ مذهبی در ایران زن را می‌دید و حداقل درباره‌اش موضع داشت و سرسلسله‌ی آن‌ها شریعتی است.

طالقانی هم در کنگره‌ی ملی از زن دفاع کرد و بعد از انقلاب از اجباری نبودن حجاب. جریان چپ مذهبی در ایران همیشه زن را دیده و امروز بعد از انقلاب شاید بزرگ‌ترین دستاورد انقلاب پیدا شدن آن شکاف در تفکر سنتی، درباره‌ی زنان باشد.

در زن‌شناسی شریعتی متاسفم که بگویم مردان میان‌سال هنوز با شریعتی دوران جوانی‌شان، زندگی می‌کنند و انگیزه‌ی رفتن به متن شریعتی را ندارند.

همچنین در این مراسم احسان شریعتی در سخنانی گفت: مسلما مقصودمان از این مراسم همسبتگی و تبیین نقش زنان شیردل ایرانی است و حمایت از همه‌ی شیرزنان ایران زمین، که در جنگ و انقلاب بهای سنگینی داده‌اند از مادران شهدا ، از زنان اسرا. ما از همه‌ی منتقدان شریعتی سپاسگزاریم.

وی افزود: با وجود محدودیت‌هایی که طی سال‌های گذشته درباره‌ی کتاب‌های شریعتی اعمال می‌شد، زنی بود که در پیاده روی خیابان انقلاب کتاب‌های او را با نام‌های مستعار می‌فروخت. این زن 84 ساله، کبری قدسی‌نظام آبادی نام دارد.

همچنین در این مراسم نوشته‌هایی از آثار دکتر علی شریعتی درباره‌ی زن بر روی دیوارهای سالن حسینیه‌ی ارشاد نصب شده بود.

عزت‌الله سحابی، ناصر میناچی، احسان شریعتی از امضاکنندگان اولیه‌ی پاکت تمبر یادبود شریعتی بودند.