روایتی از هشت مارس و ماه اسفند/ شیرین مومنی

12 اسفند 1386

اگر به تاریخ هشت مارس و مبارزات پیگیر زنان و مردان آزادی طلب و برابری خواه نگاه کنیم ، به وضوح پیداست که هیچ جامعه ای نمیتواند آزاد و انسانی باشد و داعیه پیشرفت و فلاح و توسعه داشته باشد، مگر اینکه موضوع برابری انسانها و حقوق زنان عملا در زیربنای قانونی و حقوق مدنی آن کشور قرار گیرد.

هشتم مارس سال 1906 زنان کارگران نیویورک و شیکاگو به برگزاری تظاهرات آرام دست زدند . اما با برخورد شدید پلیس مواجه شدند. این زنان که عمدتا کارگران کارخانجات نساجی و پس از پایان کار در سالنی اجتماع کردند ، با حملۀ خشونت بار پلیس مواجه شدند و تعداد زیادی از آنان کشته و زخمی و دستگیر شدند. همچنین گروه زیادی نیز اخراج شدند. سال بعداز آن در سالگرد حمله پلیس نیویورک به زنان ، تظاهرات وسیعی در نیویورک انجام شد که طی آن زنان کارگر زیادی ضمن یادبود آن روز، به زیادی ساعات کار ، حقوق کم ، بهره کشی از کودکان و نداشتن حق رای برای زنان ، اعتراض کردند. تظاهرات آن سال هم سرکوب شد. اما حرکتهای مانند آن در سال های بعد ادامه پیدا کرد و از مرزهای آمریکا به اروپا رسید.

در سال 1910 کلارا زتکین از زنان مبارز، انقلابی و آزادی خواه و برابری طلب آلمانی در کنگره بین المللی زنان پیشنهاد داد تا هر سال روز 8 مارس به نام روز جهانی زن نامیده شود . این پیشنهاد یکسال در محافل مختلف مورد بررسی قرار گرفت و سر انجام به تصویب گروهها و کشورها رسید و رسما 8 مارس روز جهانی زن نامیده شد.

حال باید ببینیم در آن سالها یا پیش از آن اوضاع زنان کشور ما چگونه بوده است.

کشور ایران با تاریخی مستند بر کشف آثار باستانی، قدمت 7500 ساله و با آثار فرهنگی و نوشتاری به خط و زبان آن دوران ، تاریخی برابر با 3700 سال ، یکی از پیشروان فرهنگ برابری زن و مرد بوده است. نزدیکی زمان 8 مارس با روز 29 بهمن به تاریخ خورشیدی و 5 اسفند به تاریخ زرتشتی (سپندارمزدگان) را می توان به فال نیک گرفت و فرصتی برای یکصدائی بیشتر با زنان جهان دانست . در باور ایرانیان باستان اسفندارمز یا همان اسفند، “امشاسپندسپندارمز” نگهبان و “ایزد بانوی زمین سرسبز” و نشان و نمادی از باروری و زایش است. همچنین در فرهنگ اساتیری و دیگر باورهای ایرانی، نخستین زن و مرد جهان به نام مشی و مشیانه از ریشه دوگانه گیاهی به نام “مهرگیاه” و از دل زمین به وجود آمده و آفریده شده اند و زمین و نگهبان آن سپندارمز، مادر نخستین زمین دانسته میشده. پس هستۀ بنیادین زمین “امشاسپند” مادینۀ مهرورزی، عشق راستین، زایندگی، ازخودگذشتگی و پروراندن است و نشانگر نقش زن و مادر در اندیشه و باور ایرانیان باستان است. از همین خواستگاه است که واژه های زیبا و دل انگیزی همچون زبان مادری ، مادر طبیعت ،مام میهن و سرزمین مادری به وجود آمده و فراگیر شده است.

تعلیماتی که آن زمان در این سرزمین پهناور (چه بر پایه دین و چه بر تربیت فرهنگی) داده شده ، چنان تاثیری داشته که با وجود حملات بسیار کشورهای اطراف و یا قدرتهای آن زمان به خاک و مردم و فرهنگ این سرزمین آریائی، بخصوص بعد از تضعیف روحیه مردمانش که با حمله اعراب و درپی آن یورش مغول صورت گرفته بود، هرگز این روحیه و فرهنگ بطور مطلق از بین نرفت چرا که ایران کشوری است که در دوران هخامنشیان دارای رئیس خزانه داری زن (آریا میدخت) بوده، در دوران ساسانیان سلطنتی به ریاست زنی به نام پوراندخت را تجربه کرده است، و آتوسا مادر خشایارشاه نخستین زن شاعر و ادیب ایرانی و مشوق سواد آموزی به خط و زبان آن دوران برای ایرانیان بوده است.
این تعلیم و تربیت ریشه ای دارای چنان خواستگاه محکمی بوده که درهمان دورانی که زنان در آن سوی آبها در تلاش و مبارزه جهت برابر خواهی بودند ، درکشور ما نیز حرکتهای حق طلبانه بسیاری جریان داشته “در سال 1307 یعنی 79 سال پیش بانو سکینه پری در رشتۀ جراحی سرطان شناسی تخصص گرفت. یا در سال 1314یعنی 72 سال پیش حق ورود زنان به دانشگاه داده شد.مسلما این اجازه، بدون تلاش زنان در آن دوران نبوده. در سال 1968 یعنی 40 سال پیش دکتر مهرانگیز منوچهریان برندۀ جایزۀ صلح حقوق بشر سازمان ملل شد.”

پس روز زن برابر است با روز برابری خواهی ، روز عدالت جوئی ، روز استحکام جایگاه زن به عنوان همسری یگانه برای شوهرش ، مادری دلسوز و مهربان برای فرزندان پاکش ، و یاوری صدیق و درستکار برای همراهانش در راه باروری فرهنگی و اقتصادی و سیاسی در کشورش.

اما دراین دوران می بینیم با وجود تمامی این نشانه ها و خیلی بیشتر از اینها ، زنان مورد ستم و استثمار قرار میگیرند و هنوز همگی آنان از زبان یکی از پیش روهای فرزانه، شاعری آزادیخواه ، سیمین بهبهانی فریاد بر میآورد که :

لاف ز برتری کم زن

سنگ برابرت هستیم

تیر به ما چه میباری

نیمه ی دیگرت هستیم

خالق این جهان مارا

واسطه کرد در خلقت

حرمت ما نگه میدار

از دل خود اگر پرسی

همدل و همسرت هستیم

حق طلبانه همراهیم

زنده و شادو برپاییم

گام بزن بیا باما

ما ، همه، یاورت هستیم

حق حیات کاملتر

گرچه به کام شیر اندر

مطلب ماست، باورکن

طالب باورت هستیم

نظم جهان فردا را

همت و همدلی باید

دست به دست ما بسپر

یار دلاورت هستیم

هستند زنان و مردانی که معنا و مفهوم حقیقت و زیبایی واقعی زندگی را در وجود برابری و مساوات بی چون و چرای زن و مرد میدانند و اعتقاد دارند تا زمانی که زن دربند تفکرات تبعیض و نیمه بودن بر مبنای جنسش شمرده میشود هیچ انسانی نخواهد توانست برخوردار از آزادی و روزی بر از هستی وجود خود دراین دنیای آفریده شده توسط یک خدای واحد باشد.