مروری بر برنامه های هشت مارس در کردستان

استان کردستان با توجه به شرایط ویژه و متفاوت (سیاسی، فرهنگی، اجتماعی)، همیشه محل اندیشه های متفاوت و نحله های فکری و روحیه ی اعتراضی به انواع نابرابری ها بوده است. این موضوع را می توان با نگاهی به گذشته فعالیت ها و مبارزه های کنشگران در کردستان به خوبی دریافت. در این میان سنندج، مرکز استان کردستان، دارای وضعیتی بهتر و فضایی بازتر برای این گونه فعالیت ها بوده است. از این حیث شاید قابل مقایسه با مرکز ایران، یعنی تهران، نیز باشد. نمونه تاریخی آن را می توان به برگزاری اولین مراسم 8 مارس بعد از انقلاب که به طور همزمان در سنندج و تهران برگزار شد، اشاره کرد.

در این گزارش سعی کرده ام تا مروری کوتاه داشته باشم بر برنامه هایی که به مناسبت 8 مارس، روز جهانی زن، در کردستان و در چند سال اخیر برگزار شده است:

◀️  از انقلاب 57 تا سال 1380 مراسمی که به مناسبت بزرگداشت 8 مارس در سنندج برگزار می شد، به صورت محفلی در میان مردمی که با این روز آشنا بودند، روشنفکران، نویسندگان و فعالان زنان برگزار می شد و حتی برای تبلیغ و تبریک این روز کارت پستال و یا کتابهایی هدیه داده می شد. اما از سال 1380، برگزاری این مراسم به صورت جدی تر، برنامه ریزی شده، و در وسعت بزرگتر و فراگیر ادامه یافت. انجمن ادبی مولوی کرد که محفل نویسندگان، شاعران، روشنفکران، و جوانان فعال آن دوره بود با دبیری خانم سیمین چایچی و همکاری دیگران، برنامه ای به مناسبت 8 مارس برگزار کرد. به یاد دارم سالهای امیدی را که چگونه هر سال 8 مارس را سعی می کردیم گسترده تر و بهتر از سال گذشته برگزار کنیم و به حق مراسم هر سال بهتر از سال پیش برگزار می شد. شور و هیجان، امید، فوران ایده ها و افکار نو و ابداعی، فعالیت های ثمربخش، همه ی این احساس ها عینیت داشتند.

◀️  سال 80، اولین تشکل غیر دولتی زنان به نام انجمن خیریه ای حمایت از زنان و دختران سنندج با دبیری خانم فریده امین الاسلامی مجوز فعالیت گرفت و شروع به کار کرد. با همکاری این تشکل به همراه دیگر فعالین در زمینه ی زنان در شهر سنندج، مراسم 8 مارس برگزار شد و همکارانی از مرکز فرهنگی (خانم ها: طلعت تقی نیا، ناهید کشاورز، پروین اردلان و زهره ارزنی) نیز تهران را به خاطر همکاری با سنندج جا گذاشتند و در مراسم ما را همیاری کردند. در این مدت تشکل های دیگری نیز در زمینه زنان مجوز گرفتند، همچون «جامعه ی حمایت از زنان» (با دبیری دیبا علیخانی)، «انجمن آذر مهر» (با دبیری نگین شیخ الاسلامی)، و تشکل های دیگری در زمینه های توانمند سازی جوانان، کوهنوردی و محیط زیست، البته با گرایشِ زنان به این جمع پیوستند؛ همچون «هه وراز» (با دبیری فلوریا محمد پور)، و «محیط زیست» (با دبیری فاطمه اردلان).

◀️  سال 81 نیز مراسمی مشترکی بین این تشکلها و افراد فعال مستقل برگزار شد که دوستان مرکز فرهنگی همچون سال گذشته صمیمانه با دستان پر از کتاب (جنس دوم) و نشریه و تقویم زنان باز مهمان سنندج شدند. در این سال دو برنامه به مناسبت 8 مارس برگزار گردید. در یک روز توسط «جامعه ی حمایت از زنان»؛ و روزی دیگر برنامه ای توسط خانم رویا طلوعی و انجمن های «آذر مهر»، «هه وراز» و دیگر تشکل ها (که خانم فیروزه مهاجر نیز از تهران تشریف آورده بودند و در این مراسم شرکت کردند) برگزار شد.

◀️  سال 82 نیز به همین منوال دو برنامه در یک روز توسط تشکل های مختلف برگزار شد. برنامه ای از طرف «جامعه ی حمایت از زنان» با همکاری «جامعه ی حمایت از کودکان»؛ و برنامه ی دیگری توسط انجمن «هه وراز»، «آذز مهر»، «زنان کرد مدافع صلح و آشتی» (با دبیری رویا طلوعی)، برخی فعالین مستقل، و همچنین با دعوت از خانم دکتر نیره توکلی از تهران، این مراسم برگزار شد. در همین سال، با وجود پیگیری و تلاش جمعی از فعالان برای گرفتن مجوز برگزاری مراسم 8 مارس در مریوان، با مخالفت روبرو شدند. آنها در واکنش به این مخالفت، تصمیم گرفتند بر سر مزار زنانی که در اثر فشارهای جامعه ی مردسالاری خود را سوزانده بودند، جمع شوند. مریوان از جمله شهرستانهایی است که آمار خودسوزی بالایی دارد و خانم پروین ذبیحی از فعالین زنان در مریوان تلاش فراوانی در این راستا انجام داده اند. عده ای مردم و فعالین با شاخه های گل بر سر مزار زنان خود سوخته رفتند و خواستند مراسمی کوتاه در آنجا برگزار کنند، اما با برخودر نیروهای امنیتی مواجه شدند که منجر به بازداشت موقت عده ای و تعهد دادن و ضبط دوربین های فیلمبرداری و عکاسی شد.

◀️  سال 83 مراسمی توسط گروها و انجمن های مختلفی از جمله «جامعه ی حمایت از زنان» و «جامعه ی حمایت از کودکان» در وسعت بزرگتری در استادیوم ورزشی آزادی کردستان برگزار شد. «انجمن آذز مهر» نیز 8 مارس را به روستاهای اطراف سنندج برد و این روز را با هدیه دادن کتاب و بحث و گفتگو پاس داشتند.

◀️  سال 84 مراسم 8 مارس در 2 روز در سینما بهمن سنندج برگزار شد، روز اول «جامعه ی حمایت از زنان و کودکان» و روز دوم انجمن های «آذز مهر» (که اکنون دو نفر از اعضایش یعنی هانا عبدی و روناک صفازاده در زندان به سر می برند)، «هه وراز»، «محیط زیست»، و «شورای زنان» مراسمی برگزار کردند.

◀️  سال 85 سالی متفاوتی برای برگزاری 8 مارس بود. «جامعه ی حمایت از زنان»، «جامعه ی حمایت از کودکان»، و «شاهو» از فرمانداری همچون سالهای گذشته درخواست مجوز کردند اما طی جریاناتی ضد و نقیض تکلیف مجوز روشن نشد و در دقایق آخر کاملاً لغو شد که به مخالفت مردم و برخورد نیروهای امنیتی منجر شد. از طرف دیگر جمعی از فعالین جنبش زنان در ویلا پارک جنب نمایشگاه نوروزی تجمعی برگزار کردند در این روز چندین تن از فعالین بازداشت شدند (از جمله: سهیلا محمدی، ژینا مدرس گرجی، احسان احمدی، الیاس کریمی، صلاح زمانی، و سوران حسینی). اکثر این افراد جزء فعالین زنان و فعالین دانشجویی بودند، بعد از چند ساعت بازداشت، ضبط موبایل و دادن تعهد آزاد شدند. اما پیمان نعمتی فعال دانشجویی و آسو صالح خبرنگار «مجله دیدگاه» که برای تهیه گزارش آمده بودند، 12 روز بازداشت و با وثیقه آزاد شدند.

با مروری کوتاه بر 8مارس های گذشته در سنندج واضح است که این روز در میان مردم جایگاه خاصی دارد. هر سال قبل از رسیدن 8مارس زنان و مردان آزادی خواه در پرس و جوی چگونگی برگزاری مراسم هستند، و هر سال سالن ها پر از جمعیت می شود و شور و امید در این روز در چهره همگی موج می زند. شور و امید ناشی از دیدار فعالین و زنان مختلف، ارتباط با زنان دیگر شهرها، تبادل نظر و تهیه کتاب های زنان، و احساس روزی از آن خود. روزی که زنان درباره خود می گویند و مشکلاتشان را در میان جمع بیان می کنند، آنها را بررسی می کنند، و خواست هایشان را نیز چند باره تکرار می کنند. پرداختن به موضوعاتی همچون «خود سوزی»، «قتل های ناموسی»، و انواع دیگر خشونت که از جمله مشکلات خاص زنان در این منطقه است، و بررسی دیگر ابعاد خشونت و دیگر مسائل زنان. همچنین برگزاری نمایشگاه های عکس و نقاشی و کتاب از دیگر خصوصیات این روز بوده است. بی شک با برگزار شدن مداوم این مراسم و برقراری ارتباط ها و پیوستن به این حرکت، بحث ها به گونه ای بهتر و وسیعتر مطرح می شود و حتی به گونه ای فرهنگ سازی متفاوتی را ایجاد می کند.

امسال نیز هرچند تجربه ی سال گذشته را داریم و با توجه به شرایط موجود، اما باز انجمن های مختلفی در خواست مجوز کرده اند که تاکنون جواب قطعی را دریافت نکردند. با این حال مردمان این دیار این روز را به صورتهای مختلفی پاس می دارند. عده ای از فعالین جنبش زنان اعلام کرده اند که در این روز خواستار آزادی دو تن از اعضای انجمن «آذر مهر»، یعنی هانا عبدی و روناک صفازاده، هستند؛ و مردم را به صلح و ازادی دعوت می کنند. جمعی از فعالان «شورای زنان» را تشکیل داده اند؛ و عده ای دیگر در صدد پایه گذاری کتابخانۀ تخصصی زنان (ویژه مطالعات زنان) هستند. همچنین برخی دانشجویان نیز ویژه نامه ای به مناسبت 8مارس در قالب نشریات دانشجویی منتشر می کنند و پنل و جلسات مختلفی را تدارک دیده اند.

به امید روزی که شاهد همبستگی هرچه بیشتر بین زنان باشیم و روزهایی که زنان و مردان برابری خواه؛ به برابری، صلح، امنیت و آرامش که حاصل تلاش هایشان است، برسند.