این زنان «بی .آر.تی» / سحر افاضلی

18 اردیبهشت 1387

پنج راننده زن اتوبوس های بی .آر.تی (B.R.T)، با مانتو شلوارهای قهوه ای، یک شکل و سردوشی هایی که نشان شرکت واحد روی آن دوخته شده است در اتوبوس های برقی ایستگاه دپوی بعثت مشغول آموزش رانندگی با اتوبوس های برقی هستند.

یکی از این زنان که دستکش های سفید کار پوشیده، سعی می کند کابل های برق اتوبوس را که از سیم برق جداشده، به جای اول خود بازگرداند. در هوای گرم و آفتابی دپوی بعثت انتهای خیابان 17 شهریور، کلاه های نقاب دار روی مقنعه های خود گذاشته اند و عینک دودی به چشم زده اند.

این زنان چند ماهی است که در ناوگان اتوبوس های ویژه بی آرتی مشغول رانندگی شده اند و حضور آن ها بسیاری از مسافران تهران را متعجب کرده است.

آرزو محمدی کیا، جوان ترین زن راننده اتوبوس های بی آرتی 34 ساله است و یکی از نخستین زنانی که در شرکت واحد به عنوان راننده کار خود را آغاز کرده است می گوید: «قبل از شروع این کار 10 سال مربی آموزش رانندگی بوده، سال 1380 گواهینامه پایه یک خود را گرفته و گواهینامه موتورسیکلت نیز دارد.»

قبل از این که رانندگی این شرکت واحد را آغاز کند مربی شنا و والیبال نیز بوده، رانندگی اتومبیل های سنگین آرزوی او بوده است: «سعی می کنم هرکاری را آغاز می کنم تا آخر آن را بیاموزم به همین دلیل حتی راندن موتورسیکلت را نیز یادگرفته ام.»

او حتی در خیابان های تهران موتورسیکلت نیز رانده است: «گاهی هم با هیبت مردانه موتورسیکلت سوار شده ام اما هیچگاه مشکلی برایم پیش نیامده است.»

زمانی به فکر گرفتن گواهینامه پایه یک می افتد که از وجود زنانی که اتومبیل سنگین می رانند آگاه می شود: «برای گرفتن گواهینامه بین المللی اقدام کردم تا راننده ترانزیت شوم حتی دفترچه اتوبوس نیز گرفتم، اما همسرم موافق رانندگی من در جاده نبود و معتقد بود بهتر است صبرکنیم تا خودمان اتوبوسی بخریم.»

او که سال 1370 ازدواج کرده است، از مخالفت هایی می گوید که همسرش اوایل با کار او داشت: «وقتی متوجه ویژگی های خط اتوبوسرانی بی .آر.تی شد که خانم ها در قسمت جلوی اتوبوس می نشینند و راننده چندان با مسافرها در ارتباط نیست، قبول کرد.» همسر او نیز راننده شرکت واحد است، محمدی کیا می گوید: «او و همسرش اولین زوجی هستند که هم پست هستند.»

هر اتوبوس به دو نفر سپرده می شود، یک راننده، شیفت صبح کار می کند و دیگری بعدازظهر، محمدی کیا و همسرش هر دو روی یک اتوبوس کار می کنند.

ستاره نادری یکی دیگر از زنان راننده است. او هم در حال آموزش رانندگی با اتوبوس های برقی است. 40 ساله است می گوید: «رانندگی را از سن نوجوانی دوست داشتم، 18 ساله بودم که گواهینامه گرفتم و در سن 25 سالگی گواهینامه پایه یک را گرفتم.»

تا قبل از این که راننده اتوبوس شرکت واحد شود، هیچ گاه فرصت نداشته تا اتومبیل سنگین براند. او به محض این که متوجه شد شرکت واحد راننده زن استخدام می کند، داوطلب می شود: «در ابتدا دوست داشتم در بخش خصوصی کار کنم و اتوبوس بخرم و در شهر رانندگی کنم. اما همسرم معتقد بود که این کار مشکل است و استخدام شدن در شرکت واحد دردسرهایی مثل تعمیر و سرویس اتوبوس که توسط خود شرکت واحد انجام می شود، ندارد.»

همسر نادری نه تنها مخالفتی با کار او ندارد، بلکه مشوق او نیز هست. این زن در دو شیفت کار می کند و همچون محمدی کیا، شغل قبلی اش مربی آموزش رانندگی است. مدتی هم مربی ورزش ایروبیک بوده است.

این دو زن هر دو ورزش می کنند، اما ورزشکار بودن را لازمه رانندگی با ماشین سنگین نمی دانند. «رانندگی نیازمند قوای جسمانی خاصی نیست و کار راحتی است.» محمدی کیا می گوید: «من می خواهم کارهای مختلف را امتحان و تجربه کنم.»

او عاشق این کار است و فکر می کنم به این زودی ها از این کار خسته نشود، چرا که شغل جذابی است.

محمدی جذابیت این کار را به این خاطر می داند: «ما اولین زنانی هستیم که وارد این کار شدیم، من به کار در ترانزیت یا اتوبوس بین شهری فکر می کردم اما تصور نمی کردم که روزی با اتوبوس در شهر رانندگی کنم.» او گاهی به آگهی های روزنامه که درخواست راننده پایه یک داشتند زنگ می زده و همه از این که او گواهینامه پایه یک دارد تعجب می کردند.

البته نادری جذابیت این کار را به خاطر برخورد ویژه مردم می داند: «زنان و حتی مردان مسافر ما را تشویق می کنند. وقتی می بینند که زنان راننده هستند، مسافران لبخند رضایت می زنند، به ویژه برای زنان این شغل جالب است. همین خستگی را از تن ما می گیرد.»

او برخورد راننده های مرد را با این اقلیت تازه وارد، خوب توصیف می کند: «هیچ گاه برخورد نامناسبی از سوی همکاران مرد ندیده ایم.»

محمدی علت این برخورد خوب را چنین می داند: «کیفیت رانندگی و کار زنان کم تر از مردان نیست.» اما نادری معتقد است: «تجربه حرفه ای مردان در رانندگی اتوبوس های شرکت واحد از ما بیش تر است چرا که زنان تنها چند ماه است که مشغول این کار شده اند.»

او از برخی مشکلات حین کار می گوید که همکاران مرد به او در حل آن کمک کرده اند.

یک روز برفی اتوبوس دچار مشکل شد و من نمی دانستم باید چه کنم، یکی از رانندگان سریع با اتومبیل بوکسور تماس گرفت و مشکل حل شد.» محمدی کیا دو فرزند دارد، دختر 15 ساله اش هم شاگرد ممتازی است، هم نجات غریق. آن قدر در رانندگی حرفه ای است که مادرش می گوید: «می تواند در همه جاده های ایران رانندگی کند.»

نادری هم یک دختر 10 ساله دارد و هر دو از رضایت فرزندانشان از این شغل می گویند. بعضی از مردم معتقدند که رانندگی مردان بهتر از زنان است اما محمدی کیا معتقد است، رانندگی اش بهتر از بسیاری از مردان است: «به خاطر مشغله زیاد و عجله همیشه با سرعت رانندگی می کنم، البته با اتوبوس خیلی محتاطم چرا که تجربه کافی ندارم و برای کسب تجربه سعی می کنم بدون خسارت، سرعتم را افزایش دهم.» می گوید: «رانندگی همسرش هم خوب است و به خاطر این که آرام تر است، فرزندانش هنگام رانندگی پدرشان احساس امنیت بیشتری می کنند.»

اما نادری معتقد است: «رانندگی کار زنانه یا مردانه نیست، هم راننده زن خوب و هم مرد خوب وجود دارد. اما به شکل میانگین مردان راننده های بهتری هستند. چرا که پسرها در سنین پایین می توانند رانندگی را تجربه کنند اما در گذشته این امکان برای زنان وجود نداشته، البته در حال حاضر شرایط تا حدی بهتر شده، و زنان به راننده های خوبی تبدیل شده اند.» حقوق و مزایای این زنان فرقی با مردان راننده نمی کند البته سطح تحصیلات و سابقه کاری در میزان حقوق آن ها موثر است. آنچه برای این زنان راننده جالب است؛ علاقه زنان به این شغل است. همه از آن ها می پرسند که چگونه می توانند، راننده اتوبوس شوند، از شرایط می پرسند.

نادری می گوید: «از هر 100 نفری که علاقه مند به این کار هستند حتما یک نفر این شغل را پیگیری می کند.» محمدی کیا خیلی از این که راننده اتوبوس برقی باشد راضی نیست چرا که گرفتن بلیت از مسافر و کارهای حاشیه ای این اتوبوس ها را سخت می داند اما دوست دارد رانندگی با همه اتوبوس ها را یاد بگیرد.

تنها مشکل این زنان استخدام شان به شکل رسمی است. به آن ها قول داده اند تا پس از یک سال رسمی شوند. البته شرط رسمی شدن آن ها در زمان انعقاد قرارداد سن آن ها است که باید زیر چهل سال باشد. حقوق این زنان وابسته به مقدار ساعت هایی است که کار می کنند راننده هایی که دو شیفت کار می کنند و روزهای تعطیل نیز در خط هستند حدود 600 هزار تومان حقوق می گیرد و حداقل حقوق این رانندگان حدود 400 هزار تومان است. با آن که شغل رانندگی شغل سختی است ولی آن ها فکر می کنند تا زمانی که شرکت واحد به آن ها نیاز داشته باشد، آماده کار باشند. آن ها به خاطر علاقه شان به این کار سختی هایش را پذیرفته اند.

می گویند: «بعضی از مسافران زن ناراضی از فضای محدود اتوبوس های بی آر تی هستند.» اما نادری تاکید می کند: «تعداد مسافران مرد بسیار بیش تر از زنان است ولی گاه که تعداد زنان بیش تر می شود یک اتوبوس ویژه تنها زنان را سوار می کند.» برای آن ها فرقی نمی کند که مسافر زن باشد یا مرد، اما وقتی تعداد مسافران مرد زیاد است. ترجیح می دهند که اتوبوس را پر کنند و خالی از مسافر مسیر را طی نکنند.