روزنامه رسالت: از زمانی که لایحه حمایت از خانواده در مجلس هفتم مطرح شد تا امروز که همچنان بررسی و تصویب آن در مجلس مورد چالش اذهان عمومی و نمایندگان مجلس شورای اسلامی قرار دارد، همواره یکی دو ماده این لایحه بحث برانگیز و تا حدودی جنجال ساز بوده است به گونه‌ای که بهره‌برداری‌های سیاسی بسیاری ازآن شده و کلیت آن بارها زیر سئوال رفته است. به گفته صاحب نظر در مسائل فرهنگی و اجتماعی و نماینده سابق مجلس شورای اسلامی تصویب لایحه حمایت از خانواده نباید معطل یک ماده (ماده ۲۳) بماند. عشرت شایق در گفتگو با رسالت می‌گوید: بهتر است لایحه حمایت از خانواده تصویب و ابلاغ گردد و بررسی بیشتر ماده ۲۳ و کار کارشناسی بیشتر در مورد آن به بعد موکول شود. وی بر این عقیده است که احراز عدالت مرد برای ازدواج مجدد کار ساده‌ای نیست و دادگاه به راحتی نمی‌تواند آن را احراز کند.
شایق می‌گوید: مناسب‌تر این است که ماده ۲۳ به همان شکل قبلی نیمی اذن همسر اول برای ازدواج مجدد به علاوه شروطی باشد. این صاحب نظر مسائل اجتماعی معتقد به محدود کردن مهریه در قانون نیست و معتقد است که به جای آن باید فرهنگ سازی صورت گیرد.
وی اظهار می‌دارد به نظر من برای حق یک فرد نمی‌توانیم حد بگذاریم و قانون نمی‌تواند وارد مقوله حق خانم‌ها بشود! این مسئله توافقی بین زن و مرد است.
شایق در این گفتگو از لایحه حمایت از خانواده دفاع کرده و آن را موجب تقویت بنیان خانواده و در جهت دفاع از حقوق زنان دانسته است. این گفتگو
فرا رویتان قرار دارد.
نظر شما در مورد لایحه حمایت از خانواده که مدتی است بحث روز جامعه ماست و در مجلس شورای اسلامی مورد رسیدگی قرار دارد چیست و آیا این لایحه قادر است در حد مطلوبی از حقوق زنان در دادگاه‌های خانوادگی دفاع کند؟
در ابتدا از روزنامه رسالت تشکر می‌کنم که همانند گذشته وارد مباحث روز شده و در پیرامون لایحه حمایت از خانواده که در دفاع از حقوق زنان شکل گرفته و در مجلس مطرح است کنکاش می کند.
اما از آنجا که سئوال شما کلی است باید به طور کلی بگویم؛ این لایحه در قوه قضائیه با حضور کارشناسان متعدد در رشته‌های مختلف خصوصا حقوقدانان با تجربه شکل گرفت و لایحه‌ای نبود که یکباره وارد مجلس بشود و مانند بعضی از لوایح بدون حضور کارشناسان شکل گرفته باشد. به نظر من مخالفان اگر لایحه حمایت از خانواده را بخوانند و در مفاد آن دقت کنند متوجه خواهند شد که این لایحه در جهت تقویت بنیان خانواده و دفاع از حقوق زنان است. فوندانسیون لایحه با دیدگاه‌های ارزشمند الهی شکل گرفته است و این مسئله خیلی مهم است اما زمانی که لایحه می‌خواست تشریفات قانونی خود را طی کند و به دولت وارد شد، (عرف بر این است که وقتی لایحه‌ای از قوه قضائیه می‌آید، قبل از اینکه در مجلس مطرح شود به دولت می‌رود و دولت هم با امانتداری آن را به مجلس ارائه می‌دهد اما در مورد این لایحه، چنین اتفاقی نیفتاد). در آنجا، یکی، دو ماده به آن اضافه شد و همان طور که عرض کردم کلیت لایحه بر پایه ارزش‌های دینی است و از لحاظ مفاد و محتوا نه تنها از حقوق زن دفاع می‌کند بلکه از کانون خانواده نیز محافظت می‌کند. اگر در لایحه تبصره‌ای و یا ماده‌ای در دفاع از حقوق خانواده سست باشد، ایرادات تخصصی و کارشناسی هم داشته باشد می‌توان آن را تصحیح کرد. اما متاسفانه شاهد بودیم که این مسائل دستخوش جریانات سیاسی
اصلاح طلب هم شد و با ایراد به یک ماده و تبصره، کل لایحه را سیاسی کردند و تلاش کردند با ایجاد موج، آن را زیر سئوال ببرند. به نظر من چه در اواخر مجلس هفتم و چه الان که این لایحه در مجلس مطرح است بیشتر موضع‌گیری‌ها با رویکرد سیاسی است و رویکرد تخصصی و کارشناسی کمتر ملاحظه می‌شود. فضایی در اذهان مردم به وجود آورده‌اند که گویی کل لایحه مسئله دارد!
شما معتقدید که این لایحه هیچ اشکالی ندارد؟
به نظر من این لایحه یکی از محکمترین لوایحی است که در مجلس مطرح شده است ولی بعضی از بخش‌های آن قابل اصلاح است و می‌توان در یک فضای کارشناسی آن را بررسی کرد و مشکلات آن را بر طرف نمود.
شما معتقدید، به واسطه تصویب این لایحه مشکلات زنان در دادگاه‌ها کاهش می‌یابد؟
همین طور است. در این لایحه قاضی زن در کنار اعضای دیگر دادگاه خانواده قرار می‌گیرد تا زنان راحت‌تر بتوانند مسائل و مشکلات خود را مطرح کنند. این مسئله بسیار مهم است. از سوی دیگر در کنار دادگاه‌های خانواده مراکز مشاوره قرار می‌گیرد. چنین مرکزی می‌تواند مرجعیت حل اختلاف را بر عهده بگیرد و قبل از مطرح شدن مشکل در دادگاه و طی مسیر قضائی به حل و فصل آن بپردازد. به این ترتیب با پیش‌بینی لایحه حمایت از خانواده مشاوره خانوادگی قانونمند می‌شود. قانون می‌گوید اول باید مشاوره کنید اگر به تفاهم نرسیدید بعد به محضر دادگاه بروید!
این کار می‌تواند از اطاله دادرسی‌ها هم بکاهد. پیش‌بینی کارشناسان این است که با قانونی شدن مراکز مشاوره بسیاری از مشکلات خانوادگی قبل از قرار گرفتن در مسیر قضائی حل خواهد شد.
نظر شما در مورد پیشنهاد ثبت ازدواج موقت که در ماده ۲۲ مطرح شد ولی در مجلس به تصویب نرسید چیست و آیا عدم ثبت ازدواج موقت دارای پیامدهایی برای جامعه خواهد بود؟
من معتقدم روش ثبت بسیار اهمیت دارد. گاهی آن قدر ثبت ازدواج موقت را سخت می‌گیرند که خانمی که به دلایلی نمی‌تواند ازدواج دائم داشته باشد و قصد دارد ازدواج موقت کند، مجبور است از آن منصرف شود. مثل اینکه به هنگام ثبت حضور شاهدان الزامی باشد. زیرا ممکن است این خانم با مشکلات عدیده خانوادگی، فرهنگی و… مواجه شود. اما از آن نظر اگر ازدواج موقت ثبت نشود، مشکلات دیگری به وجود می‌آید. زوجینی که ازدواج موقت (بدون ثبت) کرده‌اند، نمی‌توانند با هم مسافرت بروند، در انظار عمومی و بعضی از اماکن نمی‌توانند حضور پیدا کنند و اثبات زوجیت آنها با مشکل مواجه است. در حالی که آنها از نظر شرعی، همسر یکدیگرند! می‌توان شیوه‌ای اتخاذ نمود که ثبت ازدواج موقت مانعی برای آن نباشد. به نظر مخالفین ثبت ازدواج موقت، از آنجا که این نوع ازدواج معمولا حالت پنهان و
نیمه پنهان دارد لذا ثبت آن رغبت به آن را کمتر می‌کند و لذا بستر برای ارتباطات نامشروع فراهم می‌شود. در حالی که نوع ثبت در آیین نامه اجرایی به گونه‌ای پیش‌بینی بشود که سخت نباشد و حتی اینترنتی و… باشد، آن وقت بسیاری از مشکلات حل خواهد شد.
توجه داشته باشید اگر خانمی در ازدواج موقت باردار بشود باید شرایط سختی را تحمل کند تا فرزندش به دنیا بیاید و بعد از طریق آزمایشات پزشکی ثابت کند که پدر فرزندش چه کسی است. به نظر من، ازدواج موقت حلال خداوند است ولی باید از این حلال خدا درست استفاده شود. اگر مجلس به ثبت ازدواج موقت رای بدهد، آیین نامه اجرایی آن بسیار مهم است تا موجب تضییع حق خانم‌ها نشود.
در مورد ماده جنجال برانگیز ۲۳ این لایحه که ازدواج مجدد آقایان را منوط به ده بند کرده است چه نظری دارید و آیا تصویب این ماده می‌تواند ازدواج مجدد را در کشور ساماندهی کند؟
در این ماده بحث عدالت آقایان بسیار مهم است. دادگاه باید در این مورد نظر بدهد که آیا آقا می‌تواند عدالت را رعایت کند یا اینکه نمی‌تواند؟! بحث عدالت در ازدواج مجدد بحث سنگینی است. یک بخش عدالت مربوط به مخارج زندگی زن می‌شود. ممکن است آقایی اعلام کند که می‌تواند امکانات مادی را با عدالت در اختیار همسر اول خود قرار بدهد و دادگاه می‌تواند از طریق یک کارشناس آن را احراز کند اما زندگی مشترک، فقط امکانات مادی نیست یک بحث مهم عدالت، نگاه مرد به همسرش و نوع برخوردش، ارتباطی که ایجاد می‌شود، ارتباطات خانوادگی و فرزندانش و حتی خانواده همسرش و… است. به نظر نمی‌آید که به همین راحتی بتوان در این خصوص قضاوت کرد و دادگاه به راحتی احراز کند که مرد می‌تواند عدالت را رعایت کند یا نه؟ در قانون مدنی قبلی، این مسئله با اذن همسر اول حل می‌شد. البته آن هم اشکالاتی داشت. چون گاهی زن در زیر فشار‌های اقتصادی و فکری و جو نامساعد خانوادگی، اعلام رضایت می‌کرد. چنانچه دادگاه صالحه‌ای رضایت همسر اول را رصد کند تا بفهمند که با طیب خاطر بوده و یا از روی فشار! این کار می‌تواند نقطه مثبتی باشد و قادر است قانون قبلی را تکمیل کند. اما اگر دادگاه صالح بیاید عدالت مرد را تائید کند (باده شرط یا بیست شرط!) باید دستگاه جدیدی برای هجوم مراجعه اعضا در خانواده زنان و مردان برای این جریان به وجود بیاید. یعنی نوع دیگری از مراجعه خانواده‌ها صورت می‌گیرد تا عدالت مرد را زیر سئوال ببرند. اینجا مناسب‌تر این است که ماده ۲۳ به همان شکل قبلی یعنی اذن همسر اول برای ازدواج مجدد باشد به علاوه شروطی مثل اینکه اگر جنون زن ثابت شود یا زن عقیم و نازا باشد و یا رشید نباشد و نابالغ باشد در این موارد که قانون اجازه داده و نیاز به اجازه کس دیگر نیست، مرد می‌تواند ازدواج مجدد کند. در قانون مدنی شرایط ویژه زن مشخص شده است. همان طور که قبلا عرض کردم معتقدم ماده ۲۳ باید در فضای آرامی مورد بررسی قرار گیرد لذا می‌توان به سمتی رفت که لایحه حمایت از خانواده مصوب و ابلاغ شود و بعد در مورد این ماده اگر نیاز بود وقت بیشتری گذاشته بشود تا پخته‌تر بشود و کارایی آن افزایش یابد می‌توانند آن را برای بعد بگذارند. معتقدم کل لایحه را نباید برای یک ماده معطل کرد و فضا را به سمتی برد که کل لایحه زیر سئوال برود.
نظرتان در مورد مهریه متعارف و غیر متعارف که در این لایحه مطرح شده است چیست؟
نظرات گوناگونی در این مورد وجود دارد. به نظر من برای حق یک فرد نمی‌توانیم حد بگذاریم. قانون نمی‌تواند وارد مقوله حق خانم‌ها شود. این مسئله توافقی بین زن و مرد است.
برای حل این مشکل باید فرهنگ‌سازی را تقویت کرد. مهریه را می‌توان با کارهای فرهنگی و برنامه‌های منسجم آموزشی کنترل کرد. نمی‌توان یک پیشنهاد را به قانون تبدیل کرد و آن قانون جای تعلیم و تربیت و فرهنگ‌سازی را بگیرد و کار رسانه‌ها را در این خصوص انجام بدهد! این قانون جواب نمی‌دهد. به نظر من زیاده خواهی عده‌ای در باب مهریه نمی‌تواند کلیت حق خانم‌ها را زیر سئوال ببرد.
+ There are no comments
Add yours