تلاشی بزرگ و ستایش برانگیز برای کودکان با نیاز‌های ویژه!

18 دی 1389

سایت کتابک: نمایشگاه و همایش کتاب برای کودکان با نیازهای ویژه، صبح روز دوشنبه ۲۹ آذر در خانه هنرمندان ایران آغاز به کار کرد.

این همایش به کوشش شورای کتاب کودک برگزار شده است. همزمان با این همایش، بهترین کتاب‌های دنیا برای کودکان با نیازهای ویژه که به کوشش مرکز ثبت و نگه داری کتاب برای کودکان با نیازهای ویژه گرد آوری شده، به نمایش درآمده‌اند. این مرکز وابسته به دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان است که هر سال کتاب‌های مناسب و با کیفیت کشورهای مختلف برای کودکان با نیازهای ویژه را گزینش می‌کند. این کتاب‌ها، در آن مرکز که در اسلو پایتخت نروژ قرار دارد، نگه داری می‌شوند. هر سال بهترین کتاب‌های مناسب برای کودکان با نیازهای ویژه در نمایشگاه کتاب کودک بولونیا به نمایش در می آیند. سپس، این مجموعه، بنابر درخواست کشورهای مختلف عضو دفتر بین المللی کتاب برای نسل جوان، برای نمایش در آن کشورها، فرستاده می‌شود. امسال شورای کتاب کودک میزبان این نمایشگاه است.
همایش، با سخنان نوش آفرین انصاری، دبیر شورای کتاب کودک، به شکل رسمی آغاز به کار کرد و توران میرهادی، بنیان گذار شورای کتاب کودک، پیام شورا برای نمایشگاه را ارائه کرد. او گفت: “در خرداد ماه امسال، در همین مکان، ما برای بزرگ داشت سی سال تلاش داوطلبانه در شورای کتاب کودک برای تالیف اثر علمی و مرجع فرهنگنامه کودکان و نوجوانان گردآمدیم. حالا، پس از شش ماه، دوباره در این جا جمع شده ایم تا حاصل چهل سال تلاش های بی دریغ همکاران را در حوزه کتاب برای کودکان با نیازهای ویژه ارائه کنیم. حوزه کاری بسیار متنوع که به همت عزیزان گستره وسیعی یافته است.”

پس از آن پیام هایدا بویسن ، مدیر مرکز کتاب برای کودکان معلول در دفتر بین المللی کتاب برای نسل جوان از سوی فرزانه طاهری سرپرست کتابخانه موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان خوانده شد. او در پیام خود گفته است: “من در اینجا اعلام می‌دارم که کودکان کم‌توان ذهنی به کتاب‌هایی نیاز دارند که ویژه آنان تهیه شده باشد زیرا کم‌توانی‌شان آنان را از خواندن باز می‌دارد و این کودکان حتی بیش از دیگران به محرک‌های فرهنگی، به رنگ‌ها، گرمی و احساسات، ماجراجویی‌ها، شادی‌ها و هیجان‌هایی که در کتاب‌ یافت می‌شود، نیاز دارند.”

در آغاز مراسم نخستین روز همایش، از چهار پیشگام تلاش برای تهیه مواد خواندنی برای کودکان با نیازهای ویژه، تقدیر شد.ثریا قزل ایاغ، زهرا فرمانی، منصوره شجاعی و مریم احمدی، کوشندگانی بودند که به خاطر تلاش های شان برای پربار تر کردن زندگی فرهنگی کودکان با نیازهای ویژه، لوح دریافت کردند.

معرفی برندگان بخش های مختلف مسابقه همایش و اهدای لوح به آن ها بخش دیگر مراسم دیروز بود. نخست، ۲۵ کودک و نوجوانان نابینا، ناشنوا و دارای اختلال ذهنی که نقاشی، خاطره یا داستانی از آن ها در مسابقه شرکت داده و برگزیده شده بود، به پیشخوان سالن فراخوانده شدند و جایزه و لوح گرفتند. پس از آن، برندگان بخش های داستان دست نوشته، تصویرگری کتاب و پوستر، عکاسی با موضوع کودکان با نیازهای ویژه و کتاب با موضوع کودکان با نیازهای ویژه معرفی شدند.

در بخش گزینش بهترین اثر در این زمینه شهلا افتخاری سرپرست کتابخانه تحقیقاتی شورای کتاب کودک به نمایندگی از داوران این مسابقه اعلام داشت که از میان ۱۶۸ کتاب مربوط به کودکان با نیازهای ویژه که در بین سال های ۱۳۲۸ تا ۱۳۸۸ منتشر شده اند، ۴۵ عنوان کتاب به مرحله داوری مسابقه راه یافتند. این کتاب ها، در سال های ۸۳ تا ۸۸ منتشر شده اند. همه این کتاب ها ، بجز یکی، در میان کتاب هایی هستند که به فهرست های سالانه شورای کتاب کودک راه یافته اند. بیماری، معلولت ناشی از جنگ و موقعیت کودک در خانواده جنگ زده، متفاوت بودن، حقوق کودک معلول، فراز و نشیب های زندگی کودکان معلول در خانواده و اجتماع و مشکلات عاطفی و روانی، موضوع های این کتاب ها هستند.

در این میان و در دو بخش داستان تالیف و داستان ترجمه، سه اثر شایسته دریافت تندیس و چهار اثر شایسته دریافت لوح مسابقه معرفی شدند. کتاب های “بچه غول باید در مدرسه بماند”، نوشته سید نوید سیدعلی اکبر، “شکارچی ستاره ها” ترجمه نازنین نوذری ، “یک چیز دیگر” ترجمه نسرین و کیلی و “پرنیان و پسرک” با ترجمه کیوان عبیدی آشتیانی چهار لوح مسابقه را از آن خود کردند.

کتاب های “شب بخیر فرمانده” نوشته احمد اکبرپور، “گل هایی برای آلجرنون” با ترجمه زهره جواهری و “ماجرای عجیب سگی در شب” ترجمه شیلا ساسانی نیا، هم کتاب هایی بودند که تندیس نمایشگاه را به دست آوردند.
شیلا ساسانی نیا که برای ترجمه کتاب ماجرای عجیب سگی در شب، کتابی با موضوعی که در ایران کمتر مورد توجه قرار گرفته است، از سوی نمایشگاه تقدیر شده، درباره کتابش می گوید: “چیزی که توجه مرا درباره این کتاب جلب کرد، آغاز آن بود. قهرمان این داستان، مبتلا به ناهنجاری اوتیسم یا در خود ماندگی است. اما او فراتر از قهرمان های عادی داستان ها، شرایط را به چالش می کشد. از یک سو می کوشد تا بر بیماری اش غلبه کند و از سوی دیگر تلاش می کند تا بر مشکلاتی که در پیرامونش اتفاق می افتد غلبه کند. قهرمان این داستان نشان می دهد، برخلاف تصور بسیاری از ما، انسان هایی که دارای مشکلی هستند، افراد منفعلی نیستند و می توانند گاهی از بسیاری از ما در زندگی روزمره فعالتر باشند. ویژگی دیگر این داستان، کاراگاهی بودن آن بود. که در کنار یک شخصیت پردازی عمیق و قوی چاشنی ماجراجویی داشت.”

او درباره این همایش و نمایشگاه می گوید که: “خیلی تحت تاثیر قرار گرفتم. وجود این نمایشگاه ها در کنار هدف های خود، باعث می شوند که نگاه مان را بازتر کنیم و دنیا را کمی بزرگ ترببینیم. ببینیم که این افراد وجود دارند و درست مثل ما هستند. آن ها درست مانند ما برای زندگی تلاش می کنند، اراده دارند، توانا هستند و متاسفانه گاهی توانایی های شان دست کم گرفته می شود. “

فضای نمایشگاه هم در نخستین روز، از پویایی نسبی برخوردار بود. شماری از پدران و مادران کودکان نابینا، ناشنوا و یا دچار معلولیت ذهنی، همراه با فرزندان شان برای بازدید از نمایشگاه و فروشگاه اسباب بازی و کتاب های مناسب برای کودکان با نیازهای ویژه حاضر شده بودند. آن ها با اشتیاق تلاش می کردند تا از فرصت و امکانی که در این نمایشگاه فراهم شده بود، برای پربارتر کردن زندگی فرهنگی کودکان با نیازهای ویژه خود بهره ببرند.

در میان گفته های پدران و مادران این کودکان نیاز به وجود و در دسترس بودن امکانات فرهنگی بیشتر برای این کودکان خواسته ای مشترک بود. فاطمه قاسم زاده، روانشناس و عضو انجمن پژوهش های آموزشی پویا هم در سخنرانی خود درباره بهزیستی فرهنگی برای کودکان با نیازهای ویژه گفت: “بر اساس آمارهای رسمی، ما اکنون حدود سه میلیون کودک بازمانده از تحصیل داریم. در میان این کودکان، کودکان با نیازهای ویژه هم به چشم می خورند. زیرا امکانات آموزشی و دسترسی به آموزش برای آن ها محدود است. یکی از مشکلات کودکان با نیازهای ویژه، جدا کردن آن ها از کودکان دیگر است. با محروم و منزوی کردن این کودکان برای آن ها مشکلات بسیاری به وجود می آوریم. ما از سیستم آموزش فراگیر که در دنیا پیشنهاد می شود، بسیار عقب هستیم. کودکان با نیازهای ویژه، با مشکلات و کمبودهای بسیاری در ساختن بخش فرهنگی زندگی خود روبه رو هستند و ما باید با تغییر نگرش نسبت به آن ها، راه را برای بهزیستی آن ها فراهم کنیم تا بتوانند توانایی های شان را پرورش دهند.”

نمایشگاه کتاب هایی که به مرحله داوری راه یافته بودند همراه با نمایشگاه نقاشی های کودکان با نیازهای ویژه، در کنار نمایشگاه بین الملی کتاب های مناسب سازی شده و یا ویژه کودکان با نیازهای ویژه، نمایشگاه عکس با موضوع کودکان با نیازهای ویژه، نمایشگاه تصویرسازی داستان درباره کودکان با نیازهای ویژه، همزمان با برگزاری همایش برپا شده است. نهادها و موسسه های همکار شورای کتاب کودک و نهادهایی که در زمینه کودکان با نیازهای ویژه فعالیت می کنند هم اسباب بازی ها و کتاب های خود در ارتباط با کودکان با نیازهای ویژه را به تماشا و فروش گذاشته اند.
همایش و نمایشگاه کتاب برای کودکان با نیازهای ویژه، تا پنج شنبه دوم دی در خانه هنرمندان ایران برپاست.
برنامه کامل همایش و نمایشگاه را می توانید در سایت شورای کتاب کودک ببینید.